Έχουμε επανειλημμένα υποστηρίξει, μέσα από τις σελίδες του Δρόμου, ότι όλα όσα συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια στο Αιγαίο και τη Ν.Α. Μεσόγειο εντάσσονται στην προοπτική ενός μεγάλου (γεωπολιτικού, ενεργειακού κ.ο.κ) αναδασμού, με εμφανή τη σφραγίδα των ΗΠΑ/ΝΑΤΟ. Και, όσον μας αφορά, με επίκεντρο έναν κάποιο συμβιβασμό (με ήρεμα ή όχι και τόσο ήρεμα νερά) Ελλάδας-Τουρκίας για τις θαλάσσιες ζώνες και τους ενεργειακούς δρόμους. Τα όσα μάλιστα έλαβαν χώρα μετά την υπογραφή της Διακήρυξης των Αθηνών, οπότε Αθήνα και Άγκυρα συνομολόγησαν πως τα νερά στο Αιγαίο θα είναι ήρεμα, επιτάχυναν τη λογική της «συνεννόησης», δηλαδή της με γοργό βήμα ρυμούλκησης της Ελλάδας προς την αποδοχή –ως νόμιμων και κοινά αποδεκτών– πλευρών τις τουρκικής επεκτατικής πολιτικής. Και όλα αυτά με το επιχείρημα της αναβάθμισης της Ελλάδας σε ενεργειακό και όχι μόνο κόμβο. Τώρα, εν μέσω όξυνσης των διεθνών ανταγωνισμών, όλοι αναμένουν να δουν τη στάση που θα κρατήσουν οι ΗΠΑ, και η νέα διοίκηση Τραμπ, στα τεκταινόμενα στην ευρύτερη περιοχή μας, προκειμένου να περιγράψουν το νέο τοπίο. Συζητήσεις για ενεργειακές συμφωνίες, εξοπλιστικά deals, γεωπολιτικές καραμπόλες τείνουν να αποτελέσουν τους μοχλούς διαμόρφωσης αυτού του τοπίου, οι βασικές συντεταγμένες του οποίου (όπως η αναβάθμιση του γεωπολιτικού ρόλου της Τουρκίας) έχουν ήδη χαραχτεί.
Τι απέγινε η ενεργειακή διασύνδεση Κρήτης-Κύπρου
Με μια του φράση, πως «η έρευνα και η πόντιση (του καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης-Κύπρου) θα επανεκκινήσει στον κατάλληλο χρόνο», ο Έλληνας ΥΠΕΞ κ. Γεραπετρίτης έβαλε στον πάγο, από το οικονομικό φόρουμ των Δελφών, το μέχρι πρότινος mega-project του GSI – που, πέραν των δύο χωρών, αφορά προοπτικά τόσο την Ε.Ε. όσο και το Ισραήλ (όπως και το άλλο ενεργειακό mega-project του αγωγού East-Med). Είχε προηγηθεί σειρά επαφών με την ανάδοχο εταιρεία, με αξιωματούχους του σιωνιστικού κράτους, καθώς και με την Ε.Ε. (που χρηματοδοτεί μεγάλο του μέρους), προς αναζήτηση γεωπολιτικών αντίβαρων στις πιέσεις που ασκεί εδώ και μήνες επί του πεδίου η Τουρκία. Όσο και αν επιμένει ο κ. Γεραπετρίτης ότι οι λόγοι καθυστέρησης αφορούν «σύνθετα τεχνικά ζητήματα», δεν μπορεί να κρύψει πως αιτία της αναστολής των ερευνητικών εργασιών δεν είναι άλλη από τη σαφή, με χρήση φρεγατών και τελεσιγράφων, παρεμπόδιση αυτών από την Τουρκία (στην Κάσο το καλοκαίρι, και βόρεια της Κρήτης πριν λίγους μήνες), που εγκλωβίζει de facto την Ελλάδα εντός των 6 ναυτικών μιλίων των εθνικών χωρικών της υδάτων.
Σε κάθε περίπτωση, η συζήτηση για την επαναχάραξη των ενεργειακών δρόμων στην περιοχή έχει ανοίξει για τα καλά. Αναφερόμενος στη σημασία που έχει για τα συμφέροντα των ΗΠΑ η χώρα μας (βλέπε FSRU στην Αλεξανδρούπολη, άδειες εξόρυξης Chevron νότια της Κρήτης), ο κ. Γεραπετρίτης επέμεινε ιδιαίτερα στην ανάπτυξη της εταιρικής σχέσης Ελλάδας-Τουρκίας, ειδικά όσον αφορά τους ενεργειακούς σχεδιασμούς. Σχεδιασμούς που περιλαμβάνουν αιολικά πάρκα στο Αιγαίο (ήδη υπάρχουν συζητήσεις και στις δύο πλευρές του Αιγαίου), αγωγούς αερίου, έρευνες για εξορύξεις, που αντιλαμβάνονται το Αιγαίο και την Ν.Α. Μεσόγειο ευρύτερα ως μια ενιαία περιοχή ενδιαφέροντος, μετατρέποντας τα κέρδη της αξιοποίησης των ενεργειακών πόρων στο τυράκι της εκχώρησης κυριαρχικών δικαιωμάτων σε αυτές.
Δημοσίευση χαρτών υπό πίεση και πολλαπλές παγίδες
Και ενώ η ελληνική κυβέρνηση υπαναχωρεί στο θέμα του καλωδίου, αδυνατώντας στην πράξη να υπερασπιστεί δικαιώματα πέραν των χωρικών μας υδάτων που είναι καλά εδραιωμένα στο διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της θάλασσας, αρχίζει μια επικοινωνιακή εκστρατεία με επίκεντρο τη δημοσιοποίηση των χαρτών του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ) της χώρας μας. Η κυβέρνηση μιλά για μια καλά προετοιμασμένη κίνηση που στόχο έχει να κατοχυρώσει το περίγραμμα της δικαιοδοσίας της χώρας μας επί της θάλασσας, αποτυπώνοντας για πρώτη φορά τα απώτατα όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Στην πράξη έρχεται σαν μια κίνηση ανάγκης για δύο λόγους:
– Ο πρώτος είναι η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που υποχρέωνε την Ελλάδα να καταθέσει τον ΘΧΣ στα πλαίσια του ευρύτερου Ευρωπαϊκού ως τις 27 Απριλίου. Η Ελλάδα έχει καθυστερήσει σημαντικά να παρουσιάσει τους χάρτες αυτούς, ενώ και τώρα αρκείται σε αποτύπωση κάποιων θαλάσσιων ζωνών, χωρίς να έχει εκπονήσει τα αντίστοιχα σχέδια για τις επιτρεπόμενες δραστηριότητες/χρήσεις σε αυτές, όπως απαιτεί η αντίστοιχη ευρωπαϊκή οδηγία.
– Ο δεύτερος είναι η παρουσίαση από την ίδια την Τουρκία του δικού της ΘΧΣ, παρά το γεγονός πως η ίδια, ως μη μέλος της Ε.Ε., δεν όφειλε να το δημοσιοποιήσει. Οι διαρροές στον τουρκικό Τύπο χαρτών που αποτυπώνουν τις πάγιες τουρκικές αιτιάσεις, οι οποίες χωρίζουν στη μέση το Αιγαίο, σβήνουν τη Ρόδο και το Καστελόριζο από τον χάρτη, και κατοχυρώνουν τις προβλέψεις της Γαλάζιας Πατρίδας, κινητοποίησαν για μια ακόμη φορά στο και πέντε την ελληνική πλευρά…
Ερωτήματα
Έχουμε έτσι έναν χάρτη, που δεν είναι ακριβώς ένας ολοκληρωμένος ΘΧΣ, ούτε και μια αποτύπωση των ελληνικών θέσεων για τις θαλάσσιες ζώνες. Άλλωστε αν το έγγραφο αυτό καταγράφει τις ελληνικές θέσεις επί των θαλασσιών ζωνών, με τρόπο ευρύτερο του χωροταξικού σχεδιασμού, όπως η κυβέρνηση ισχυρίζεται, προκύπτουν 3 σαφή ερωτήματα:
– Γιατί δεν παρουσιάζεται καμιά πρόβλεψη για την έστω και δυνητική επέκταση των εθνικών χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ. στο Αιγαίο και νότια της Κρήτης;
– Γιατί γίνεται αναφορά σε «δυνητική υφαλοκρηπίδα»;
– Πώς μπορεί να υπάρξει οποιαδήποτε συζήτηση για ορισμό θαλάσσιας δικαιοδοσίας που εμπεριέχει και την ΑΟΖ, χωρίς να περιγράφονται σε ένα μεγάλο μέρος οι αντίστοιχες γραμμές βάσης;
Δυστυχώς έχουμε για μια ακόμη φορά σπασμωδικές κινήσεις που μοιάζουν με αντίδραση σε δρομολογημένες εξελίξεις, και για ακόμη μια φορά δείχνουν υποχώρηση και εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων. Και αν πράγματι η «για πρώτη φορά αποτύπωση» ενός χάρτη (έστω και του συγκεκριμένου), που εμφανίζει ως εφαπτόμενες τις θαλάσσιες περιοχές Ελλάδας-Κύπρου, είναι κάτι που αξίζει να το υπερασπιστεί κανείς, είναι βέβαιο δεν θα το υπερασπιστούν αυτοί που τώρα πανηγυρίζουν.
