Του Γιώργου Τοζίδη
Το βασικό επιχείρημα της κυβέρνησης για την αποδοχή του νέου μνημονίου είναι ότι με αυτόν τον τρόπο αποφεύχθηκε η έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη και η συνακόλουθη καταστροφή της οικονομίας. Είτε πρόκειται για συγγνωστή ή ασύγγνωστη πλάνη, τα αποτελέσματα και του νέου μνημονίου θα είναι μεγαλύτερη ανεργία και φτώχεια και ολοκλήρωση της μετατροπής της χώρας σε τουριστικό θέρετρο, φθηνό γηροκομείο και οικόπεδο για τη διακίνηση εισαγόμενων προϊόντων και ενεργειακών πόρων. Εάν ολοκληρωθεί το πρόγραμμα, δεν θα έχει σημασία εάν η χώρα βρίσκεται εντός ή εκτός της ευρωζώνης…
Τα προηγούμενα μνημόνια στηρίχθηκαν στο παρακάτω τρίπτυχο:
- Δανεισμός για την αποπληρωμή δανείων. Το ορατό αποτέλεσμα ήταν η εκτίναξη του δημόσιου χρέους και του σχετικού δείκτη (χρέος/ ΑΕΠ) στο 177% το 2014. Το νέο πρόγραμμα θα επιβαρύνει το δημόσιο χρέος με ένα επιπλέον 25% του ΑΕΠ με αποτέλεσμα να εκτιμάται ότι, μετά από δύο χρόνια, θα προσεγγίζει, σε ονομαστικούς όρους, το 200% του ΑΕΠ.
- Προσήλωση στην αυστηρή λιτότητα (δραστική μείωση μισθών και συντάξεων) και τη σκληρή δημοσιονομική προσαρμογή με στόχο την εμφάνιση πρωτογενών πλεονασμάτων που είχαν ως αποτέλεσμα μείωση κατά 25% του ΑΕΠ πρωτοφανή ανεργία και φτώχεια.
- Δομικές μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, στην κοινωνική ασφάλιση, στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών με κοινό παρονομαστή την κατάργηση εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων και την απορρύθμιση των αγορών ώστε να κτυπηθεί η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα.
Στο παραπάνω τρίπτυχο στηρίζεται και το νέο μνημόνιο. Όμως είναι ο ορισμός της βλακείας να πιστεύεις ότι εφαρμόζοντας την ίδια πολιτική, που τα πέντε προηγούμενα χρόνια παρήγαγε ύφεση, ανεργία και φτώχεια, τα αποτελέσματα θα είναι διαφορετικά (ανάπτυξη και ευημερία) επειδή τα μέτρα θα υλοποιούνται από μία «αριστερή» κυβέρνηση. Άλλωστε τα πρώτα μέτρα ήταν ενδεικτικά για το τι πρόκειται να επακολουθήσει: ο ΦΠΑ αυξήθηκε σε προϊόντα και υπηρεσίες πρώτης ανάγκης και όχι π.χ. σε προϊόντα και υπηρεσίες πολυτελείας, οι τράπεζες αναγορεύθηκαν σε προνομιακούς δανειστές σε βάρος του δημοσίου, των ασφαλιστικών ταμείων και των εργαζομένων και από τη νομοθετική υιοθέτηση της ευρωπαϊκής οδηγίας για τις τράπεζες αφαιρέθηκαν οι διατάξεις για τον σεβασμό των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, την τήρηση των υποχρεώσεων προς τα ασφαλιστικά ταμεία και την ανάγκη ουσιαστικής διαβούλευσης με τα σωματεία των εργαζομένων.
Η ρύθμιση για τους πλειστηριασμούς τεκμηριώνει την εκτίμηση για την αποτυχία του προγράμματος. Δεν υπάρχει προηγούμενο παράδειγμα βελτίωσης της διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων με τη διευκόλυνση των τραπεζών να προχωρούν σε πλειστηριασμούς των ενυπόθηκων ακινήτων σε μία αγορά που έχει καταρρεύσει. Αντίθετα, οι συνέπειες θα είναι αρνητικές για τις τράπεζες καθώς τα έσοδα από τους πλειστηριασμούς θα υπολείπονται σημαντικά των ενυπόθηκων αξιών που είναι εγγεγραμμένες στα χαρτοφυλάκιά τους με αποτέλεσμα οι ζημίες τους να αυξάνονται και να αναγκάζονται σε πρόσθετες προβλέψεις και επί των εξυπηρετούμενων δανείων.
Ιδιωτικοποιήσεις
Η αμφισβήτηση για την επιτυχία του νέου προγράμματος επεκτείνεται και στο νέο ταμείο για τις ιδιωτικοποιήσεις. Ακόμη και οπαδοί των ιδιωτικοποιήσεων εκτιμούν ότι ζητείται από την Ελλάδα να προχωρήσει σε ιδιωτικοποιήσεις «με το πιστόλι στον κρόταφο», αμφισβητούν την εκτίμηση της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ενώ επισημαίνουν και τον κίνδυνο των εξευτελιστικών τιμών ενώ στηλιτεύουν και το γεγονός ότι το 75% των εσόδων θα κατευθυνθεί άμεσα ή έμμεσα στην εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους. Τα παραπάνω ερωτήματα είναι εύγλωττα. Πώς θα εκτιμηθεί η παρούσα αξία υποδομών (όπως ο σιδηρόδρομος και τα λιμάνια) που μπορούν να αξιοποιήσουν ευρωπαϊκούς πόρους για την ανάπτυξή τους αφού έχουν, ήδη, ενταχθεί στα διευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών; Πώς θα συμβάλλουν οι ιδιωτικοποιήσεις στην ανάπτυξη όταν, μέχρι τώρα, η ιδιωτικοποίηση κερδοφόρων δημόσιων επιχειρήσεων συνοδεύτηκε από κατάργηση χιλιάδων θέσεων εργασίας (π.χ. ΟΤΕ, ΟΠΑΠ) αλλά και από την εξαφάνισή τους από την αγορά (π.χ. Εμπορική Τράπεζα);
Συμπερασματικά, η Ελλάδα έχει ήδη υλοποιήσει μέτρα σκληρής λιτότητας, το ΑΕΠ έχει καταρρεύσει και έχει εισέλθει σε έναν κύκλο χρέους – αποπληθωρισμού. Στη θεωρία, το αντίδοτο είναι η αναθέρμανση της οικονομίας για να διαρραγεί αυτός ο κύκλος και να επανέλθει η οικονομία σε ρυθμούς ανάπτυξης. Αντί για την αναθέρμανση, το νέο μνημόνιο επιβάλλει τη λήψη και άλλων μέτρων λιτότητας και απορρύθμισης των αγορών. Για να μην υπάρχουν ψευδαισθήσεις, τα μέτρα που απαιτεί το ΔΝΤ για να συμμετάσχει στο νέο πρόγραμμα χρηματοδότησης (ώστε να εκπληρωθεί ο σχετικός όρος που προβλέπεται στο άρθρο 13 του καταστατικού του ΕΜΣ) είναι σαφή: Όχι κατάργηση των προηγούμενων αντεργατικών ρυθμίσεων για τον βασικό μισθό, τη διαιτησία, τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας και λήψη επιπλέον μέτρων για τις ομαδικές απολύσεις και την κήρυξη απεργιών. Ακόμη το ΔΝΤ ζητά την περαιτέρω μείωση των δημοσίων δαπανών όταν, σύμφωνα με την Eurostat, το 2014 μειώθηκαν κατά 10,7 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ (το μεγαλύτερο ποσοστό μείωσης στην Ε.Ε.-28).
Πέρα, όμως, από την αποτυχία ή επιτυχία του νέου προγράμματος, το πρόβλημα είναι η ίδια η δημοκρατία. Το ελληνικό Κοινοβούλιο δεν έχει καμία εξουσία να νομοθετεί χωρίς την έγκριση των δανειστών αλλά μόνο να εφαρμόζει τα θελήματά τους. Όπως έγραψε ο P. Mason: «Εάν η δημοκρατία δεν μπορεί να εκφράσει ψευδαισθήσεις και τρελές ελπίδες· εάν δεν μπορεί να εμπεριέχει αφηγήσεις συναισθημάτων και ιδανικών, πεθαίνει». Θα αφήσουμε τη δημοκρατία να πεθάνει στην πατρίδα μας;
***
«Αιμορραγία μέχρι θανάτου»
Ο B. Eichengreen, στο άρθρο του Save Greece, Saving Europe που δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο Project Syndicate, αφού διατυπώσει την άποψη ότι το πρόγραμμα οδηγεί την ελληνική οικονομία σε «αιμορραγία μέχρι θανάτου», συνεχίζει επιρρίπτοντας ευθύνες στη Γερμανία που «ζητά από την Ελλάδα να διαλέξει μεταξύ της οικονομικής κατάρρευσης και της εξόδου από την Ευρωζώνη. Και οι δύο επιλογές θα σήμαιναν οικονομική καταστροφή· η πρώτη, αν όχι και οι δύο, θα ήταν, επίσης, πολιτικά ολέθρια». Η πολιτική ηγεμονία της Αριστεράς διασφαλίζεται από την απόρριψη του νέου μνημονίου και όχι από την υιοθέτησή του όπως προσπαθεί να μας πείσει η ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ. Στη συνέχεια ο Β.Ε. διαπιστώνει ότι οικονομικά, το νέο πρόγραμμα είναι παράλογο, διότι θα βυθίσει την Ελλάδα πιο βαθιά στην ύφεση. «Η εφαρμογή του σημαίνει αυξανόμενους πρόσθετους φόρους, περαιτέρω περικοπές συντάξεων και αυτόματες περικοπές δαπανών εάν δεν επιτυγχάνονται οι δημοσιονομικοί στόχοι. Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση και οι δομικές μεταρρυθμίσεις δεν θα αναστρέψουν την καθοδική πορεία».
***
Εκτός οικονομικής λογικής
Σε άρθρο με τίτλο The New European Union, που δημοσιεύθηκε στο Project Syndicate, ο C. Wyplosz γράφει: «Η Σύνοδος Κορυφής της 12/07 αντιμετώπισε τον κίνδυνο να διαπράξει δύο λάθη: την έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη και τη συμφωνία σε μία λανθασμένη στρατηγική. Πέτυχε το εκπληκτικό κατόρθωμα να διαπράξει και τα δύο λάθη». Το νέο πρόγραμμα, σύμφωνα με τον C. Wyplosz, κρίθηκε απαραίτητο γιατί τα προηγούμενα είχαν αποτύχει και παρ’ όλα αυτά αποφασίστηκε η συνέχιση της ίδιας στρατηγικής: καμία αναδιάρθρωση του ελληνικού δημοσίου χρέους – μεγαλύτερη δημοσιονομική προσαρμογή. «Η συμφωνία που “επιτεύχθηκε” παραμένει εκτός οικονομικής λογικής. Οι Έλληνες θα υποφέρουν περισσότερο και οι πιστωτές τους θα λάβουν, στο τέλος, λιγότερα χρήματα – ελληνική τραγωδία». Ο C. Wyplosz καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «το πρόγραμμα σε μερικούς μήνες θα αποτύχει και η έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη θα επανέλθει στο προσκήνιο. Εκτός εάν η πολιτική αναταραχή στην Ελλάδα προλάβει αυτήν την εξέλιξη». Καταρρίπτεται, δηλαδή, το βασικό επιχείρημα της κυβέρνησης για την αποφυγή του GRexit, το οποίο μετατρέπεται σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία όπου οι ελληνικές ωδίνες προκαλούν ακόμη χειρότερους όρους διάσωσης που τίθενται από τους Ευρωπαίους για να αποφευχθεί το GRexit…
