Κι όμως, έχουν μεγάλη σχέση μεταξύ τους αυτά τα φαινομενικά ανόμοια «στοιχεία».
Για να στηρίξει την καταστροφή της Ελλάδας, ο Μπάμπης επικαλείται την περίπτωση της Λετονίας σαν μοντέλο διαχείρισης μιας οικονομικής κρίσης, που αν είχε εφαρμοστεί στην Ελλάδα από την αρχή θα έδινε λύση και στο «ελληνικό πρόβλημα». Αυτό που παραλείπει να πει είναι τι συνέβη στη Λετονία που έχασε βίαια το 25% του ήδη μικρού Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της και τι βιώνει ο λαός στη Λετονία που εξαθλιώνεται και ξενιτεύεται μαζικά. Δηλαδή, την ουσία, για το καλό ποίων εφαρμόστηκε το αυστηρό πρόγραμμα λιτότητας στη μικρή χώρα της Βαλτικής.
Η Λετονία ξεπούλησε τα πάντα μέσα σε μια σχεδόν εικοσαετία από την απόσχισή της από την καταρρέουσα Σοβιετική Ένωση. Έκλεισε τις παραγωγικές της μονάδες, παραδόθηκε στις εισαγωγές προϊόντων και εξαρτήθηκε από τους ισχυρούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μεγάλη μερίδα απ’ αυτό το «πάρτε τα όλα» απέκτησε η Σουηδία που έβαλε χέρι στις τράπεζες και προώθησε μια άνευ προηγουμένου φούσκα ενυπόθηκου δανεισμού, η οποία κατέληξε στη αποδομητική κρίση του 2008 που διέλυσε την οικονομία της Λετονίας. Όμως, για να μην φορτωθούν τη χασούρα οι σουηδικές τράπεζες και για να μην στερηθεί το Ikea το ξύλο από τα δάση που με μεγάλη φροντίδα αναπτύχθηκαν και συντηρήθηκαν στα σοβιετικά χρόνια, έπρεπε το βάρος της κρίσης να φορτωθεί αποκλειστικά στις πλάτες του λαού της Λετονίας. Εξάλλου, ενδιαφερόμενοι δεν ήταν μόνο οι Σκανδιναβοί, αλλά και οι ολιγάρχες, από τη Δύση και την Ανατολή, που προτιμούσαν τη Λετονία για να ξεπλένουν το άφθονο μαύρο χρήμα που γεννάει ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός της πλήρους ασυδοσίας του κεφαλαίου.
Έτσι, η Λετονία ξεπέρασε και την Κύπρο σε «καταθέσεις» και, αναλογικά, πλησίασε την Ελβετία σαν φορολογικός παράδεισος. Η έλλειψη κανόνων, ή μάλλον η εφαρμογή ελαστικότατων κανόνων, επέτρεπε στους ιθύνοντες να ορίζουν το ύψος των επιτοκίων καταθέσεων ανάλογα με τον «πελάτη» προσελκύοντας έτσι όλο και περισσότερο μαύρο χρήμα από λαθρεμπόριο πετρελαίου, χρυσού, πολύτιμων λίθων, λαδώματα, αδιαφανείς συναλλαγές και κάθε είδους ληστείες και «ληστείες».
Με πρόσχημα την ανάπτυξη, κάθε νόμος και κάθε θεσμός προστασίας των δικαιωμάτων των εργαζομένων καταργήθηκε. Η εργασία διέπεται από καθεστώς που παραπέμπει σε εποχές δουλείας.
Όλη αυτή η λεηλασία, που αποκαλείται «απελευθέρωση», εμφανιζόταν σαν οικονομικό θαύμα, μέχρι που με ένα μεγάλο μπραφ έγινε συντρίμια. Αλλά με τα ίδια αφεντικά, οι πολιτικές εξόδου από την κρίση δεν θα μπορούσαν να διαφέρουν. Σε μια εικοσαετία, η Λετονία, με μόνο 9% δημόσιο χρέος, έχασε το μισό πληθυσμό της! Από 2,7 εκατομμύρια το 1991 έπεσε στα 2,08 το 2010. 620.000 άνθρωποι λιγότεροι, δηλαδή μείωση πάνω από 20% του πληθυσμού της! Είναι δε ευρέως διαδεδομένο ότι η στατιστική υπηρεσία «έπαιξε» με τα νούμερα, στην απογραφή του 2010, για να μην φανεί ότι ο πραγματικός πληθυσμός έχει πέσει κάτω από το ψυχολογικό όριο των 2 εκατομμυρίων ατόμων. Για λόγους στοιχειώδους επιβίωσης, παρ’ όλο που στην Ευρώπη η κρίση δεν αφήνει πολλά περιθώρια για την εξεύρεση μιας ικανοποιητικής εργασίας, πολίτες με υψηλό επίπεδο κατάρτισης, κληρονομιά από τη Σοβιετική Ένωση, εγκαταλείπουν την όμορφη πατρίδα τους, για μια οποιαδήποτε εργασία στη Σκανδιναβία και την κεντρική Ευρώπη, χάνοντας η χώρα τα καλύτερα μυαλά της. Και παρ’ όλο που η έξοδος ιδίως των νέων συνεχίζεται, η επίσημη ανεργία στο εσωτερικό είναι κοντά στο 15%.
Η φτώχεια είναι τόσο μεγάλη και εκτεταμένη που τίναξε στον αέρα τη δημογραφική ισορροπία της Λετονίας. Μετά την ανεξαρτησία, ελαττώθηκε δραματικά ο αριθμός των γεννήσεων στη χώρα, από τις 42 χιλιάδες γεννήσεις το 1987, περιορίστηκε στις 18 χιλιάδες το 2010! Ο λαός συρρικνώνεται ακολουθώντας την τύχη των δασών της χώρας που έχουν υψηλής ποιότητας δέντρα, αλλά λόγω των κλιματολογικών συνθηκών δεν μπορούν να αναπαραχθούν σε λιγότερο από πενήντα χρόνια. Η Λετονία ήδη κατέκτησε την πρώτη θέση σε αυτοκτονίες στην Ευρώπη και μαστίζεται από αλκοολισμό και βίαιη εγκληματικότητα εξαιτίας των τεράστιων ανισοτήτων που εντείνονται σε βάρος του λαού της.
Στη Λετονία επικρατεί πλέον η αντίληψη «λιγότεροι άνθρωποι, λιγότερα προβλήματα», όπως γράφουν –αποδοκιμαστικά- δύο γνωστοί οικονομολόγοι που παρέχουν συμβουλές σε υψηλό κυβερνητικό επίπεδο, ο Michael Hudson, καθηγητής Οικονομικών, διευθυντής Έρευνας στη Νομική Σχολή στη Ρίγα και ο Jeffrey Sommers, επισκέπτης καθηγητής στη Σχολή Οικονομικών της Στοκχόλμης στη Ρίγα.
Βέβαια, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, οι εταίροι, οι τραπεζίτες και οι ολιγάρχες είναι ενθουσιασμένοι με τα κατορθώματά τους. Όπως και ο ανεκδιήγητος Σουηδός Anders Aslund, ξεχασμένος από τη δεκαετία του 1990 που υποστήριζε την πλήρη απορρύθμιση της Ρωσίας με τα γνωστά γελτσινικά αποτελέσματα. Ο ασθενής μπορεί να απέθανε, αλλά η εγχείρηση πέτυχε. Τώρα δε, που η Κύπρος ναυάγησε στη Μεσόγειο, η Λετονία είναι ακόμα πιο χρήσιμη για να φυλάει τον πλούτο από το πλιάτσικο που γίνεται ειδικά σε χώρες ανοχύρωτες όπως η Ελλάδα, η Βουλγαρία και η Πορτογαλία.
Και κάτι ακόμα. Για να χειραγωγηθεί ο λαός, παίχτηκε πολύ καλά το χαρτί του εθνικισμού. Ο αντιρωσισμός κρατήθηκε σε πολύ υψηλούς τόνους, ακόμα και με αναβίωση του νεοναζισμού, προκειμένου οι πολίτες φοβισμένοι και αποπροσανατολισμένοι να ανέχονται τη λεηλασία. Η υπεράσπιση των εργασιακών δικαιωμάτων και η αντίδραση στο ξεπούλημα του δημόσιου πλούτου ταυτίστηκε με τον προαιώνιο εχθρό, κι ας είναι πρώτοι οι Ρώσοι ολιγάρχες, οι μαφιόζοι που στέλνουν για ασφάλεια τη λεία τους στα τραπεζικά θησαυροφυλάκια της Λετονίας.
«Η Λετονία επέστρεψε στις αγορές», γράφει ο «απληροφόρητος» Μπάμπης Παπαδημητρίου στην Καθημερινή (26 Φεβ. 2013). Κι αυτό επιθυμεί για την Ελλάδα. Άλλη μια χώρα που θα τρώει αδιαμαρτύρητα τα νοθευμένα κεφτεδάκια του Ikea και θα τα πληρώνει με δύο εκατομμύρια άνεργους, 22 αεροδρόμια, μία Χαλκιδική, τρεις τράπεζες, μερικά νησάκια, τις ακτές του Σαρωνικού και όλο το νερό της χώρας, μετρητοίς. Μπαμπιστάν, δηλαδή!
Στέλιος Ελληνιάδης
