της Μαρίας Λαντζανάκη*
Σε ένα κόσμο γενικευμένης ανασφάλειας, πολέμου, πανδημίας, τα νέα για τα δικαιώματα των γυναικών είναι άσχημα. Ο λόγος δεν είναι άλλος από την πρόσφατη απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ για την απαγόρευση των αμβλώσεων περίπου στις μισές πολιτείες, με την ανατροπή της ιστορικής απόφασης της υπόθεσης Roe vs Wade. Για την ιστορία, η απόφαση αυτή, κατοχύρωσε την άμβλωση σαν συνταγματικό δικαίωμα στις ΗΠΑ στις 22 Ιανουαρίου του 1973 μετά από μία μεγάλη και πολύκροτη υπόθεση στο Τέξας.
Μερικά σοκαριστικά στοιχεία για το ζήτημα. Το 41% του γυναικείου πληθυσμού παγκοσμίως δεν έχει πρόσβαση σε ασφαλή άμβλωση. Το 39% των γυναικών στις ΗΠΑ –πριν την απόφαση– δεν είχε πρόσβαση σε δομές υγείας για άμβλωση σύμφωνα με το The Lancet, σε δημοσίευση του 2018. 68.000 γυναίκες πεθαίνουν παγκοσμίως ανά έτος μετά από μη ασφαλείς εκτρώσεις (πολύ μικρότερος από τον πραγματικό εφόσον στις περισσότερες χώρες δεν υπάρχουν καταγραφές).
Με λίγα λόγια το δικαίωμα στην άμβλωση όχι απλά δεν είναι δεδομένο στον αναπτυγμένο κόσμο αλλά είναι ένα ζήτημα συνεχούς πάλης. Πολύ πρόσφατα, με το πρόσχημα της πανδημίας του κορωνοϊού σε μία σειρά πολιτειών των ΗΠΑ (βλ. Τέξας, Λουιζιάνα), οι αμβλώσεις θεωρήθηκαν μη απαραίτητες ιατρικά πράξεις και ως εκ τούτου σταμάτησαν να γίνονται.
Η συζήτηση για το ζήτημα είναι μεγάλη αλλά μπορεί να γίνει μόνο υπό κάποιες προϋποθέσεις. Προϋπόθεση πρώτη, ο σεβασμός στην αυτοδιάθεση του σώματος του ανθρώπου, άρα και της επιλογής μιας γυναίκας να προχωρήσει σε άμβλωση. Προϋπόθεση δεύτερη, η παροχή από τα συστήματα υγείας ασφαλούς πρόσβασης όλων των γυναικών σε δομές υγείας προκειμένου να προχωρήσουν σε άμβλωση. Δεν υπάρχει συζήτηση χωρίς αυτά τα προαπαιτούμενα γιατί πολύ απλά όλα τα δεδομένα δείχνουν ότι η νομική απαγόρευση των εκτρώσεων δεν μειώνει τον αριθμό των εκτρώσεων αλλά τον αριθμό των ασφαλών εκτρώσεων με τεράστιο αντίκτυπο στην υγεία των γυναικών και κατ’ επέκταση του επιπέδου της υγείας μoας χώρας.
Πέρα από ζήτημα δημόσιας υγείας, το ζήτημα έχει και πολιτική σημασία. Είναι απλοϊκό να περιορίζουμε τη συζήτηση στη σύσταση του δικαστηρίου σαν μια ακόμα απόφαση κάποιων ακραίων. Πρέπει να προβληματιστούμε για την έκταση της βιοπολιτικής, του ελέγχου των σωμάτων μας αλλά και ολόκληρων κοινωνιών, σαν μια υλοποιούμενη πολιτική των διεθνών ελίτ. Όσοι κόπτονται για τις εκτρώσεις οι οποίες «συμβάλλουν» στην υπογεννητικότητα του αναπτυγμένου κόσμου, δεν κόπτονται καθόλου για τις συνθήκες μέσα στις οποίες οι γυναίκες εγκυμονούν, γεννάνε, δουλεύουν, τα απίστευτα εμπόδια που αντιμετωπίζουν σε εργασιακό και κοινωνικό επίπεδο. Στις ΗΠΑ ήδη μαζικά οι γυναίκες διαγράφουν τις εφαρμογές που καταγράφουν τις περιόδους τους και τις κυήσεις τους μπροστά στο φόβο να κοινοποιηθούν αυτά τα δεδομένα για να ερευνηθούν τυχόν «παράνομες» πράξεις. Εξάλλου τα άλλοτε ευαίσθητα ιατρικά και προσωπικά δεδομένα ανά πάσα στιγμή μπορεί να αμφισβητηθούν – βλ. πιστοποιητικά εμβολιασμού του κορωνοϊού.
Οι γυναίκες πρέπει να βγουν μπροστά και να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους και κατ’ επέκταση τα δικαιώματα ολόκληρης της κοινωνίας. Ο φεμινισμός δεν είναι κάτι ξεπερασμένο ή γραφικό αλλά μία μεγάλη ανάγκη πάλης για το μισό του πληθυσμού. Δεν περιορίζεται στο θέμα των αμβλώσεων. Ο αγώνας για ισότιμη εργασία, δικαίωμα στη μητρότητα, δικαίωμα στην άμβλωση, δικαίωμα στο μη φόβο (βιασμοί, γυναικοκτονίες, εκμετάλλευση), δικαίωμα στη ζωή, είναι καθήκον μας.
* Η Μαρία Λαντζανάκη είναι γυναικολόγος
