Γιατί ξεχνιέται ο χαρακτήρας της αποικίας χρέους
Του Βασίλη Ξυδιά
Τα μνημόνια δεν είναι απλώς λιτότητα. Είναι κάτι πολύ πιο οδυνηρό και πολύ πιο ριζικό, από ιστορική άποψη. Είναι ένα εκτεταμένο και βαθύ μεταρρυθμιστικό σχέδιο που αποσκοπεί στη μετατροπή της Ελλάδας σε μια μεταμοντέρνα αποικία χρέους, που αποδιαρθρώνει την κοινωνική της δομή, καταλύοντας τα όποια στοιχεία δημοκρατίας και εθνικής κυριαρχίας.
Τα μνημόνια ήρθαν για να αναιρέσουν βίαια το κοινωνικό συμβόλαιο («καταναλωτική ευμάρεια διά του δανεισμού») επί του οποίου οικοδομήθηκαν οι ταξικές οικονομικές, πολιτικές και πολιτιστικές σχέσεις κυριαρχίας από τη δεκαετία του ‘90 και μετά. Στόχος τους είναι η ένταξη της Ελλάδας -και των Ελλήνων- στο νέο παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας και στο νέο πλαίσιο γεωπολιτικών αντιθέσεων, όπως το έχουν οραματιστεί και προσπαθούν να το υλοποιήσουν οι ευρωπαϊκές ελίτ υπό την ηγεμονία της Γερμανίας στην ανταγωνιστική τους συμπόρευση με τις ΗΠΑ.
Πρόκειται για μια νέα ιστορική φάση του μονοπωλιακού καπιταλισμού -είπε ο Σαμίρ Αμίν στο σεμινάριο του Resistance Festival το περασμένο Σάββατο (20/6/2015)- όπου το παγκοσμιοποιημένο χρηματοπιστωτικό σύστημα επιχειρεί να ξεπεράσει την κρίση του καταστρέφοντας τα εθνικά ή περιφερειακά παραγωγικά συστήματα, αποσαθρώνοντας το όποιο κοινωνικό κράτος και τις όποιες δημοκρατικές δομές προς χάριν ενός μεταμοντέρνου οικονομικού και πολιτικού αυταρχισμού, της περιβόητης δικτατορίας των αγορών (παράθεση εκ μνήμης).
Λαθεμένες ταυτίσεις
Το να μιλάμε επομένως για λιτότητα, ακόμα και για «βαριά λιτότητα», αποκρύπτει την ιστορική μοναδικότητα της επίθεσης και τον κατακλυσμιαίο χαρακτήρα της καταστροφής που αυτή συνεπάγεται τόσο στο οικονομικό όσο και στο πολιτικό και θεσμικό πεδίο. Υποβάλλει σε λαθεμένες ταυτίσεις των μνημονιακών οικονομικών μέτρων με τις οικονομικές περικοπές του ’80 ή του ’90 (οι οποίες, παρά τον αντιλαϊκό τους χαρακτήρα, δεν έθεταν σε αμφισβήτηση τα βασικά στοιχεία του ισχύοντος τότε κοινωνικού συμβολαίου)· κυρίως όμως οδηγεί στην υποτίμηση των θεσμικών μεταλλάξεων που συνεπάγονται τα μνημόνια, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την κατάλυση της δημοκρατίας και της κυριαρχίας της χώρας.
Δεν είναι τυχαίο ότι τα πέντε χρόνια εφαρμογής των μνημονίων ήταν γεμάτα από συνταγματικές παραβιάσεις κάθε είδους. Όμως η πολιτική εκπροσώπηση του ΣΥΡΙΖΑ έδειξε ακατανόητη ανεκτικότητα σ’ αυτές. Στην καλύτερη περίπτωση περιορίστηκε στην καταγγελία τους, χωρίς όμως να τραβήξει τα πράγματα πέρα από τα όρια του συστημικού καθωσπρεπισμού. Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ αγνόησε τις υποδείξεις συνταγματολόγων που διαπίστωναν ότι η παραβίαση του Συντάγματος τόσο στο πρώτο Μνημόνιο, όσο και στο μεσοπρόθεσμο, είχε χαρακτήρα εσχάτης προδοσίας, και διαχώρισε αυτή τη θεσμική πλευρά από το οικονομικό και πολιτικό περιεχόμενο των μνημονιακών μέτρων.
Το αίτημα για δημοκρατία
Ομοίως παρέβλεψε το βασικό αίτημα των πλατειών για δημοκρατία («πραγματική» ή «άμεση») και την ανάγκη για αποκρυστάλλωση αυτού του αιτήματος σε συγκεκριμένους άμεσους στόχους θεσμικών πολιτειακών και συνταγματικών αλλαγών (διάκριση εξουσιών, δημοψηφίσματα, λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία κ.λπ.). Ποιος θυμάται πλέον το κομμάτι εκείνο του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ που μιλά για μια νέα μεταπολίτευση του λαού;
Αυτό σήμερα το πληρώνουμε. Η ιδέα μιας δήθεν εθνικής ενότητας, χωρίς το αντιμνημονιακό κριτήριο (π.χ. Πρ. Παυλόπουλος για ΠτΔ) και μιας μεταμνημονιακής αντιλιτότητας μέσω της «διαπραγμάτευσης» με τους κατ’ ευφημισμόν «θεσμούς» (δηλαδή τη μνημονιακή τρόικα), δεν είναι άμοιρες του εγκλωβισμού που βιώνει η κυβέρνηση που πίστεψε ότι θα μπορούσε να βρει πεδία συμβιβασμού τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό της χώρας. Ο απεγκλωβισμός προϋποθέτει ανάδειξη αυτής της πλευράς του «αντιμνημονίου» -την υπεράσπιση της δημοκρατίας και της κυριαρχίας της χώρας- σαν βασική διάσταση μιας στρατηγικής διεξόδου από την κρίση.
