Η Εταιρεία Μελέτης της Ιστορίας της Αριστερής Νεολαίας (ΕΜΙΑΝ) ιδρύθηκε περίπου δέκα χρόνια πριν με σκοπό να την έρευνα στο πεδίο συμμετοχής των νέων Ελλήνων στο κοινωνικό, πολιτικό και πολιτιστικό κίνημα της περιόδου μετά τον Εμφύλιο στη χώρα μας.
Η ΕΜΙΑΝ συγκροτήθηκε αρχικά, σχεδόν αποκλειστικά, από στελέχη και μέλη αριστερών οργανώσεων και ομάδων νεολαίας της περιόδου 1950-1974.
Η ποικίλη δραστηριότητα της Εταιρείας τα χρόνια που πέρασαν από τη σύστασή της –συγκέντρωση αρχειακού υλικού, κατάθεση προφορικών μαρτυριών και συλλογή φωτογραφικού, βιβλιακού και λοιπού υλικού, όλα δωρεές από εταίρους και φίλους της, οργάνωση ημερίδων-επιστημονικών συνεδρίων, επετειακών ή ψυχαγωγικών εκδηλώσεων, εκδοτική παραγωγή κ.ά.- συνέβαλε θετικά στην έναρξη μιας ευρείας σήμερα συζήτησης για θέματα νεολαίας των δεκαετιών ’50 έως ’70.
Οι αρχειακές συλλογές γραπτών τεκμηρίων της ΕΜΙΑΝ (προσώρας 8 ανεπτυγμένες και 23 μικρότερες) αποτελούνται από τεκμήρια που παρήγαγαν ποικίλες συσπειρώσεις ή δραστήρια κοινωνικώς άτομα της περιόδου 1950-1974, τα οποία συγκέντρωσαν, διαφύλαξαν και διέσωσαν, με μεγάλους κινδύνους, κυρίως στελέχη και μέλη οργανώσεων του φοιτητικού και νεολαιίστικου αριστερού κινήματος της εποχής.
Δικά τους γραπτά, αποφάσεις και πρακτικά συλλογικών σωμάτων σπουδαστικών συλλόγων, οργανώσεων και κινήσεων, ανακοινώσεις, αλληλογραφία, προκηρύξεις και φέιγ βολάν φοιτητικών οργανώσεων, πολιτικών νεολαιών και κινήσεων, πολυγραφημένα παράνομα φύλλα της δικτατορικής περιόδου, κείμενα για την παιδεία, εφημερίδες, φυλλάδια, νεανικά περιοδικά κ.λπ. Αρκετά μάλιστα είναι σπάνια ή δυσεύρετα σε άλλες πρωτογενείς πηγές που απόκεινται σε παρεμφερείς και όμορους αρχειακούς φορείς.
Όλα τα παραπάνω μετά από κοπιώδη εργασία έχουν ταυτιστεί, οργανωθεί, ταξινομηθεί και περιγραφεί κατά τρόπο σύμφωνο με τα αρχειονομικά παραδεδεγμένα, με άμεσο σκοπό να γίνουν προσπελάσιμα, χωρίς περιορισμούς, από τους ενδιαφερόμενους –επαγγελματίες ερευνητές, επιστήμονες ή απλώς θερμούς «αναδιφητές» της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας– που δεν αρκούνται στις δευτερογενείς ιστοριογραφικές αναφορές, αλλά θέλουν να θεμελιώσουν τη γνώση τους με την προσφυγή στις πηγές.
Πιο συγκεκριμένα, το τμήμα των αρχείων της ΕΜΙΑΝ που αφορά τη δικτατορία και τον αντιδικτατορικό αγώνα αποτελείται από ένα σώμα τεκμηρίων, το οποίο συνίσταται σε 17 συλλογές των Ξενοφώντα Γιαταγάνα, Αριστείδη Μανωλάκου, Φιλοποίμενος Παπούλια – Σπύρου Βεντουράτου, Γιάννη Γιαννουλόπουλου, Δημήτρη Παληού, Γιάννη Καούνη – Μαρίας Αγγελάκη, Στέφανου Στεφάνου – Αλέκου Γρίμπα, Χρήστου Ρεκλείτη, Καίτης Τσαρουχά, Ηλία Στάβερη, Αλέκου Σόφη, Νίκου Κιάου, Ανδρέα Μάρκου, Γιάννη Ρέγκα, Πέτρου Βλάσση και Γιάννη Στεφάνου. Ενδεικτικά, μεταξύ των ποικίλων τεκμηρίων συγκαταλέγονται απόρρητα ή εμπιστευτικά κυβερνητικά έγγραφα που αφορούν παρακολούθηση φοιτητικών δραστηριοτήτων, υλικό παράνομων αντιδικτατορικών οργανώσεων της αριστεράς, δικαστικές αποφάσεις διάλυσης ή ίδρυσης φοιτητικών συλλόγων, τεκμήρια σχετικά με διώξεις και επικηρύξεις αγωνιστών, πιστοποιητικά νομιμοφροσύνης, υλικό πλήθους ελληνικών και ξένων οργανώσεων του εξωτερικού με αντιδικτατορική δραστηριότητα, κασέτες ήχου του Μίκη Θεοδωράκη, αφίσες, αυτοσχέδια φύλλα της φυλακής (Προσανατολισμοί, Τετράδια), αποκόμματα τύπου με ρεπορτάζ από δίκες αγωνιστών κ.ά.
Επιπλέον, στις φωτογραφικές συλλογές της ΕΜΙΑΝ συμπεριλαμβάνεται πολύτιμο υλικό σχετικό με την επτάχρονη δικτατορία, όπως αντιδικτατορικές δραστηριότητες και κινητοποιήσεις, στρατόπεδα, φυλακές, βασανιστήρια κ.λπ., κυρίως στις συλλογές των Πέτρου Βλάσση, Γιάννη Γιαννουλόπουλου, Νίκου Μπανιά, Δημήτρη Παληού, Γιάννη Ρέγκα, Ηλία Στάβερη και Καίτης Τσαρουχά-Κομψοπούλου.
Τέλος, περιλαμβάνονται 80 ελληνόγλωσσα αντιδικτατορικά φύλλα, εκ των οποίων 43 του εξωτερικού και 21 ξενόγλωσσα του εξωτερικού, εκτός από 2 που εκδίδονταν στην Ελλάδα.
