Του Σήφη Φανουράκη*
«Μπορεί να υπάρχει λύση καισαρική χωρίς Καίσαρα. Χωρίς μια μεγάλη προσωπικότητα ηρωική κα αντιπροσωπευτική»
A.Gramsci
Στην Αριστερά ο «αρχηγισμός» -μετά τη σταλινική περίοδο- δεν έχει μεγάλη παράδοση.
Το αρχηγικό κόμμα δεν είναι συσπείρωση ανθρώπων υπό μία χαρισματική προσωπικότητα, όπως νομίζουν πολλοί, που η ύπαρξή του εξαρτάται από αυτήν την προσωπικότητα. Είναι το κόμμα όπου ο αρχηγός με τις «ικανότητές του», θα διευθετεί τις αντιθέσεις ή διαφωνίες. Γι’ αυτό η ισχύς του πρέπει να είναι απεριόριστη. Έτσι αναπαράγεται η δομή του αυταρχικού αστικού κράτους με τον πανίσχυρο πρωθυπουργό ή πρόεδρο.
Μια τέτοια δομή συνεπάγεται φυσικά και την επικράτηση των προσωπικών επιλογών του εκάστοτε αρχηγού, αλλά και την απόλυτη ευθύνη του.
Στα αστικά κόμματα η νίκη είναι το «προσωπικό στοίχημα» του αρχηγού, ο οποίος μετά από μια ήττα παραιτείται.
Στα αριστερά κόμματα δεν υπάρχουν προσωπικά στοιχήματα, γιατί δεν εκχωρούν τη συλλογική ευθύνη τους, ούτε και σε κανέναν το δικαίωμα να παραιτείται, όποτε αισθάνεται θιγμένος.
Ο τρόπος εκλογής του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ δεν πρέπει να θεωρείται αυτονόητος: Ότι θα πρέπει να εκλέγεται όπως μέχρι τώρα ο πρόεδρος του Συνασπισμού, δηλαδή απευθείας από τους συνέδρους του τακτικού Συνεδρίου.
Η εκλογή του επηρεάζει αποφασιστικά ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του ΣΥΡΙΖΑ.
Είναι ο πρόεδρος ενός αριστερού κόμματος, με συλλογική ηγεσία. Αποτελεί το πρόσωπο που: συντονίζει τα συλλογικά όργανα σε ηγετικό επίπεδο, συμμετέχει στην επεξεργασία της πολιτικής του και έχει την ευθύνη της δημόσιας έκφρασης των αποφάσεων και της δράσης του κόμματος. Ο «πρώτος μεταξύ ίσων».
Δεν αποτελεί «μονοπρόσωπο» όργανο, αλλά είναι μέρος ενός ευρύτερου συλλογικού οργάνου που εκλέγεται από αντιπροσωπευτικό σώμα που εκλέγεται απευθείας από τη βάση του κόμματος.
Αυτό αποτελεί και χαρακτηριστικό ενός Αριστερού κόμματος.
Κατά συνέπεια, η προώθηση εκλογής του προέδρου από ένα αντιπροσωπευτικό σώμα, όπως το Συνέδριο, λειτουργεί πλέον: ως θεσμοθέτηση μιας μονοπρόσωπης θέσης που θα αντλεί τη νομιμοποίηση των πράξεών της από ένα συλλογικό όργανο εκλεγμένο από τα μέλη του κόμματος. Ένας παράλληλος θεσμός προέδρου.
Με λίγα λόγια, ο πρόεδρος θα λειτουργεί ως προσωποπαγές όργανο «δίκην συλλογικού οργάνου», δίπλα σε ένα άλλο συλλογικό όργανο, την Κ.Ε., εκλεγμένη και αυτή από αντιπροσωπευτικό σώμα.
Αυτά τα δύο όργανα νομιμοποιημένα από το ίδιο αντιπροσωπευτικό σώμα μπορεί να αλληλοαναιρούνται ή και να συγκρούονται; Δηλαδή, ουσιαστική δυαρχία σε ένα κόμμα της Ριζοσπαστικής Αριστεράς!
Θα πρέπει, λοιπόν, να αναρωτηθούμε: Τι κόμμα θέλουμε, σε συνδυασμό με το τι πολίτευμα θέλουμε;
Μια δημοκρατία σήμερα και ένας σοσιαλισμός αύριο, δεν μπορεί να κυβερνηθεί από ένα «αρχηγικό κόμμα».
Με άλλα λόγια, θα πρέπει ο επικεφαλής μας να εκλέγεται από το συνέδριο; Η ριζοσπαστική Αριστερά, δηλαδή, μπορεί να υιοθετήσει πρότυπα αστικών και αρχηγικών κομμάτων; Η οποιαδήποτε ασφαλιστική δικλείδα εγγυάται την αποφυγή του αρχηγισμού;
Αν έχουμε ως στόχο: Το μετασχηματισμό της κοινωνίας και την καταστροφή του διαχωρισμού της κυρίαρχης εξουσίας από την κοινωνία, τότε είναι αναγκαία η χειραφέτηση που αφορά την κατάργηση αντιπροσώπων και αντιπροσωπευμένων, ως πρώτο βήμα για την κατάργηση του κράτους ή της εξουσίας μηχανισμών.
Αλήθεια, πώς μπορεί να γίνει η μετάβαση από το κόμμα της πολιτικής δημοκρατίας στο κόμμα της πλουραλιστικής δημοκρατίας, της δημοκρατίας των πολλών, με φαινόμενα «αρχηγισμού;
Χρειάζεται η μετάβαση σε έναν νέο πολιτικό φορέα που θα αποδομεί το σύνολο των σχέσεων της σημερινής διακυβέρνησης και θα προωθεί τη διαρκή οικοδόμηση μιας νέας κοινωνικής πλειοψηφίας, για την ανατροπή των δυνάμεων του σημερινού «σάπιου» πολιτικού συστήματος.
Χρειάζεται να αποδομήσουμε το σύνολο των σχέσεων καταπίεσης και να προωθήσουμε τη διαρκή αμφισβήτηση και την οικοδόμηση της ανατρεπτικής λογικής, με κύριο στόχο το μετασχηματισμό της κοινωνίας και την καταστροφή του διαχωρισμού της κυρίαρχης εξουσίας από την κοινωνία.
Χρειάζεται να αυτομετασχηματιστούμε σε κυρίαρχη τάξη, ικανή να κυβερνήσει μετασχηματίζοντας και αναδιαρθρώνοντας την κοινωνία σε μια μακροχρόνια συγκρουσιακή διαδικασία με στόχο το ριζικό, κοινωνικό μετασχηματισμό.
Εξάλλου, ο σύγχρονος, ο μύθος του «αρχηγού» δεν μπορεί να είναι ένα πραγματικό πρόσωπο, ένα άτομο συγκεκριμένο. Μπορεί να είναι μονάχα ένας οργανισμός, ένα σύνθετο στοιχείο της κοινωνίας που σε αυτό έχει ήδη αρχίσει να συγκεκριμενοποιείται μια συλλογική θέληση, αναγνωρισμένη και συγκεκριμενοποιημένη μέσα στη δράση.
Τον οργανισμό αυτό τον υποδεικνύει η ιστορική εξέλιξη και είναι το πολιτικό κόμμα: Όπου στον πρώτο του πυρήνα συνοψίζονται τα σπέρματα της συλλογικής θέλησης που προωθεί μια πλήρη και βαθιά ρήξη με το παλιό σύστημα κοινωνικών σχέσεων και μια οικοδόμηση ενός νέου συστήματος σχέσεων που αγκαλιάζει το σύνολο των ανθρώπινων σχέσεων.
Ένα σύστημα που οικοδομείται με μετωπικές συγκρούσεις που διαπερνούν όλες τις πτυχές της ταξικής πάλης. Μια σύγκρουση που θα οδηγήσει στη χειραφέτηση και την πολιτική και κοινωνική ηγεμονία και σε μια νέα μορφή ισχύος.
