Της Μαρίας Ατσελέ
Σε μια περίοδο που παρουσιάζει έξαρση η γρίπη και διάφοροι άλλοι αναπνευστικοί ιοί, αλλά και ο κορωνοϊός, στη χώρα μας παρουσιάζεται έλλειψη βασικών φαρμάκων και όχι μόνο. Κάτι που προκαλεί έκπληξη και φόβο στην ελληνική κοινωνία αφού για πρώτη φορά έρχεται αντιμέτωπη με ένα τέτοιο πρόβλημα. Όμως για αυτούς που γνωρίζουν πώς λειτουργεί η αγορά του φαρμάκου είναι κάτι που θεωρούταν, αργά ή γρήγορα, αναμενόμενο. Και αυτό γιατί, εδώ και χρόνια, η αγορά του φαρμάκου λειτουργεί με βάση ένα παρασιτικό μοντέλο που σκοπό έχει τα οργιώδη υπερκέρδη των φαρμακέμπορων, των φαρμακαποθηκών και των φαρμακοβιομηχανιών. Αυτό δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο για τα ελληνικά δεδομένα αφού ο παρασιτισμός αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα της ελληνικής οικονομίας.
Πώς «λειτουργεί» η αγορά
Οι τιμές των φαρμάκων στην Ελλάδα είναι πολύ χαμηλές, βάση νομοθεσίας, σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης αλλά και παγκοσμίως. Και έτσι μας προκαλούσε ιδιαίτερη εντύπωση που πολλοί τουρίστες που επισκεπτόντουσαν τη χώρα μας κατά τους καλοκαιρινούς μήνες αγόραζαν μεγάλες ποσότητες φαρμάκων αφού στις χώρες τους ήταν αρκετά πιο ακριβά. Όμως αυτό αποτελούσε και αποτελεί το μεγάλο πρόβλημα για τους φαρμακέμπορους, για τις φαρμακαποθήκες και τις φαρμακοβιομηχανίες που προτιμούν να εξάγουν τα φάρμακα σε άλλες χώρες για να έχουν πολύ μεγαλύτερο κέρδος σε σχέση με τη διάθεση τους στην Ελλάδα.
Πιο συγκεκριμένα παρουσιάζεται το εξής φαινόμενο, στο κυνήγι των υπερκερδών: Οι φαρμακέμποροι στην Ελλάδα συνεργάζονται με τους αντίστοιχους φαρμακέμπορους σε άλλες χώρες της Ευρώπης όπου εξάγουν τα φάρμακα και στη συνέχεια μοιράζονται τα κέρδη από τη διαφορά της τιμής. Οι πολυεθνικές που καθορίζουν την παραγωγή του φαρμάκου διαθέτουν τα ίδια φάρμακα σε διαφορετικές τιμές σε αυτές τις χώρες, οπότε με τις «παράλληλες εξαγωγές» χάνουν μέρος από τα κέρδη τους, το οποίο πηγαίνει στους φαρμακέμπορους. Και έτσι με τη σειρά τους οι πολυεθνικές μειώνουν τις παραδόσεις φαρμάκων στις χώρες με τις χαμηλότερες τιμές, ώστε να πιέσουν τους φαρμακέμπορους να μην εξάγουν στις χώρες με τις υψηλότερες τιμές. Αυτό οδηγεί σε ακόμα μεγαλύτερες ελλείψεις, αφού και οι φαρμακέμποροι θα εξάγουν ό,τι έχουν συμφωνήσει και οι πολυεθνικές δεν παραδίδουν τις ποσότητες που θα έπρεπε.
Και έτσι έχουμε το φαινόμενο στη χώρα μας οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες να δουλεύουν στο φουλ, τα φάρμακα να είναι φτηνά και να παρουσιάζονται ελλείψεις φαρμάκων. Την ίδια στιγμή με τον πρόσφατο νόμο που ψήφισε η κυβέρνηση για τη δευτεροβάθμια περίθαλψη καταργούνται το 5ήμερο και το 8ωρο για τους εργαζόμενους στις φαρμακαποθήκες. Τι ειρωνεία: φουλ παραγωγή, απρόσκοπτη διακίνηση και παρόλα αυτά ελλείψεις. Αλλά έτσι λειτουργεί ο παρασιτισμός. Αντί να γίνεται προσπάθεια στη χώρα μας από την πολιτεία να υπάρχει επάρκεια σε φάρμακα σε χαμηλές τιμές έτσι ώστε οι πολίτες να έχουν πρόσβαση σε αυτά, έχουμε ελλείψεις επειδή διάφοροι αετονύχηδες ανταγωνίζονται στο ποιος θα πρωτοκερδίσει περισσότερα – πάντα με την κάλυψη του πολιτικού συστήματος και των εκάστοτε κυβερνήσεων.
Πρώτες ύλες και εφοδιαστική αλυσίδα
Όμως η έλλειψη φαρμάκων σκοντάφτει και σε ένα ακόμα σοβαρό θέμα που έχει προκύψει από την πανδημία και μετά. Στην ομαλή τροφοδοσία πρώτων υλών από την εφοδιαστική αλυσίδα. Όπως είναι γνωστό ο νεοφιλευθερισμός και η αποβιομηχάνιση του δυτικού κόσμου «έσπρωξε» την παραγωγή πρώτων υλών για τα φάρμακα (χημική βιομηχανία) σε χώρες της Ανατολής, κυρίως Ινδία και Κίνα, αλλά και σε άλλες, όπου τα εργατικά χέρια είναι πιο φτηνά αλλά και οι νομοθεσίες ασφαλείας και παραγωγής πιο «ελαστικές». Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα το μεγαλύτερο μέρος των πρώτων υλών να παράγεται εκεί. Μετά την πανδημία και τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, παρατηρήθηκε έλλειψη πρώτων υλών για τις φαρμακοβιομηχανίες, οι οποίες επέλεξαν, λόγω της μειωμένης παραγωγής τους, να προμηθεύουν με φάρμακα τις χώρες με τις υψηλότερες τιμές ώστε τα κέρδη τους να είναι μεγαλύτερα.
Τα παραπάνω έχουν διπλό αντίκτυπο για την Ελλάδα. Από την μια οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες έχουν πρόβλημα με τις πρώτες ύλες, αφού στη χώρα μας ποτέ δεν αξιολογήθηκε το φάρμακο σαν ένα αναγκαίο αγαθό για την κοινωνία αλλά σαν ένα καταναλωτικό προϊόν και έτσι αντί να γίνει προσπάθεια από την πολιτεία να αναπτυχθεί η παραγωγή στην Ελλάδα, προτιμήθηκε η εισαγωγή φτηνής πρώτης ύλης. Από την άλλη, οι πολυεθνικές δεν «προτιμούν» την Ελλάδα αφού το κέρδος τους είναι μικρό σε σχέση με άλλες χώρες.
Αποτέλεσμα οι ελλείψεις στα φάρμακα και οι διάφορες προτάσεις, από κυβερνητικά και άλλα χείλη, ότι η λύση θα είναι να αυξηθούν οι τιμές των φτηνών φαρμάκων. Γιατί αυτό; Για να έχουν το οργιώδες κέρδος που προσδοκούν οι φαρμακέμποροι, οι φαρμακαποθήκες και οι φαρμακοβιομηχανίες, εδώ στη χώρα μας, και έτσι να μην εξάγουν τα φάρμακα στο εξωτερικό. Δηλαδή πάλι να πληρώσει ο πολίτης για να μπορούν να κερδίζουν κάποιοι απρόσκοπτά. Θράσος και υποκρισία…
Οι «λύσεις» του Θ. Πλεύρη
Ο υπουργός Υγείας Θ. Πλεύρης συνεχίζει να μας εκπλήσσει δυσάρεστα. Θεωρεί ότι οι λύσεις στο πρόβλημα που έχει παρουσιαστεί με τις ελλείψεις των φαρμάκων είναι να ακριβύνουν τα πολύ φτηνά και να συνταγογραφούνται όλα τα σκευάσματα από τους γιατρούς. Θα έλεγε κάποιος ότι κουράστηκε πολύ για να μπορέσει να λύσει ένα τόσο σοβαρό πρόβλημα που ταλανίζει την ελληνική κοινωνία.
Στην πρώτη περίπτωση, τι προτείνει ακριβώς ο κύριος υπουργός; Να αυξηθεί η τιμή, έστω και λίγο, και επί της ουσίας αυτή η αύξηση να μετακυλιστεί στις πλάτες της κοινωνίας. Αφού ακόμα και αν ο ΕΟΠΠΥ απορροφήσει το μεγαλύτερο ποσοστό της αύξησης, ποιος πληρώνει τον ΕΟΠΠΥ κ. Πλεύρη; Πάντως όχι εσείς και ούτε τα συμφέροντα που εκπροσωπείται…
Στη δεύτερη περίπτωση προτείνεται από τον κύριο υπουργό να συνταγογραφούνται όλα τα φάρμακα. Αυτό είναι κάτι που θέλουν και το προτείνουν και διάφοροι ιατρικοί σύλλογοι. Λογικό να το θέλουν οι γιατροί και ειδικά οι ιδιώτες αφού αυτή η υπέρμετρη αύξηση της συνταγογράφησης θα αυξήσει και την πελατεία τους. Όμως ο κύριος υπουργός γιατί το επιθυμεί; Γιατί θεωρεί ότι με αυτόν τον τρόπο θα μειωθεί τεχνητά η ζήτηση των φαρμάκων και έτσι θα μειωθεί και η έλλειψή τους. Πέρα από το γεγονός ότι το υπάρχον σύστημα συνταγογράφησης δεν πρόκειται να αντέξει όλη αυτή την πίεση, το αποτέλεσμα είναι να περιοριστεί σημαντικά η προσπέλαση των πολιτών στα φάρμακα, ακόμα και στα πιο βασικά όπως η παρακεταμόλη. Μπράβο κύριε υπουργέ…
Πάντως πρέπει να ομολογήσουμε ότι σε συνδυασμό οι δύο προτάσεις θα λειτουργήσουν μια χαρά για τους φαρμακέμπορους και τις φαρμακοβιομηχανίες. Και θα κερδίζουν περισσότερα μέσα στην Ελλάδα και τις εξαγωγές τους θα συνεχίζουν να κάνουν στο εξωτερικό. Ας είναι καλά η κυβέρνηση, και το πολιτικό σύστημα που τους κάνουν πλάτες. Αλλά και τα ΜΜΕ που αναπαράγουν το κλίμα τρομοκρατίας και φόβου γύρω από τις ελλείψεις θέλοντας έτσι να κάνουν την κοινωνία να δεχτεί όποια λύση και αν προσφερθεί.
Φόβος, κέρδη και σύστημα
Η έλλειψη των φαρμάκων και η μεγέθυνσή της από τα ΜΜΕ προκαλούν φόβο σε ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας. Δεν είναι όμως η πρώτη φορά που γίνεται αυτό. Τα τελευταία χρόνια, από την έναρξη της πανδημίας και δώθε, η ελληνική κοινωνία πήρε ισχυρές δόσεις φόβου και τρόμου με αφορμή το ζήτημα της Υγείας – κάτι άλλωστε που έγινε και διεθνώς. Χρησιμοποιήθηκε ο Covid-19 για να μάθουν οι κοινωνίες να ζουν υπό την απειλή ενός μεγάλου και αόρατου εχθρού – υπαρκτού αλλά τελικά όχι παντοδύναμου Αυτό δεν σταμάτησε να συμβαίνει επειδή ήρθε ο πόλεμος. Αντιθέτως το σύστημα συνέχισε να χρησιμοποιεί την Υγεία και τον φόβο της αρρώστιας και του θανάτου για να μάθουμε καλά ότι αυτή, θα είναι από εδώ και πέρα, η κανονικότητά μας. Ότι ανά πάσα στιγμή είμαστε εκτεθειμένη σε κάποια υγειονομική απειλή και θα πρέπει να πάρουμε τα «μέτρα» μας. Όμως αυτό που δεν λέγεται είναι ότι το σύστημα κερδίζει πολλαπλά από αυτά τα «μέτρα». Γιατί κερδίζει τεράστια ποσά, όπως έγινε με τη μπίζνα των εμβολίων και τώρα των φαρμάκων και γιατί το συμφέρει οι κοινωνίες να είναι φοβισμένες και κλεισμένες στο καβούκι τους.
