Συνέντευξη στην Αθηνά Τέσκου
Ο Θωμάς Κοροβίνης είναι λογοτέχνης, τραγουδοποιός και ερμηνευτής λαϊκών τραγουδιών, φιλόλογος και λαογράφος. Από το ’88 μέχρι το ’96 υπηρέτησε ως καθηγητής της Μέσης Εκπαίδευσης στα ομογενειακά εκπαιδευτήρια της Πόλης. Έχει εκδώσει δώδεκα βιβλία λογοτεχνικού και λαογραφικού περιεχομένου και τρεις δίσκους. Ασχολείται με την έρευνα και τη μελέτη φιλολογικών και εθνογραφικών θεμάτων της Ελλάδας και της Τουρκίας. Είχε την ευκαιρία να ζήσει πολλές εμπειρίες και να διαμορφωθεί κοντά σε σπουδαίες καλλιτεχνικές φυσιογνωμίες όπως ο Χριστιανόπουλος και η Διδώ Σωτηρίου. Είναι από τους λίγους καλλιτέχνες που τάσσονται υπέρ της Αριστεράς και κατεβαίνουν σε πορείες μαζί με τον κόσμο, που θεωρούν πως η τοποθέτηση απέναντι στα πράγματα, η υπευθυνότητα, η συμμετοχικότητα και η συντροφικότητα πρέπει να είναι βασικά χαρακτηριστικά όλων μας. Αυτά ακριβώς περιγράφει στη συνέντευξη που μας παραχώρησε.
Πώς βλέπετε την πολιτική κατάσταση γύρω σας;
Είναι τραγικό να βλέπεις τη χώρα σου να παραλύει και σιγά-σιγά να διαλύεται, γιατί οι κυβερνήσεις ήταν τυχάρπαστες και συμφεροντολογικές. Όλα είναι λάθος σε αυτό το κράτος, τίποτα δεν διορθώθηκε μεταπολιτευτικά. Είμαστε χειρότερα απ’ ό,τι ήμασταν πριν από τη δικτατορία. Αν, όμως, είχε γίνει πραγματική δουλειά, αν είχαν γίνει μαθήματα δημοκρατικού ήθους και συμπεριφοράς στα Σώματα Ασφαλείας, αν υπήρχε ξήλωμα όλων των δικτατορικού προσανατολισμού στρατιωτικών και αν είχαν γίνει μαθήματα εμπέδωσης των δημοκρατικών διδαγμάτων, τα πράγματα θα ήταν αλλιώς. Καθώς οι λαοί ψήνονται μέσα από τη διαπαιδαγώγηση.
Τι σημαίνει για έναν δημιουργό να τοποθετείται συνειδητά στην Αριστερά;
Σημαίνει απόλυτη άρνηση των εκφραστών της πλουτοκρατίας. Όλοι οι άνθρωποι που συνδέομαι είναι προλετάριοι – είτε είναι ποιητές είτε είναι σκάφτες. Δεν ενδίδω στις σειρήνες της διευκόλυνσης και ξέρω ότι δεν θα έχω καμία προβολή από αυτούς. Δεν μπορείς να μιλάς για ανατροπή των πραγμάτων και για έναν νέο κόσμο και να θέλεις ένα ρετιρέ. Εγώ είμαι αυτοδημιούργητος. Όπως λέει και ο Σεφέρης «έχω τον πόνο του αυτοδίδακτου».
Στα βιβλία σας εκφράζετε την αγάπη για την πατρίδα, για τον τόπο. Η έννοια του πατριωτισμού είναι παρεξηγημένη στις μέρες μας;
Πατριώτες πρέπει να είμαστε όλοι μας. Ωστόσο, μετά τον Εμφύλιο, οι νικητές, η παντοκράτειρα Δεξιά έπρεπε να έχει μια ιδεολογία, να πείσει με ύμνους και στρατιωτικά άσματα. Μια κακώς εννοούμενη πατριδοκαπηλία που εκφραζόταν με αλυτρωτισμό. Αλλά η πατρίδα δεν αγαπιέται με φαμφάρες. Ο λαός που το ένστικτό του είναι υγιές και ένα κομμάτι της Αριστεράς, βρήκε το ποιοτικό άλλοθι της νεοελληνικής του ταυτότητας στα πρόσωπα της Βάσως Κατράκη, του Ρίτσου, του Λειβαδίτη, αλλά ακόμη και στα πρόσωπα καλλιεργημένων δεξιών δημιουργών όπως ο Χατζιδάκις. Αυτοί προέβαλαν το ήθος, την αντίσταση, τα γράμματα, μια άλλη κουλτούρα, το αυθεντικό λαϊκό τραγούδι.
Τα τελευταία δύο χρόνια η κοινωνία έχει αλλάξει. Έχει μάθει να αγωνίζεται και να διεκδικεί. Πώς το βλέπετε εσείς αυτό;
Πιστεύω στον άνθρωπο και στον αγώνα που κάνει. Καταρχήν, για μένα ο άνθρωπος πρέπει να είναι ερωτευμένος – είτε είναι χριστιανός, είτε είναι βουδιστής είτε είναι κομμουνιστής. Να είναι μερακλής. Έρωτα για τη ζωή, για όλα. Πρέπει να κατακλύζεται από αυτό το συναίσθημα. Εξίσου σημαντικό είναι και οι αξίες. Να έχει έναν αξιακό έλεγχο. Όταν πας να σκοτώσεις, να έχεις ένα χέρι που να σε σταματά. Και τρίτον, πρέπει να μάθουμε να δουλεύουμε μέσα σε μία οργάνωση για να προχωρήσουμε και να χτίσουμε το μέλλον μαζί. Όχι στον ατομισμό του καπιταλισμού. Όπως λέει και ο Κάφκα, «ανάμεσα σε σένα και τον κόσμο να προτιμάς τον κόσμο».
Στο βιβλίο σας Όμορφη νύχτα αναφέρεστε στη μουσική και στα στέκια της Θεσσαλονίκης, από το ’85 έως το 2005. Σήμερα ποια είναι η εικόνα της διασκέδασης του Νεοέλληνα;
Η παγκοσμιοποίηση, ο προσανατολισμός του κόσμου σε μια ελαφρύτερη ζωή, πιο ανώδυνη (πράγμα το οποίο πέρασε και σε κόσμο της Αριστεράς) έχει αλλάξει συνολικά την τοπιογραφία. Αμβλύνθηκε η πολιτιστική ποιότητα της ζωής μας στο σύνολό της. Υπήρξε μια αναγκαστική αλλαγή της ανθρωπογεωγραφίας και των γούστων και των στεκιών και του τρόπου αντίληψης της διασκέδασης και του τρόπου ψυχαγωγίας. Διαπιστώνουμε έναν αποπροσανατολισμό της ελληνικής νοοτροπίας, του Νεοέλληνα σε ευρωπαϊκό στυλ διασκέδασης, βαλκανο-ευρωπαϊκό δηλαδή. Όλο αυτό οδηγεί σε έναν «αφελληνισμό». Η νεοελληνική ταυτότητα σήμερα πρέπει να επαναπροσδιοριστεί αναζητώντας τις πρόσφατες βάσεις της, εξορίζοντας ορισμένες αξίες που διαμόρφωσαν τα πρόσωπά μας μετά τον πόλεμο. Πρέπει να ξαναβρούμε την αυθεντικότητά μας, την ταυτότητά μας, τις αναφορές μας, να αλλάξουμε νοοτροπία.
Θα μπορούσαν οι καλλιτέχνες να παίξουν έναν πιο ενεργητικό ρόλο στις μέρες μας;
Θυμάμαι κάποιες δεκαετίες πριν, έστω ότι απέλυαν εκατό εργάτες από ένα εργοστάσιο, βγαίναμε όλοι στο δρόμο. Χωρίς τηλέφωνα, με σύνθημα από σπίτι σε σπίτι. Ο Βάρναλης, η Γαλάτεια Καζαντζάκη, όλοι οι αριστεροί μέσα σε δευτερόλεπτα, πιο γρήγορα και από το Διαδίκτυο. Αυτό γινόταν και παγκοσμίως. Και είχε βάρος η στάση αυτή, είχε σωθεί πολύς κόσμος. Ενώ τώρα δεν ακούγεται φωνή, δεν βγαίνει άνθρωπος να σταματήσει τον πόλεμο. Αυτή τη στάση ζωής, μια καθημερινή συντροφική και συνεκτική στάση, αυτή πρέπει να ξαναθυμηθούμε. Είναι διδάγματα αυτά. Δεν υπήρχαν γυάλες, υπήρχε κυνηγητό. Δεν γίνεται, θα υποστείς και κάτι.
Τι να περιμένουμε από εσάς το επόμενο διάστημα;
Μέσα στον Δεκέμβρη θα κυκλοφορήσω ένα μεγάλο μυθιστόρημα, το ’55, το οποίο αναφέρεται στον τελευταίο διωγμό των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης από το τουρκικό κράτος και παρακράτος, τα περίφημα Σεπτεμβριανά του 1955. Μέσα από τη μακρά αφήγηση της ηρωίδας, της Μαρίκας, ξεδιπλώνονται πτυχές της ελληνοτουρκικής ιστορίας του περασμένου αιώνα, οι σχέσεις της τουρκικής εξουσίας με τις άλλες μειονότητες (διωγμοί, εξορίες), ενώ ταυτόχρονα το βιβλίο παρακολουθεί την ιστορία της Κωνσταντινούπολης μέσα στον αιώνα. *Στίχοι από το τραγούδι Νικητές. Στίχοι και μουσική του Θωμά Κοροβίνη
* Ο τίτλος είναι στίχος από το τραγούδι Νικητές σε στίχους και μουσική του Θωμά Κοροβίνη
