Ερανιστής: Γιώργος Τοζίδης
(www.gtozidis.wordpress.com)
Στις 8 Δεκεμβρίου 2015, ο εκπρόσωπος Τύπου του ΔΝΤ Gerry Rice ανακοίνωσε ότι το Διοικητικό Συμβούλιο του Ταμείου συμφώνησε να μεταβάλει τον τρόπο αντιμετώπισης των κρατών που αθετούν τις δανειακές υποχρεώσεις τους όταν πιστωτές τους είναι κράτη και όχι ιδιώτες. Η απαγόρευση δανειοδότησης των χωρών που αθετούν τις δανειακές υποχρεώσεις τους είχε θεσμοθετηθεί κατά την ίδρυση του ΔΝΤ (1945) και είχε ως στόχο την προστασία των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, που την εποχή του ψυχρού πολέμου δανειοδοτούσαν τις χώρες-δορυφόρους τους προκειμένου να τίθενται υπό τον έλεγχό τους. Σήμερα η κατάσταση είναι διαφορετική. Οι ΗΠΑ διαπιστώνουν με τρόμο ότι η Κίνα επεκτείνει την παγκόσμια επιρροή της δανείζοντας χώρες χωρίς να τις υποχρεώνει στη λήψη μέτρων λιτότητας ή στο ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας τους και συμβάλλει στη δημιουργία εναλλακτικών, προς το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα, χρηματοδοτικών θεσμών. Το Ταμείο τίθεται, πλέον, στην υπηρεσία και των γεωπολιτικών επιδιώξεων των ΗΠΑ. Η πρώτη εφαρμογή αφορά, καθόλου τυχαία, την Ουκρανία.
Το 2013 η Ρωσία χορήγησε στην Ουκρανία δάνειο ύψους τριών δισεκατομμυρίων δολαρίων, διάρκειας δύο ετών. Το επιτόκιο του δανείου ήταν μόλις 5% όταν, εκείνη την περίοδο, το επιτόκιο των ουκρανικών ομολόγων ανερχόταν σε 12% περίπου. Το δάνειο έληξε στις 20/12/2015 και η ουκρανική κυβέρνηση πάγωσε την αποπληρωμή επικαλούμενη τη συμφωνία που έχει κάνει με τους ιδιώτες πιστωτές της για τη συνολική αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους της. Εάν δεν τροποποιείτο το καταστατικό του, το Ταμείο θα έπρεπε να σταματήσει την δανειοδότηση της Ουκρανίας.
Η τροποποίηση των όρων δανειοδότησης θα γινόταν νωρίτερα, αλλά δεν έπρεπε να επηρεασθεί η διαπραγμάτευση της Ελλάδας με τους πιστωτές της (εάν ίσχυε αυτή η ρύθμιση, η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να αθετήσει τις πληρωμές των ομολόγων της ΕΚΤ χωρίς το ΔΝΤ να μπορεί να αντιδράσει). Μόνο μετά τη συμφωνία της Ελλάδας με τους πιστωτές της, κατέστη δυνατή η αλλαγή των όρων δανεισμού, ώστε να ευνοηθεί η Ουκρανία και να σταλεί ένα ηχηρό μήνυμα τόσο στη Ρωσία όσο και στην Κίνα ότι δεν μπορούν να στηριχθούν σε κανένα θεσμό προκειμένου να διεκδικήσουν την αποπληρωμή των δανείων τους. Αντίθετα, το ΔΝΤ θα μπορεί να παρεμβαίνει εγγυώμενο τη συνέχιση της δανειοδότησης κρατών που αθετούν τις δανειακές υποχρεώσεις τους προς κράτη-δανειστές που εναντιώνονται στα συμφέροντα των ΗΠΑ.
Δεν είναι η πρώτη φορά που το ΔΝΤ θα δανειοδοτήσει μία χώρα παραβλέποντας το καταστατικό του. Η περίπτωση της Ελλάδας είναι ενδεικτική. Το 2010 το Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΝΤ είχε εκτιμήσει ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος δεν είναι βιώσιμο. Πολλά μέλη του είχαν αντιταχθεί στη συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα «διάσωσης». Όμως, η μη συμμετοχή του ΔΝΤ θα είχε ως αποτέλεσμα η Ελλάδα να προχωρήσει σε στάση πληρωμών δημιουργώντας προβλήματα όχι μόνο στις ευρωπαϊκές τράπεζες (που ήταν κάτοχοι των ελληνικών ομολόγων) αλλά και στις τράπεζες των ΗΠΑ που είχαν εκδώσει ασφάλιστρα κινδύνου για το ελληνικό χρέος και θα έπρεπε να αποζημιώσουν τους αγοραστές τους. Με νωπές τις μνήμες αλλά και τις συνέπειες από την πτώχευση της Lehman Brothers, ο τότε υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Τ. Geitner, ανέλαβε τη βρόμικη δουλειά να πείσει τα μέλη του Δ.Σ. του ΔΝΤ να άρουν τις διαφωνίες τους και τα υπόλοιπα είναι γνωστά (κατασκευάστηκαν μελέτες που «αποδείκνυαν» ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος ήταν βιώσιμο και υποβαθμίστηκαν οι συνέπειες από την επιβληθείσα δημοσιονομική προσαρμογή).
Όμως, τώρα, είναι η πρώτη φορά που το ΔΝΤ τροποποιεί τους κανόνες του προκειμένου να εξυπηρετήσει τα γεωπολιτικά συμφέροντα των ΗΠΑ και των συμμάχων τους. Η συζήτηση, λοιπόν, για την παραμονή ή μη του Ταμείου στο ελληνικό πρόγραμμα θα πρέπει να «διαβαστεί» και από τη σκοπιά των γεωπολιτικών επιδιώξεων των ΗΠΑ στην περιοχή…
