του Βύρωνα Λάμπρου*
Το περιστατικό με τον καθηγητή του ΕΠΑΛ και ό,τι επακολούθησε -σε καμιά περίπτωση έσχατο ή πρωτοφανές- ωθεί στο να ξαναδούμε την εκπαίδευση πιο συνολικά. Λίγο πριν από αυτή την είδηση, ένα άλλο βίντεο έδειχνε τέσσερις μαθήτριες να κάνουν χρήση ναρκωτικών. Η φετινή χρονιά, μετά από ενάμιση χρόνο τηλεκπαίδευσης, ξεκίνησε με βίαια γεγονότα, όπως αυτά της Σταυρούπολης και Εύοσμου (που σε καμιά περίπτωση δεν εμπλέκονται στο δίπολο φασισμού-αντιφασισμού) και συνεχίζεται στο ίδιο κλίμα με καθημερινά επεισόδια που κατακλύζουν τις οθόνες μας αφού τα κινητά είναι πια παντού.
ΓΙΑΤΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΕΡΟΝΤΑΙ με αυτό τον τρόπο οι μαθητές/τριες; Πώς αναπτύσσεται ο συμμοριτισμός; Πώς έφτασε ένας καθηγητής να χαστουκίζει και να τραβά τα μαλλιά μιας μαθήτριας; Αυτή η διάχυτη βία έχει σαν πηγή τον εγκλεισμό των νέων και όλων ημών στα σπίτια μας, αλλά δεν εξηγεί την ένταση και τη γενίκευσή της. Αυτή την τηλεκπαίδευση που με περηφάνια εξύμνησε η Κεραμέως, στην οποία εξίσου περήφανα ανταποκρίθηκαν οι εκπαιδευτικοί σύμφωνα με όλες τις ανακοινώσεις των συνδικάτων τους, αλλά και για την οποία πολλοί εκπαιδευτικοί έδωσαν την ψυχή τους για να παρουσιάσουν το έργο τους. Πρόκειται μόνο για ψυχολογικές επιπτώσεις από την πανδημία;
Νομίζω ότι κάτι πιο σοβαρό συμβαίνει στα σχολεία. Η τηλεκπαίδευση έβγαλε στην επιφάνεια κοινωνικές διεργασίες που δρομολογούνται εδώ και χρόνια στην Παιδεία. Ένα σχολείο που παρουσιάζεται πολύ φιλελεύθερο και δημοκρατικό, που «ανοίγει» κοινωνικά θέματα υπό τύπο project, που «ενδιαφέρεται» για όλα τα παιδιά και ειδικά για τις μειονότητες κάθε είδους, που φεύγει από το «στειρωμένο περιβάλλον» της από καθέδρας διδασκαλίας, που «καινοτομεί» σε μεθόδους διδασκαλίας, που εισάγει τον ψηφιακό κόσμο κ.λπ., δεν πρόσεξε, δεν είδε, δεν άκουσε για το τι συμβαίνει στην ίδια την εκπαίδευση.
Οι συνδικαλιστές κάθε απόχρωσης, ξιφουλκώντας στο δικό τους δονκιχωτικό περιβάλλον, ερίζουν για το ποιος εκφράζει καλύτερα τους εκπαιδευτικούς ως συντεχνία (κυρίως στα μισθολογικά), αδιαφορώντας για το «τί» και «πώς»; Καταγγελίες για κάθε είδους διοικητικές παρεμβάσεις και νέα νομοθετήματα είναι πάντα παρούσες (και καλώς) στην εβδομαδιαία συνεδρίαση της ΟΛΜΕ και των πρωτοβάθμιων σωματείων. Αλλά πέρα από αυτά τίποτα. Πότε ασχολήθηκε για τελευταία φορά κάποιο σωματείο με το σχολείο ως μια κοινωνική συνιστώσα; Με το τι διδάσκουμε; Ή μήπως αυτά αφορούν μόνο τις επιστημονικές ενώσεις;
Οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί βιώνουν την καθημερινή τους απαξίωση μέσα στην τάξη (παρά τις επίπονες και επίμονες προσπάθειές τους), νιώθουν αδυναμία και απογοήτευση για όλα αυτά και αισθάνονται ότι απουσιάζει η ψυχική παρουσία των μαθητών τους. Η απαξίωση αυτή δεν αφορά μόνο το μάθημα, αλλά και το ίδιο το έργο τους, το επάγγελμά τους. Πρέπει να γίνουν κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι, επιστάτες, γιατροί, νοσοκόμοι, διαιτητές σε διαμάχες, «μασκοβάλτες» και έχουμε ακόμα πολύ δρόμο. Γιατί όμως αντί να συζητήσουμε για το τι κάνει ο κάθε μαθητής, τις ποινές που θα επιβληθούν (που πρέπει να συζητηθούν) δεν ανοίγουμε το πρόβλημα στην κοινωνία με όρους διαλόγου και με προσπάθεια να απαντήσουμε;
Οι γονείς, εκτός ελαχίστων (εξαιρούνται βέβαια τα «καλά» σχολεία), δείχνουν αδιαφορία. Ξεφορτώνονται τα παιδιά τους στο σχολείο (σαν να τα αφήνουν στους παππούδες) και μπορούν έτσι να πάνε στη δουλειά τους ή να κινηθούν πιο ελεύθερα. Η επικοινωνία με το σχολείο μειώνεται κατακόρυφα. Περισσότερες φορές θα πάρει το σχολείο τηλέφωνο στο γονιό παρά το αντίστροφο. Αλλά πώς κατέληξε έτσι η οικογένεια (βασικός πυλώνας της ελληνικής κοινότητας); Τι σημαίνει αυτή η αδιαφορία και η αποξένωση από τα παιδιά τους;
Το σχολείο είναι πλέον χώρος απασχόλησης και parking. Πιο έντονα αυτό εμφανίζεται στα Γυμνάσια και στα ΕΠΑΛ. Δείτε το από αυτή την πλευρά: Οι γονείς μάς παραδίδουν τα παιδιά τους και εμείς τα απασχολούμε. Δεν μορφώνουμε. Αυτοί που θα προχωρήσουν έχουν το απαραίτητο background από το σπίτι τους
ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ έρχονται και φεύγουν. Πάντα αυτό έκαναν, αλλά τώρα φεύγουν με ένα «ουφ τέλειωσε και σήμερα» και τρέχουν να καταναλώσουν fast food. Ολοένα και μεγαλύτερη μερίδα βαριέται, δεν εντυπωσιάζεται με τίποτα πάνω από λίγα λεπτά, δεν μαθαίνει (ενώ ξέρει «να μαθαίνει πώς να μαθαίνει» τις απαντήσεις…). Και σήμερα, με τις ευλογίες της τηλεκπαίδευσης, είμαστε μάλλον σε χρονική υστέρηση δυο χρόνων.
Αλλά γιατί ο μαθητής μπορεί και σαγηνεύεται από τις προτροπές του κάθε trapper την ώρα που στην ταυτότητα που χτίζει είναι τόσο μεγάλη η απαξίωση της γνώσης (ή μήπως απαξιώνεται ο ίδιος από τη γνώση); Γιατί δεν τον συνεγείρουν οι ανθρωπιστικές επιστήμες; Γιατί δεν τον ξεσηκώνει η ευρύτερη αδικία και αντιδρά μόνο αν αυτή προσωποποιηθεί; Τι ακριβώς κάνει στο σχολείο; Τα παραπάνω συνηγορούν σε ένα σχολείο που αλλάζει με όλο και μεγαλύτερες ταχύτητες, αποκτώντας εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά για τα οποία δεν είμαστε στοιχειωδώς προετοιμασμένοι.
Αλλά αυτές οι αλλαγές προωθούνται εδώ και δεκαετίες. Το σχολείο είναι πλέον χώρος απασχόλησης και parking. Πιο έντονα αυτό εμφανίζεται στα Γυμνάσια και στα ΕΠΑΛ. Δείτε το από αυτή την πλευρά: Οι γονείς μάς παραδίδουν τα παιδιά τους και εμείς τα απασχολούμε. Δεν μορφώνουμε. Αυτοί που θα προχωρήσουν έχουν το απαραίτητο background από το σπίτι τους. Αυτό που χτυπιέται είναι η ίδια η δυνατότητα συλλογισμού, η σύνθεση δεδομένων, η ίδια η σκέψη. Το σχολείο της μόρφωσης δεν χρειάζεται στο μεγάλο μετασχηματισμό της εποχής μας. Όποιος έχει τα απαραίτητα βαλάντια μπορεί να αγοράσει ό,τι θέλει. Δεν θέλω να απαξιώσω τίποτα από τις συνεχείς προσπάθειες χιλιάδων νέων ανθρώπων για περισσότερες γνώσεις. Αλλά αυτό που παίρνει κάποιος με χίλια βάσανα, ο άλλος το αγοράζει. Και αυτό είναι «κατακτημένο» από τη νέα γενιά, το ξέρει. Και έτσι ο καθένας προσπαθεί να αγοράσει ό,τι μπορεί και με όποιον τρόπο. Άλλοι θα αγοράσουν διδακτορικά και άλλοι νέα κινητά, παπούτσια, μηχανές, αυτοκίνητα, γκόμενες/γκόμενους, ναρκωτικά κ.λπ. Όλα αυτά σε «ανεβάζουν» ατομικά και κυρίως σε ένα στενό περίγυρο. Είσαι looser στα μαθήματα αλλά θεός για τους γύρω σου. Αλλά πώς μπορείς να αποκτήσεις αυτό το life style, το prestige; Όταν δεν έχεις να πουλήσεις κάτι από την εργατική σου δύναμη, που έλεγε και ένας γέροντας, τότε πουλάς βία. Βία παντού. Γιατί το μόνο που μετράει στη ζωή των απόκληρων, και ας μη νιώθουν έτσι οι ίδιοι, είναι η δύναμη.
Ο ΣΥΜΜΟΡΙΤΙΣΜΟΣ είναι μια επιλογή που κερδίζει έδαφος στη νεολαία. Κερδίζει γιατί αφέθηκε το πεδίο ελεύθερο στους νεοφιλελεύθερους να αλωνίζουν. Ζωγράφισαν πάνω της με άνεση χρόνου, με ευχέρεια και χωρίς αντίπαλο. Ο συμμοριτισμός είναι μέρος του τρίπτυχου της ζωής μας που επιβάλλεται εδώ και καιρό: Εταιρεία, αστυνομία, συμμορία. Το ένα αλληλοσυμπληρώνει τα άλλα δυο.
* Ο Βύρων Λάμπρου είναι εκπαιδευτικός
