Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Διεθνές συνέδριο οπτικής
Το διεθνές συνέδριο Οπτικής του Διαστήματος ICSO 2018 (International Conference on Space Optics) πραγματοποιήθηκε στον Πλατανιά Χανίων, συνδιοργανωμένο από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA) και το Εθνικό Κέντρο Διαστημικών Μελετών της Γαλλίας (CNES). Το συνέδριο, που πραγματοποιείται ανά διετία, είχε γίνει στη Γαλλία το 2016, ενώ είχε διοργανωθεί ξανά στην Ελλάδα, στη Ρόδο το 2010. Φέτος οι συμμετέχοντες παρουσίασαν τις νέες εξελίξεις στο πεδίο της Διαστημικής Οπτικής και αντάλλαξαν ιδέες για νέες τεχνολογίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μελλοντικές διαστημικές αποστολές.
Μεταξύ άλλων, θα παρουσιασθεί από Ευρωπαίους ερευνητές ένα νέο μικροσκοπικό όργανο, το NanoCarb, που προορίζεται να ενσωματωθεί σε μικρούς δορυφόρους και θα είναι ικανό να μετράει με ακρίβεια τις ανθρωπογενείς εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα πάνω από πόλεις, εργοστάσια κ.α. και πώς αυτές αυξομειώνονται.
Ένας στόλος μικρο-δορυφόρων εξοπλισμένων με το νέο ευαίσθητο αισθητήρα θα βοηθήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση να παρακολουθεί σε παγκόσμιο επίπεδο κατά πόσο οι χώρες τηρούν τις δεσμεύσεις τους για τη μείωση των «αερίων του θερμοκηπίου» και πού σε κάθε χώρα υπάρχουν κυρίως οι εστίες εκπομπής τέτοιων ρύπων που επιδεινώνουν την κλιματική αλλαγή.
Το νέο όργανο αναπτύσσεται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος SCARBO (Space Carbon Observatory) ύψους τριών εκατομμυρίων ευρώ. Στο έργο, που ξεκίνησε φέτος τον Ιανουάριο και θα ολοκληρωθεί στο τέλος του 2021, τον συντονισμό έχει αναλάβει η αεροδιαστημική εταιρεία Airbus Defence and Space με έδρα την Τουλούζη.
Στόχος είναι οι πρώτοι μικρο-δορυφόροι με το νέο όργανο παρατήρησης να «πετάξουν» εντός της επόμενης δεκαετίας. Μετά τη Συμφωνία του Παρισιού το 2015 για τον περιορισμό των «αερίων του θερμοκηπίου», η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναζητά νέους τρόπους δορυφορικής επιτήρησης των κρατών. Αυτό ακριβώς υπόσχεται να πετύχει ο προτεινόμενος «στόλος» των μικροσκοπικών δορυφόρων SCARBO, καθένας από τους οποίους θα ζυγίζει μόνο 50 κιλά. Καμιά εικοσαριά από αυτούς θα μπορούν από κοινού να καλύψουν όλο τον κόσμο, πετώντας καθημερινά πάνω από «ύποπτες» περιοχές όπως οι βιομηχανικές ζώνες.
Στον πυρήνα κάθε δορυφόρου θα βρίσκεται ένα μικρό φασματόμετρο που θα «σκοπεύει» με φως τον αέρα πάνω από το έδαφος, για να μετράει έτσι τις συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα που αυτός περιέχει. Η πρώτη δοκιμή του νέου οργάνου SCARBO, από ένα ερευνητικό αεροπλάνο, προγραμματίζεται για το 2020. Αν όλα πάνε καλά, το ίδιο όργανο θα προσαρμοσθεί για να μετράει από αέρος και το μεθάνιο, ένα άλλο ισχυρό «αέριο του θερμοκηπίου».
Ρομπότ για στρατιωτικές χρήσεις
Όταν κυκλοφόρησαν οι ταινίες της σειράς Terminator με τον Άρνολντ Σβατζενέιγκερ στον ρόλο του ρομποτικού υπερστρατιώτη από το μέλλον, η συντριπτική πλειοψηφία έκανε λόγο για επιστημονική φαντασία και «παραμυθάκια». Όπως αποδεικνύεται από τις εξελίξεις, ούτε επιστημονική φαντασία ήταν, ούτε παραμυθάκια, ούτε απείχε πολλά χρόνια η μεταφορά του σεναρίου στην πραγματικότητα… Όπως ακριβώς τα drone, έτσι και ο ρομποτικός υπερστρατιώτης είναι πλέον γεγονός: Η Boston Dynamics παρουσίασε ρομπότ-ανθρωποειδή, τα οποία τρέχουν σαν άνθρωποι, υπερπηδούν εμπόδια σαν άνθρωποι, ανοίγουν πόρτες σαν άνθρωποι και πολεμούν…. σαν μηχανές.
Το ρομπότ Atlas (Άτλαντας από την αρχαία ελληνική μυθολογία), έκανε μία επίδειξη των δυνατοτήτων του, ενώ η Boston Dynamics υπόσχεται πολλά περισσότερα, καθώς στην τεχνολογία αιχμής είθισται να παρουσιάζεται ένα ποσοστό της ικανότητας και όχι το σύνολό της.
Έρχονται νέα υπερηχητικά αεροσκάφη
Ένα ακόμα βήμα προς την κατεύθυνση μιας νέας γενιάς υπερηχητικών αεροσκαφών πραγματοποίησε η NASA, υπογράφοντας συμβόλαιο με τη Lockheed Martin για τον σχεδιασμό, την κατασκευή και τις δοκιμές ενός υπερηχητικού αεροσκάφους που μειώνει κατά πολύ το πιο εμφανές «παράγωγο» της υπερηχητικής πτήσης: Την αποκαλούμενη «ηχητική έκρηξη» (sonic boom).
Οι εργασίες πάνω σε αυτό άρχισαν τον Απρίλιο και θα διαρκέσουν ως τις 31 Δεκεμβρίου 2021.
Στο πλαίσιο αυτού του συμβολαίου, η Lockheed Martin θα ολοκληρώσει τον σχεδιασμό και την κατασκευή ενός πειραματικού αεροσκάφους, γνωστού ως X-plane, που θα πετά (cruise) σε ύψος 55.000 ποδών σε ταχύτητα περίπου 1.500 χλμ/ώρα και θα παράγει ήχο αντίστοιχο του κλεισίματος μιας πόρτας αυτοκινήτου αντί για το «sonic boom».
Μόλις η NASA παραλάβει το αεροσκάφος, θα πραγματοποιήσει επιπλέον δοκιμές πτήσης για να διαπιστωθεί αν όντως η τεχνολογία αυτή λειτουργεί όπως πρέπει, πως οι επιδόσεις είναι ικανοποιητικές και ότι το αεροσκάφος είναι ασφαλές.
Αρχίζοντας από τα μέσα του 2022, η NASA θα πετάξει το X-plane πάνω από επιλεγμένες αμερικανικές πόλεις και θα συλλέξει δεδομένα ως προς το πώς αντιδρά το κοινό στις πτήσεις. Αυτά τα στοιχεία θα παραδοθούν στις αρμόδιες αμερικανικές και διεθνείς αρχές προς χρήση, που θα εξετάσουν νέο πλαίσιο κανόνων σχετικά με τις υπερηχητικές πτήσεις πάνω από ξηρά, ανοίγοντας πιθανώς τον δρόμο για νέα αεροσκάφη, επιβατηγά και φορτίου, που θα πετούν σε ταχύτητες μεγαλύτερες αυτής του ήχου.
Η Lockheed θα κατασκευάσει το X-plane σε πλήρες μέγεθος. «Μας τιμά να συνεχίζουμε τη συνεργασία μας με τη NASA για να φέρουμε μια νέα γενιά υπερηχητικών ταξιδιών», είπε ο Πίτερ Ιωσηφίδης. «Ανυπομονούμε να εφαρμόσουμε τη δουλειά που ολοκληρώθηκε στο πλαίσιο του QueSST (Quitet Supersonic Technology – σχετική πρωτοβουλία της NASA) στον σχεδιασμό, την κατασκευή και τις δοκιμές πτήσης του X-plane, παρέχοντας στη NASA μια επίδειξη ως προς το πώς θα καταστούν τα υπερηχητικά ταξίδια εμπορικού χαρακτήρα δυνατά για επιβάτες ανά τον κόσμο».
Το αεροσκάφος θα πραγματοποιήσει την πρώτη του πτήση το 2021.
Νανοαποκατάσταση εδαφών
Με το πρόβλημα των μολυσμένων περιοχών σε ολόκληρη την Ευρώπη να έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις, ξεκινά πρόγραμμα με στόχο την ενίσχυση της τεχνολογίας της νανοαποκατάστασης στην απορρύπανση εδαφών και υδάτων.
Η νανοτεχνολογία ως εργαλείο για την απορρύπανση εδαφών και υδάτων, ήταν το θέμα στη συνεδρίαση των εταίρων του έργου ΤΑΝΙΑ (TreAting contamination through NanoremedIAtion, Interreg Europe) που πραγματοποιήθηκε στο Ηράκλειο.
Το έργο όπου μετέχει και η Περιφέρεια Κρήτης, έχει σαν στόχο την ενίσχυση της τεχνολογίας της νανοαποκατάστασης στην απορρύπανση εδαφών και υδάτων. Πρόκειται για το επιστημονικό πεδίο ενδιαφέροντος για την εφαρμογή της νανοτεχνολογίας στην επεξεργασία υγρών ή στερεών αποβλήτων πριν την τελική τους διάθεση ή την επαναχρησιμοποίησή τους. Σύμφωνα με το πρόγραμμα εκτιμάται ότι 2,5 εκατομμύρια είναι οι δυνητικά μολυσμένες περιοχές σε όλη την Ευρώπη εκ των οποίων το 14% τουλάχιστον απαιτεί αποκατάσταση. Οι εταίροι από 5 Περιφέρειες έχουν εντοπίσει τη δυνατότητα σύνδεσης νέων και μελλοντικών υλικών και καθαρών τεχνολογιών με την προστασία της φυσικής κληρονομιάς, προκειμένου να αντιμετωπιστούν αυτά τα περιβαλλοντικά προβλήματα τα οποία οδηγούν και σε οικονομικά προβλήματα, δεδομένου ότι η διαχείριση μολυσμένης γης κοστίζει περίπου 6,5 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως με το 42% να προέρχεται από δημόσιους προϋπολογισμούς.
Η νανοναποκατάσταση είναι μια χαμηλού κόστους, ασφαλής και αποτελεσματική τεχνική για τον καθαρισμό, τη βελτίωση των υφιστάμενων επεξεργασιών και την πρόληψη της μελλοντικής ρύπανσης. Μεταξύ άλλων, όπως μεταδίδει το ΑΜΠΕ, η ΤΑΝΙΑ, όπως ορίζεται το συγκεκριμένο πρόγραμμα, επιδιώκει την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη μόλυνση της φυσικής κληρονομιάς της Ε.Ε., τις επιπτώσεις από την μόλυνση αλλά και τις δυνατότητες της νανοαποκατάστασης.
