Ένα σημαντικό τριήμερο συνέδριο διεξάγεται στον Βόλο. Του Στρατή Αρτεμισιώτη
Ποια είναι η «δημόσια Ιστορία»; Τι χαρακτηρίζουμε με αυτόν τον όρο και ποιο το πεδίο εφαρμογής της; Ποιες σχέσεις διατηρεί με την «ακαδημαϊκή Ιστορία», αυτήν δηλαδή που παράγεται από την επιστημονική έρευνα, υπόκειται στον ακαδημαϊκό διάλογο και διατυπώνεται στους ανάλογους χώρους και μέσα;
Αυτή η πολύ γνωστή μας «άγνωστη» Ιστορία, που αναπτύσσεται μακριά και ανεξάρτητα από την ακαδημαϊκή έρευνα, ακολουθεί σαν μικρό κακομαθημένο αδερφάκι την Ιστορία που παράγουν οι ιστορικοί στα σπουδαστήριά τους από… πάντα, θα μπορούσαμε να πούμε.
Καθώς η Ιστορία, τουλάχιστον από τον 19ο αιώνα και εντεύθεν, αποτελούσε το κατεξοχήν εργαλείο σφυρηλάτησης της εθνικής συνείδησης, διαρκώς επαγγελματίες και μη διατύπωναν «λόγους» περί Ιστορίας, λόγους που απαντούσαν περισσότερο στα ερωτήματα του παρόντος και λιγότερο έως ελάχιστα σε αυτά του παρελθόντος. Η Ιστορία που διδάσκεται στα σχολεία, από καταβολής του εκπαιδευτικού συστήματος, είναι ένα επιφανές παράδειγμα. Ο δημοσιογραφικός λόγος περί Ιστορίας ένα άλλο. Τι άλλαξε τότε και τώρα οι ερευνητές βρίσκονται στην ανάγκη να ορίσουν ένα διακριτό πεδίο που συχνά μάλιστα αναγνωρίζεται και ως πανεπιστημιακό γνωστικό αντικείμενο;
Το πρώτο στοιχείο που διαφοροποιεί την εικόνα είναι η ραγδαία διεύρυνση των μέσων έκφρασης του λόγου της δημόσιας Ιστορίας, που πλέον κατακερματισμένος παράγεται και αναπαράγεται, μοριακά θα έλεγε κανείς, μέσα από το Διαδίκτυο. Το δεύτερο είναι ο κλονισμός και η αστάθεια των ταυτοτήτων που προκάλεσαν οι κοσμογονικές αλλαγές της δεκαετίας του 1990…
Η διαμάχη για το βιβλίο Ιστορίας της Στ’ Δημοτικού υπήρξε μια από τις πλέον εμβληματικές τέτοιου τύπου εκδηλώσεις του πεδίου της δημόσιας Ιστορίας, δεν υπήρξε όμως ούτε μοναδική ούτε και τελευταία – και ασφαλώς το αντικείμενό της δεν ήταν ούτε η Ιστορία ούτε η εκπαίδευση… Σε διεθνές επίπεδο, το έργο του Χάγκεν Φλάισερ για τους Πολέμους της μνήμης αποτελεί μια εξαιρετικά ευρεία εικόνα για τις διαμάχες που προκαλεί η δημόσια αναδιαπραγμάτευση της μνήμης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου μετά την πτώση του Τείχους.
Στην Ελλάδα, μολονότι οι διαμάχες στο πεδίο της δημόσιας Ιστορίας είναι συχνές και συμπλέκονται με τη μνήμη τραυματικών εμπειριών του παρελθόντος, η μελέτη της βρίσκεται ακόμη σε αρχικό στάδιο. Κι αυτό, παρά το γεγονός ότι η δημόσια Ιστορία, όλο και εντονότερα επηρεάζει τη συγκρότηση και τον αξιακό προσανατολισμό της ιστορικής παιδείας, αλλά και την ταυτότητα και τις μορφές ιστορικής συνείδησης των παιδιών και των νέων.
Αναγνωρίζοντας τον ρόλο που διαδραματίζει στους μηχανισμούς νοηματοδότησης του παρελθόντος όλο και εντονότερα η δημόσια Ιστορία, ιστορικοί και άλλοι κοινωνικοί επιστήμονες επιχειρούν να θέσουν κάτω από το μικροσκόπιο της έρευνάς τους τις εκφάνσεις της στην Ελλάδα. Το τριήμερο συνέδριο με τίτλο Χρήσεις και καταχρήσεις της Ιστορίας: Η Δημόσια Ιστορία στην Ελλάδα, το οποίο ξεκίνησε χθες στον Βόλο, θέτει ως στόχο του τη μελέτη και εξέλιξη της δημόσιας Ιστορίας στη χώρα μας, χωρίς, ωστόσο, να χάνεται από τον ερευνητικό ορίζοντα των συμμετεχόντων η διεθνής εμπειρία και η συγκριτική προοπτική.
Στις τρεις ημέρες των εργασιών του, παλαιότεροι και νέοι επιστήμονες, από ένα μεγάλο εύρος γνωστικών πεδίων, θα εξετάσουν την παραγωγή δημόσιας Ιστορίας σε χώρους και μέσα όπως το Διαδίκτυο, οι εφημερίδες, ο κινηματογράφος και το θέατρο, καθώς και τη σχέση που διαμορφώνει με τα πεδία της ιστοριογραφίας, της μνήμης και της προφορικής Ιστορίας, της λογοτεχνίας, καθώς και της εκπαίδευσης.
Το συνέδριο, το οποίο διεξάγεται στην αίθουσα του Δημαρχείου Βόλου, διοργανώνεται από το Δίκτυο Μελέτης Εμφυλίων Πολέμων, από κοινού με το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και τη ΜΚΟ Πολίτες εν Γνώσει, ενώ έχει τεθεί υπό την αιγίδα της Διεθνούς Ομοσπονδίας για τη Δημόσια Ιστορία (International Federation for Public History), ο πρόεδρος της οποίας Serge Noiret, καθηγητής του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου της Φλωρεντίας, άνοιξε χθες τις εργασίες του, μιλώντας για την Ιστορία και τη διεθνοποίηση της δημόσιας Ιστορίας. Επίσης, ο ιστορικός στο ίδιο Ινστιτούτο Dirk Moses μίλησε με θέμα Πώς και γιατί η χρήση και η κατάχρηση της Ιστορίας είναι αναπόφευκτη και ανεκτίμητη για τη ζωή, ενώ ο ιστορικός Simon Prince από το Πανεπιστήμιο του Canterbury αναφέρθηκε στην αντίστοιχη βορειοϊρλανδική εμπειρία.
