Του Νίκου Ροή*
Ο Τραμπ επανήλθε στην εξουσία προβάλλοντας δυο νέες μορφές διακυβέρνησης: η μία αφορά την εξωτερική πολίτικη της χώρας και τη διατήρηση της ηγεμονίας, και η άλλη την εσωτερική κοινωνική και οικονομική κατάσταση. Χωρίς αναστολές, θέλει να επαναδιατυπώσει και να εφαρμόσει ένα νέο μοντέλο εξουσίας, που θα στηρίζεται στη δυναμική των νέων κεφαλαιοκρατικών ομάδων, έχοντας αφετηρία τη τεχνολογική εξέλιξη και τη 4η βιομηχανική επανάσταση.Για μερικούς όλα φαντάζουν όμορφα στη θεωρία, αλλά η πράξη από τη θεωρία διαφέρει σαν τη μέρα με τη νύχτα. Για τον πρόεδρο των ΗΠΑ, σημασία έχει η μεγάλη εικόνα του παγκόσμιου σκηνικού και η θέση και επιρροή της Αμερικής σε αυτό. Οι επιμέρους λεπτομέρειες κανονίζονται και τακτοποιούνται τελεολογικά, χωρίς συναισθηματισμούς και υποχωρήσεις.
Ο Βασικός αντίπαλος
Βασικός αντίπαλος καθορίζεται η Κίνα και οι συμμαχίες της, το οποίες έχει συνάψει μεθοδικά και με κόπο τις δυο τελευταίες δεκαετίες, σε αντίθεση με την έως τώρα πολιτική της Αμερικής, που προσπαθεί να την αντιμετωπίσει διαφορετικά, προκαλώντας τη δυσπιστία και την αγανάκτηση στο εσωτερικό των δικών της συμμαχιών. Τι έκανε η Κίνα τα τελευταία χρόνια; Κάτω από ένα διαφορετικό μύθο κοινωνικής και πολιτικής ανάπτυξης και πατώντας σε ένα πολιτιστικό υπόβαθρο διαφορετικό από της Δύσης (Βουδισμός, Κομφούκιος, Μαοϊσμός), επεκτάθηκε οικονομικά με σχέδιο και μεθοδικότητα σε όλο το κόσμο, χωρίς να προκαλεί και χωρίς να ζητά πολιτικά ανταλλάγματα για τις επενδύσεις και τη βοήθεια από τις χώρες ενδιαφέροντός της. Στη χώρα μας είναι ενδεικτικός αυτός ο τρόπος σκέψης, με τις επενδύσεις στους εμπορικούς δρόμους, με την εξαγορά λιμανιών και αποθηκευτικών χώρων, καθώς και οι παραγωγικές επενδύσεις, σε χώρες που πληθυσμιακά και οικονομικά αποτελούν στόχους για την οικονομική της επέκταση. Φυσικά το περιβάλλον της παγκοσμιοποίησης και ο εφησυχασμός από τη πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και του ανατολικού μπλοκ, συνέβαλαν πολύ στις βλέψεις της, και η εσωτερική κοινωνική και οικονομική κατάσταση, γνωρίζοντας τεράστιες μεταβολές, συνέβαλε σε αυτό το εφησυχασμό. Έτσι από εισαγωγέας κεφαλαίων και τεχνολογίας για την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, εξελίχθηκε στο μέγιστο εξαγωγέας των ίδιων αγαθών, απειλώντας ταυτόχρονα την τεχνολογική ηγεμονία των ΗΠΑ.
Πολιτική απόλυτου Ρίσκου
Ο Τραμπ και η ομάδα που σχεδιάζει την εξωτερική πολιτική του, θέλει να ανατρέψει αυτή τη κατάσταση, έχοντας μια διαφορετική προσέγγιση για τους συμμάχους και τις συμμαχίες της Κίνας, από αυτήν που ακολουθήθηκε μέχρι τη στιγμή της εκλογής του. Έχει την επιθυμία να δημιουργήσει καμένη γη γύρω της (πριν την τελική αναμέτρηση) και να την αποψιλώσει από τους κυρίους συμμάχους της, αδιαφορώντας για το ποιοι είναι αυτοί και τη θέση τους απέναντι στην Αμερικάνικη ηγεμονία. Κάτω από αυτό το πρίσμα, εξηγούνται όλες οι ενέργειες στα ανοιχτά μέτωπα της εξωτερικής πολιτικής, όπως και η αναδιατύπωση μιας νέας πολιτικής συμμαχιών που είναι σε εξέλιξη. Όμως έχει ένα σημαντικό εχθρό, το χρόνο, για δύο σημαντικούς λόγους: Ο πρώτος, επειδή δεν έχει δικαίωμα άλλης προεδρικής θητείας και δεν είναι απόλυτα σίγουρος πως ο διάδοχός του θα διατηρήσει την προεδρική εξουσία ή τη θέληση και το πείσμα να ακολουθήσει την ίδια πολιτική. Ο δεύτερος, επειδή γνωρίζει πως η κλεψύδρα της Αμερικάνικης παντοδυναμίας τελειώνει, το χρέος της χώρας δεν είναι πια εξυπηρετήσιμο, και αρκεί ένα φαινόμενο τύπου «μαύρου κύκνου» για να ρίξει στο καναβάτσο την Αμερικάνικη Ομοσπονδία. Αυτός είναι ο λόγος που τα έχει πάρει όλα παραμάσχαλα, εξαγριώνοντας τους παλιούς συμμάχους και φοβίζοντας με κάθε τρόπο τους αντιπάλους. Είναι όμως μια πολιτική απόλυτου ρίσκου, που δεν έχει πισωγυρίσματα, και αυτό είναι το επικίνδυνο για τον ίδιο αλλά και για την ανθρωπότητα. Ανοίγει ένα νέο δρόμο, καταστρέφοντας το παλιό και γκρεμίζοντας κάθε γέφυρα που θα βοηθούσε σε πιθανή οπισθοχώρηση.
Τα ίδια εντός ΗΠΑ
Αλλά και στο εσωτερικό της χώρας, ακολουθεί την ίδια πολιτική. Έχοντας στο πλευρό του τη νέα ελίτ του πλούτου, που προέρχεται από την τεχνολογική εξέλιξη και την παραγωγή καινοτόμων προϊόντων, έχει την αυτοπεποίθηση πως ελέγχει την πληροφορία και κατ’ επέκταση τη διαμόρφωση γνώμης στην κοινωνία και πως μπορεί μαζί της και σε πρώτο πρόσωπο να ασκήσει εξουσία. Για τον Τραμπ έχουν πάρει τέλος τα προσχήματα, για το ποιος έχει τη πραγματική εξουσία και το ποιος την ασκεί, θέλει να είναι τίμιος προς τους ψηφοφόρους και τους υποστηρικτές του. Επιθυμεί και τοποθετεί στην καρέκλα της διοίκησης σε πρώτο πρόσωπο, αυτούς που πραγματικά ασκούσαν την εξουσία. Έτσι προσπαθεί να βάλει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, εξ ολοκλήρου τις πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις που εξισορροπούσαν τη κατάσταση των πραγμάτων, ταυτόχρονα με όλο το πολιτισμικό αποτύπωμα που άφησαν. Αυτό το αποτύπωμα δεν χαρακτηριζόταν από τον άλλο κόσμο σαν θετικό ή αρνητικό, γιατί εξυπηρετούσε αποκλειστικά την ηγεμονία της Αμερικής, κρατώντας τα προσχήματα μιας κατ’ επίφαση δημοκρατικής διοίκησης και ισορροπίας μεταξύ των εξουσιών, αλλά είχε την εσωτερική αλλά και την εξωτερική υποστήριξη, πολλών κοινωνικών και οικονομικών δυνάμεων. Ήταν το αφήγημα του Ελεύθερου Κόσμου, που επάνω του έκτισε για δεκαετίες η Αμερική την ηγεμονία της. Προς το παρόν δεν γνωρίζουμε τα αποτελέσματα που θα φέρει η προσπάθεια αποξήλωσης αυτού του αφηγήματος, αλλά γνωρίζουμε με βεβαιότητα πως οι παγκόσμιες αλλαγές θα είναι κατακλυσμιαίες. Η Αμερικάνικη κοινωνία συμμετέχει χωρίς αντιδράσεις μέχρι στιγμής στις πράξεις του, και μόνο το μεγάλο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, που από πάντα υποστήριζε την ισορροπία των πραγμάτων, παρακολουθεί τη μέχρι τώρα κατάσταση αποστασιοποιημένο.
*Ο Νίκος Ροής είναι συγγραφέας
