Με την ιδιότητα του πλαστικού και επανορθωτικού χειρουργού στο Εθνικού Συστήματος Υγείας της Μεγάλης Βρετανίας, η Δρ Victoria Rose αφηγείται στη δημοσιογράφο Fatima Bhutto τη συγκλονιστική εμπειρία της από τη Γάζα:
Ρόουζ: Εργαζόμουν στο μεγάλο κέντρο τραυμάτων του King’s College και δύο από τους συναδέλφους μου που είχαν μεγάλη επιρροή σε μια φιλανθρωπική οργάνωση που ονομάζεται «Ιδανικά» («Ideals») και προσφέρει βοήθεια και υποστήριξη σε διεθνείς καταστροφές και εμπόλεμες ζώνες, με πρότειναν να συμμετάσχω σε ιατρική αποστολή. Εκεί συνειδητοποίησα ότι δεν υπάρχουν πλαστικοί χειρουργοί στη Γάζα, υπάρχουν γενικοί χειρουργοί που έχουν αναπτύξει κάποιες δεξιότητες πλαστικής χειρουργικής. Και ξεκίνησα να ψάχνω για κάποιον που θα μπορούσαμε να εκπαιδεύσουμε.
Ο Ahmed Koladi, χειρουργός από τη Γάζα, ήθελε να μάθει πώς να επουλώνει και θεραπεύει τραύματα και δούλεψε μαζί μου για δύο χρόνια. Έκανε την πρώτη επιδιόρθωση σχιστίας χείλους και αποκατάστασης μαστού και έτσι κάθε μήνα ή κάθε δεύτερη βδομάδα έπαιρνα τις φωτογραφίες από τα καταπληκτικά πράγματα που έκανε και ήμουν πολύ περήφανη γι’ αυτόν. Μετά, οι εικόνες άλλαξαν και μου έστειλε μια φωτογραφία για ένα επτάχρονο παιδί ρωτώντας τι να κάνει, αν θα πρέπει να ακρωτηριαστεί. Και τότε είπα ότι πρέπει να πάμε να τον βοηθήσουμε επιτόπου.
Μπούτο: Την πρώτη φορά που ήσασταν στη Γάζα, ποιος ήταν ο ρόλος σας στα νοσοκομεία;
Ρόουζ: Μας είχε δοθεί καθεστώς ιατρικής ομάδας έκτακτης ανάγκης από το Υπουργείο Υγείας και καταρτίσαμε ένα σχέδιο για να συνεργαστούμε με τους συναδέλφους μας στη Γάζα και να πάρουμε όσο περισσότερο ιατρικό εξοπλισμό μπορούσαμε. Λειτουργούσα 24 ώρες το 24ωρο, 7 μέρες τη βδομάδα!
Μπούτο: Μπορείτε να περιγράψετε ποια ήταν η ατμόσφαιρα της εργασίας υπό αυτές τις συνθήκες, υπό πολιορκία, υπό επίθεση, πώς ήταν;
Ρόουζ: Δεν νομίζω ότι πραγματικά σκεφτόμουν πολύ πού ήμουν και τι συνέβαινε έξω από τα τείχη του νοσοκομείου, επειδή υπήρχαν τόσα πολλά να κάνω. Ήταν κάτι αδιάκοπο, συνεχώς να βλέπεις πληγές που χρειάζονται συρραφή, ποτέ δεν προλαβαίναμε. Κάθε φορά που τελείωνα μια περίπτωση, κάποιος μου έδειχνε κάτι άλλο και όλα μας απορροφούσαν και το μόνο που σκεφτόμουν ήταν ότι πρέπει να κάνω αυτό και μετά θα κάνουμε εκείνο και μετά αυτό το άτομο πρέπει να επανέλθει στο χειρουργείο και αυτό συνεχιζόταν και συνεχιζόταν και δεν σταματούσε ποτέ.
Μπούτο: Έχετε πει ότι σχεδόν το 90% αυτών που χειρουργήσατε στη Γάζα ήταν παιδιά. Η UNICEF έχει αποκαλέσει τη Γάζα το πιο επικίνδυνο μέρος στον κόσμο για να είναι κανείς παιδί.
Ρόουζ: Όσο περνούσε ο καιρός βλέπαμε όλο και περισσότερα παιδιά. Στο Νοσοκομείο Νάσερ χειρουργούσα κάθε μέρα και οι περισσότερες λίστες αναμονής μου ήταν παιδιά.
Μπούτο: Εγκαύματα; Ακρωτηριασμούς;
Ρόουζ: Όταν γίνεται μια έκρηξη τα πάντα γύρω μεταβάλλονται σε βλήματα, όλη η τοιχοποιία και τα κομμάτια από το κάθε τι κινούνται και χτυπούν τον άνθρωπο με μεγάλη ταχύτητα διεισδύοντας στο δέρμα και σπάζοντας τα οστά από κάτω είτε διεισδύοντας στο στήθος ή την κοιλιά. Αυτό βλέπαμε ως επί το πλείστον, αλλά βλέπαμε και πολλά εγκαύματα λόγω της θερμότητας της έκρηξης. Επίσης αντιμετωπίζαμε τραυματισμούς από σφαίρες, από ελεύθερους σκοπευτές. Ειδικά τα παιδιά φαινόταν να έχουν χτυπηθεί από τετρακόπτερα (drones) που έχουν ισχυρή δύναμης πυρός∙ πολλά από αυτά τα παιδιά είχαν πυροβοληθεί στην πλάτη, στο κεφάλι, στον άνω κορμό.
Μπούτο: Πρόκειται για σκόπιμη στόχευση παιδιών;
Ρόουζ: Τα ντρόουν κατευθύνονται από κάποιον που βλέπει το στόχο, οπότε υποθέτω ότι στοχεύουν παιδιά. Τα περισσότερα παιδιά ήταν μεταξύ 5 και 15 ετών. Όταν ήμασταν με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα υπήρχε η εκτίμηση ότι τα παιδιά κάτω των πέντε ετών θα τα έπαιρναν οι γονείς και θα έτρεχαν μαζί τους, ενώ τα μεγαλύτερα παιδιά, 15 ετών και πάνω, είναι ευκίνητα στα πόδια και μπορούν να τρέξουν γρήγορα. Αλλά τα παιδιά μεταξύ 5 και 15 ετών είναι συχνά κάπως μπερδεμένα από το τι συμβαίνει και δεν αντιδρούν το ίδιο έγκαιρα, γι’ αυτό είδαμε τόσους πολλούς τραυματισμούς σε αυτή την ηλικιακή ομάδα.
Μπούτο: Έχει ειπωθεί για τη Γάζα ότι δεν υπάρχει διαταραχή μετατραυματικού στρες επειδή δεν υπάρχει «μετά». Το βιώσατε αυτό σε ορισμένες περιπτώσεις με αυτά τα παιδιά;
Ρόουζ: Σίγουρα ήταν παιδιά που έχουν τεράστια ψυχολογικά θέματα. Ένα επτάχρονο παιδί που ονομαζόταν Μωάμεθ είχε τραυματιστεί από έκρηξη που είχε γκρεμίσει το σπίτι στο οποίο βρισκόταν με τον πατέρα του ο οποίος σκοτώθηκε. Η μητέρα του μιλούσε όμορφα αγγλικά και μου είπε ότι το παιδί δεν θα μου μιλήσει, δεν θα με κοιτάξει καν. Δεν θέλει να ασχοληθεί με κανέναν από τους γιατρούς, θέλει απλώς να δει τον πατέρα του. Ήταν ένα αρκετά δύσκολο πρόβλημα γιατί τον έβλεπα να μην αναρρώνει από ένα τραυματισμό από τον οποίο θα έπρεπε να αναρρώσει∙ είχαμε ακρωτηριάσει το πόδι του και το είχαμε κλείσει και είχαμε κάνει μεταμόσχευση και κλείσει όλες τις πληγές στο άλλο του πόδι, αλλά οι πληγές δεν επουλώνονταν. Δεν έτρωγε, πάθαινε συνεχώς λοιμώξεις και δεν βελτιωνόταν, πράγμα που οφειλόταν απόλυτα στην ψυχική του κατάσταση.
Μπούτο: Γνωρίζουμε ότι η Γάζα έχει τη μεγαλύτερη ομάδα ακρωτηριασμένων παιδιών στον κόσμο! Είπατε ότι οι γιατροί στη Γάζα είναι τώρα και δημοσιογράφοι. Σκοτώνουν τους δημοσιογράφους και αναλαμβάνουν οι γιατροί να μας λένε τι συνέβη, ενώ γνωρίζουμε ότι πάνω από χίλιοι εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης έχουν επίσης σκοτωθεί από το Ισραήλ. Γιατροί, παραϊατρικό προσωπικό, εργαζόμενοι στον τομέα των υπηρεσιών υγείας έχουν επίσης απαχθεί, κρατηθεί, βασανιστεί. Υπήρχαν γιατροί στη Γάζα που σας συγκίνησαν ιδιαίτερα;
Ρόουζ: Πολλοί, πολλοί και πολλοί! Όταν ήμουν στο Νοσοκομείο Νάσερ, τον Αύγουστο, δούλεψα με έναν αναισθησιολόγο που μου είπε ότι τον είχαν πάρει από το Νοσοκομείο Σίφα και τον κρατούσαν σε μια ισραηλινή φυλακή για 43 μέρες, με τα χέρια δεμένα πίσω από την πλάτη και δεμένα τα μάτια. Έχασε 10 κιλά σε βάρος και είπε ότι τον χτυπούσαν κάθε μέρα. Κι όταν τον άφησαν ελεύθερο δεν μπορούσα να πιστέψω ότι επέστρεψε στη δουλειά στο νοσοκομείο. Υπάρχει αυτό το πελώριο αίσθημα ευθύνης στις ομάδες υγειονομικής περίθαλψης στη Γάζα, να επιμένουν να επανέρχονται στη δουλειά σε τόσο τρομερές συνθήκες.
Ο Fatih, ένας από τους νοσοκόμους στο χειρουργείο, είχε επιστρέψει μετά από 6 βδομάδες απουσίας, ενώ ο 10χρονος γιος του είχε σκοτωθεί σε έκρηξη και ένας από τους συναδέλφους μού έδειξε πλάνα που ο Fatih τρέχει να πάρει τον γιο του νεκρό από το πάτωμα! Και τι να του πω όταν επιστρέφει στη δουλειά; Όλοι με τους οποίους μιλάμε έχουν χάσει έναν αδελφό, μια μητέρα, έναν πατέρα… Δεν νομίζω ότι συνάντησα κάποιον που να έμεινε αλώβητος.
Μπούτο: Σε αυτά τα νοσοκομεία, υπήρχαν ήσυχες στιγμές μεταξύ των γιατρών;
Ρόουζ: Ναι, υπήρχαν. Νομίζω ότι η ιατρική είναι να κάνεις το καλύτερο που μπορείς και σε στιγμές που ξεμέναμε από πράγματα και έπρεπε να αυτοσχεδιάσουμε ήμασταν όλοι στην ίδια κατάσταση μαζί. Και το γεγονός που πήγες να τους βοηθήσεις δημιουργεί έναν υπέροχο δεσμό, οπότε υπάρχει πολλή συντροφικότητα.
Μπούτο: Τη δεύτερη φορά που πήγατε στη Γάζα, είχατε μια διαφορετική εμπειρία;
Ρόουζ: Την πρώτη φορά ταξιδέψαμε μέσω Καΐρου, μέσω της ερήμου του Σινά και περάσαμε από τη Ράφα με το κονβόι του ΟΗΕ χωρίς περιορισμό στο τι θα μπορούσαμε να μεταφέρουμε. Έτσι, τον Μάρτιο, με μεγάλες ΜΚΟ και μικρές φιλανθρωπικές οργανώσεις και με 19 φορτηγά καταφέραμε να πάρουμε 25 βαλίτσες μαζί μας γεμάτες ιατρικό εξοπλισμό. Είχαμε συναδέλφους στη Γάζα που μας είχαν πει τι τους έλειπε, οπότε ήταν σχεδόν ένα τέλειο σενάριο καθώς εμφανιστήκαμε με όλα όσα χρειάζονταν και με επιπλέον χέρια.
Τον Αύγουστο, ταξιδέψαμε μέσω του Ισραήλ και περάσαμε από το Κερέμ Σαλόμ, το οποίο ελέγχεται από την Επιτροπή για τις δραστηριότητες στα εδάφη (COGAT), δηλαδή το Ισραήλ, και είχαν περιορίσει πολλά πράγματα, συμπεριλαμβανομένου του αριθμού των ανθρώπων που μπορούσαν να εισέλθουν. Ήμασταν μόνο δύο χειρουργοί στο πούλμαν. Υπήρχαν 20 θέσεις στο πούλμαν και μόνο πέντε είχαν διατεθεί για νοσηλευτικό προσωπικό. Μπορούσαμε να πάρουμε μόνο μία τσάντα μέχρι 23 κιλά με δικό μας φαγητό για ένα μήνα και νερό για 3 μέρες. Είχα ετοιμάσει ένα πολύ μικρό κιτ. Από το ταξίδι του Μαρτίου ήξερα τι έπρεπε να κάνω. Πήρα ένα πολύ μικρό σετ οργάνων και με μερικά κομμάτια μιας χρήσης τα καταφέραμε.
Μπούτο: Απλώς θέλω να ρωτήσω, θα επιστρέψετε;
Ρόουζ: Ναι. Όταν πας και ξέρεις ότι κάνεις τη διαφορά, είναι πολύ δύσκολο να μην γυρίσεις πίσω.
Ερωτήσεις του κοινού και απαντήσεις
1. Είμαι σοκαρισμένος για το πώς οι άνθρωποι στο Ηνωμένο Βασίλειο και γενικά στη Δύση δεν είναι ομόφωνα εξοργισμένοι με αυτό που συμβαίνει και έτσι αναρωτιόμουν τι θα θέλατε να δείτε να κάνουν οι δημοσιογράφοι για να καταπολεμήσουν αυτό που λέτε, τον αδιάφορο πληθυσμό. Πώς τους κάνουμε να δουν και πώς τους κάνουμε να νοιάζονται;
Ρόουζ: Δεν είμαι 100% πεπεισμένη ότι είναι αποστασιοποιημένοι και δεν τους νοιάζει. Νομίζω ότι η κυβέρνηση δεν μιλάει εκ μέρους της πλειοψηφίας του πληθυσμού. Όλοι όσοι γνωρίζω αισθάνονται το ίδιο με μένα, συμπεριλαμβανομένων των Εβραίων φίλων μου, οπότε δεν ξέρω από πού προέρχεται αυτή η εντύπωση ότι κανείς δεν δίνει δεκάρα για την Παλαιστίνη και για αυτό που συμβαίνει στη Γάζα. Νομίζω ότι αυτό αφορά το υψηλότερο επίπεδο και εμείς πρέπει να συνεχίσουμε να διαδηλώνουμε και να γνωστοποιούμε ότι δεν υποστηρίζουμε αυτό που κάνει η κυβέρνηση σε σχέση με τον πόλεμο.
2. Πιστεύετε ότι υπάρχει μια πραγματική αποσύνδεση μεταξύ αυτού που συμβαίνει στο έδαφος και αυτού που βλέπουμε στα μέσα; Και πώς νιώθετε αν νομίζετε ότι υπάρχει αυτή η αποσύνδεση;
Ρόουζ: Νομίζω ότι υπάρχει μια πραγματική αποσύνδεση. Δεν νομίζω ότι βλέπουμε ακριβώς τι συμβαίνει στη Γάζα. Νομίζω ότι πολλοί από τη νεότερη γενιά πιστεύουν ότι είναι εντάξει, ότι παίρνουν τη ροή των πραγμάτων που χρειάζονται από τους Παλαιστίνιους που το ανεβάζουν στο Instagram και το Tik Tok, αλλά αυτές οι πλατφόρμες δεν έχουν σχεδιαστεί για να παρέχουν ειδήσεις, έχουν σχεδιαστεί για να μας κρατούν σε αυτές για να πουλάνε προϊόντα και διαφημίσεις, οπότε η ροή των πληροφοριών μπορεί να περιέχει κάποιο υλικό από Παλαιστίνιους, αλλά αυτό δεν καλύπτει την ενημέρωση.
Πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να λαμβάνουν μιμίδια από γατάκια και κουτάβια, οπότε δεν μπορεί αυτό να θεωρηθεί ειδησεογραφικό μέσο για τις μάζες. Αν μπορούσαν να δουν τι πραγματικά συμβαίνει θα άλλαζαν τις απόψεις τους για την κατάσταση.
3. Εργάζομαι για το Warchild και παρέχουμε συμβουλές για τραυματισμένους και υπηρεσίες προστασίας παιδιών στη Γάζα. Οι ομάδες μας λένε ότι βλέπουν σημάδια έντονου και σύνθετου τραύματος σε κάθε παιδί που συναντούν. Οι ανθρωπιστικές κοινότητες δεν χρειάστηκε ποτέ μέχρι τώρα να ανταποκριθούν σε ένα ισχυρό τραύμα σε επίπεδο πληθυσμού, οπότε τι θα χρειαζόταν από τη διεθνή κοινότητα για να ανταποκριθεί στις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία;
Ρόουζ: Θα πρέπει να εξετάσουμε πολύ αποφασιστικά την υποστήριξη της ψυχικής υγείας. Δεν ξέρω πόσες από τις ΜΚΟ δίνουν προτεραιότητα στην ψυχική υγεία τώρα, αλλά θα χρειαστεί μόλις μπορέσουμε να επιστρέψουμε.
4. Είναι δυνατό να γίνει αυτό σε επίπεδο πληθυσμού;
Ρόουζ: Νομίζω ότι είναι διαχειρίσιμο. Η Κάθριν που δούλευε μαζί μας, η οποία ήταν από τη Νορβηγία, έβλεπε κάθε παιδί που χειρουργούσαμε και είχε μια ομάδα τοπικών Παλαιστινίων ψυχοθεραπευτών. Όλοι πιστεύουν ότι η Γάζα ήταν ένα είδος τρύπας ενός τόπου που ήταν όλη γεμάτη πρόσφυγες που μιλούσαν ελάχιστα αγγλικά. Δεν είναι έτσι και δεν ήταν ποτέ έτσι. Είναι εξαιρετικά μορφωμένοι, όλες οι γυναίκες έχουν επαγγέλματα, υπάρχουν πολλοί φυσιοθεραπευτές που είναι Παλαιστίνιοι, πολλοί εργοθεραπευτές, πολλοί ψυχοθεραπευτές και έχουν όλοι επιστρέψει στη δουλειά και δουλεύουν.
Έτσι έχουν ένα τεράστιο αριθμό δικών τους ομάδων που θα συνεχίσουν. Και έχουν ξαναρχίσει ακόμη και την εκπαίδευση των φοιτητών της Ιατρικής. Όταν πήγαμε τον Μάρτιο οι Ιατρικές Σχολές είχαν καταστραφεί στο πρώτο κύμα, αλλά τον Σεπτέμβριο άνοιξαν ξανά και συνέχισαν να κάνουν τις εξετάσεις της Ιατρικής. Τρεις από τους φοιτητές μας δίνουν τώρα τις τελικές εξετάσεις τους.
5. Μετά τις αποστολές στη Γάζα, πώς επηρεάστηκε η ζωή σας στο Ηνωμένο Βασίλειο;
Ρόουζ: Πολλοί άνθρωποι είπαν ότι υπέφερα από μετατραυματικό στρες με αυτά που έχω δει. Κάθε μέρα, όταν πηγαίνω στη δουλειά στο King’s, βλέπω μικρά παιδιά που έχουν τρέξει μπροστά από ένα αυτοκίνητο των οποίων η ζωή πρόκειται να αλλάξει επ ‘ αόριστον για αυτά και την οικογένειά τους και επίσης στον υπόλοιπο χρόνο μου βλέπω ανθρώπους που πρόκειται να πεθάνουν από καρκίνο. Έτσι είχα πάντα αυτό ως μέρος της ζωής μου, αλλά βρίσκω πραγματικά δύσκολο να ξεπεράσω ότι δεν μπορώ ποτέ να σταματήσω τον καρκίνο και δεν μπορώ ποτέ να σταματήσω τετράχρονα παιδιά να τρέχουν μπροστά από αυτοκίνητα στον κεντρικό δρόμο του Brixton, ενώ με κατάπαυση του πυρός πιθανότατα δεν θα χρειαζόταν να δω άλλο ένα καμένο επτάχρονο παιδί στη Γάζα και αυτό είναι πραγματικά δύσκολο να το εκλογικεύσω.
6. Είμαι φοιτήτρια δημοσιογραφίας και δούλευα για μια φιλανθρωπική οργάνωση για παιδιά Παλαιστινίων που είχε δραστηριότητα στη Γάζα. Έτσι, τον τελευταίο χρόνο τα νοσοκομεία που συνήθως προορίζονται να είναι ένα μέρος όπου οι άνθρωποι πηγαίνουν για να είναι ασφαλείς, έχουμε δει το αντίθετο, περιπτώσεις όπου τα νοσοκομεία έχουν στοχοποιηθεί. Πόσο σας ανησύχησε αυτός ο φόβος όσο ήσασταν εκεί ή ήσασταν τόσο απασχολημένη που δεν ήταν καν στο μυαλό σας εκείνη τη στιγμή;
Ρόουζ: Νομίζω ότι τον Μάρτιο δεν ήταν πραγματικά στο μυαλό μου. Δεν σκέφτηκα πάρα πολύ για την ασφάλειά μου. Τον Αύγουστο συνεργαστήκαμε με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα που παίρνουν την ασφάλεια πολύ σοβαρά. Είχαν δύο από τα οχήματά τους στοχευμένα και αυτό δεν έγινε ποτέ είδηση επειδή οι άνθρωποι που σκοτώθηκαν ήταν Παλαιστίνιοι γιατροί.
Είχαν, λοιπόν, καεί από τα γεγονότα και ήταν πραγματικά ευσυνείδητοι. Κάθε βράδυ έπρεπε να κάνουμε μια ενημέρωση ασφαλείας μαζί τους, με ένα χάρτη της επικράτειας, ποια θα ήταν η διαδρομή διαφυγής μας, πού θα ήταν το αυτοκίνητο, ποιος οδηγούσε και κάθε βράδυ υπήρχε μια συζήτηση που κατέληγε «δεν είμαι σίγουρος αν θα μπορέσετε να πάτε στο νοσοκομείο αύριο». Θυμάμαι ότι εξοργιζόμουν με αυτούς που δεν μας άφηναν να συνεχίσουμε τη δουλειά, αλλά τώρα που επέστρεψα και κοιτάζω πόσο μέσα στο θέμα ήταν, είμαι πολύ ευγνώμων.
- Έχετε μια βαθιά μνήμη από την εποχή σας στη Γάζα που θα μείνει πάντα μαζί σας;
Ρόουζ: Είχα μια ομάδα φοιτητών Ιατρικής που κληρονόμησα από το Ευρωπαϊκό Νοσοκομείο της Γάζας και μόνο χάρη σε αυτούς έφερα σε πέρας τον όγκο της δουλειάς που είχα∙ τους αγάπησα πολύ και όταν ήξερα ότι θα επιστρέψω τον Αύγουστο, στην ομαδική συνομιλία μας είπα ότι θα πάρω άδεια μια Κυριακή για να πάρουμε πρωινό μαζί. Όμως, το πρωί του Σαββάτου, πέθανε ο Abdul Rahman. Το σπίτι του βομβαρδίστηκε και σκοτώθηκε με τη θεία του και τον ξάδερφό του, ήταν 21 ετών, τριτοετής φοιτητής της Ιατρικής Σχολής.
Την επόμενη μέρα προφανώς κανείς δεν εμφανίστηκε, όλοι ήταν πραγματικά σε κατάθλιψη, αλλά τη Δευτέρα ήρθαν όλοι και καθίσαμε στον κήπο και μιλήσαμε για το τι συνέβαινε με τις Ιατρικές Σχολές και πώς ήταν οι γονείς του Abdul Rahman και τότε η αδελφή του μου είπε «τον ενέπνευσες πραγματικά, σε ευχαριστώ πολύ, μην τον ξεχάσεις».
(Από την εκπομπή Reframe του Al Jazeera με την Fatima Bhutto υπό τον τίτλο «Στοχεύει το Ισραήλ παιδιά στη Γάζα;»)
Απόδοση: Στέλιος Ελληνιάδης
