Η «επίθεση» της επιτελικής ομάδας του Αμερικανού Προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, κατά της Υπηρεσίας Διεθνούς Ανάπτυξης των ΗΠΑ (United States Agency for International Development – USAID), ενδέχεται να φέρει στο φως πολλές από τις δράσεις της. Αν και δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο κατά πόσο ο στόχος είναι η μείωση των δαπανών ή η διάλυση της Υπηρεσίας αυτής, είναι σαφές πως η «αμαρτωλή» USAID θα εκτεθεί.
Για την Κύπρο, η ιστορία της σημαδεύεται από τη συστηματική προσπάθεια, διά της χρηματοδότησης, στο να δημιουργήσει ένα μέτωπο προώθησης μιας συμφωνίας στο Κυπριακό, με την οποία θα εξυπηρετούνταν τα συμφέροντα των ΗΠΑ, της δυτικής συμμαχίας και ασφαλώς και της Τουρκίας, της Βρετανίας.
Η USAID χρησιμοποίησε τα Ηνωμένα Έθνη για να προωθεί τη διοχέτευση κονδυλίων, μέσω των οποίων θεωρούσε ότι θα εξυπηρετούνταν οι πολιτικοί της στόχοι. Λειτουργούσε και ως το μακρύ χέρι του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αλλά, όπως έχει αναφερθεί σε πολλά δημοσιεύματα των τελευταίων ημερών, και της περιβόητης CIA. Η τελευταία διοχέτευσε από τα πρώτα χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας, τη δεκαετία του ’60, πολλά κονδύλια για τον αντικομμουνιστικό αγώνα. Τα λεφτά, μάλιστα, τα έστελναν στην κυπριακή κυβέρνηση, και συγκεκριμένα στον τότε υπουργό Εσωτερικών, Πολύκαρπο Γεωργκάτζη.
Μετά το 1974, ο χαρακτήρας και ο σκοπός χρηματοδότησης άλλαξε. Είχε άλλες στοχεύσεις. Από τη μια ήταν η οικονομική βοήθεια ανοικοδόμησης, τα πρώτα χρόνια μετά την εισβολή. Από την άλλη, το πακέτο βοήθειας είχε ενταχθεί στις γεωπολιτικές επιδιώξεις της Ουάσιγκτον και των συμμάχων της.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της εφημερίδας Σημερινή (Μάριος Πούλλαδος, 9/2/2025), τον Μάρτιο του 199, η USAID υπέγραψε συμφωνία με το UNDP για τη χρηματοδότηση δικοινοτικών προγραμμάτων στην Κύπρο, δημιουργώντας το Δικοινοτικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα (ΔΑΠ). Στο πλαίσιο του ΔΑΠ, η Κύπρος έλαβε 60,5 εκατομμύρια δολάρια μεταξύ 1998-2004, εκ των οποίων 60 εκατομμύρια προήλθαν από την USAID και 0,5 εκατομμύριο από το UNDP. Η διαχείριση των κονδυλίων έγινε από το Γραφείο της Υπηρεσίας Προγραμμάτων των Ηνωμένων Εθνών (UNOPS).
Μέσω UNOPS η χρηματοδότηση
Σημειώνεται ότι την περίοδο πριν από το δημοψήφισμα του 2004, είχαν διοχετευθεί εκατομμύρια δολάρια για την προώθηση του σχεδίου Ανάν. Αυτά επιβεβαιώνονται από έγγραφα της UNOPS. Σχετικά έγγραφα είχε αποκαλύψει τότε η αθηναϊκή εφημερίδα Έθνος και αφορούσαν μερικές περιπτώσεις. Η κερδοσκοπική εταιρεία των Ηνωμένων Εθνών, η οποία είχε αναλάβει την κατανομή των ποσών, την επίμαχη περίοδο πριν από το δημοψήφισμα κάλυπτε ένα κομμάτι των χρηματοδοτήσεων για την επιβολή του σχεδίου κάτω από την επικεφαλίδα: «Απευθείας υποστήριξη στις καλές υπηρεσίες των Ηνωμένων Εθνών και τη διάδοση του σχεδίου Ανάν».
Το έγγραφο περιλαμβάνει τα πρακτικά μίας θυελλώδους συνάντησης της κ. Στέλλας Σουλιώτου –η πρώην γενική εισαγγελέας της Κυπριακής Δημοκρατίας– με τους επικεφαλείς της UNOPS, Άντριου Ράσσελ και Τζαν Μίλκερ. Αντικείμενο της αντιπαράθεσης, που οδήγησε την κ. Σουλιώτη να καταθέσει την παραίτησή της, η οποία τελικά δεν έγινε αποδεκτή, ήταν μία επιστολή του κ. Ράσσελ, ημερομηνίας 27 Οκτωβρίου 2004, στην οποία αναφερόταν στους τρόπους ενίσχυσης της προσπάθειας του απεσταλμένου του ΟΗΕ στο Κυπριακό, Αλβάρο ντε Σότο, για να επιτύχει την ψήφιση του σχεδίου του Γενικού Γραμματέα.
Στο σημείωμά του, ο κ. Ράσσελ αφήνει να εννοηθεί ότι η UNOPS χορήγησε το ποσό των 508 χιλιάδων δολαρίων ύστερα από αίτημα του ίδιου του γενικού γραμματέα («at the request of the UN Good Offices»). Σύμφωνα με πληροφορίες, ο κ. ντε Σότο είχε τονίσει στους επικεφαλείς της UNOPS και στον τότε πρέσβη των ΗΠΑ Μάικλ Κλόσσον, ότι απαιτείτο ειδική άδεια του κ. Ανάν για να διατεθούν τα χρήματα μέσω του γραφείου του.
Δεν διευκρινίζεται πώς κατανεμήθηκε το ποσό αυτό. Σύμφωνα με άλλο έγγραφο, διατέθηκαν χρήματα ως εξής:
- 270 χιλιάδες στη διάθεση του κ. ντε Σότο.
- 160 χιλιάδες «για διάφορες πτυχές του σχεδίου».
- 188 χιλιάδες «για τη διάδοση (dissemination) του σχεδίου Ανάν».
Στο σημείωμά του ο κ. Ράσσελ καταγράφει και τα παρακάτω ποσά, χωρίς να δίνει τα ονόματα αυτών που συνεργάστηκαν για την υλοποίηση των προγραμμάτων:
– Κάτω από την επικεφαλίδα: Special Initiative Grants, δικαιολογήθηκε ποσό ύψους 272 χιλιάδων δολαρίων.
– Κάτω από την επικεφαλίδα Websites and Internet Access, δικαιολογήθηκε ποσό 536 χιλιάδων δολαρίων.
– Κάτω από την επικεφαλίδα Promotions and outreach, δικαιολογήθηκε ποσό 214 χιλιάδων δολαρίων.
Επίσης, υπάρχει ένα κονδύλι κάτω από την επικεφαλίδα Television. Το ποσό ξεπερνά τα 2 εκατομμύρια δολάρια. Στο ίδιο σημείωμα, αποκαλύπτεται ότι το υπέρογκο ποσό των περίπου 44 περίπου εκατομμυρίων δολαρίων διατέθηκε χωρίς να εμφανίζονται οι οργανώσεις ή τα άτομα που εργοδοτήθηκαν στα προγράμματα ή ανέλαβαν να τα υλοποιήσουν.
Στα πρακτικά της συνάντησης, που πραγματοποιήθηκε στις 11 το πρωί της 4ης Νοεμβρίου 2004, σημειώνονται σύμφωνα με το αθηναϊκό Έθνος τα εξής: «Η κ. Σουλιώτη αναφέρθηκε στον πρόσφατο καυγά, στα μέσα ενημέρωσης, αναφορικά με τον ισχυρισμό για χρηματοδότηση από την UNOPS δραστηριοτήτων πολιτικής φύσης, συγκεκριμένα τη χρηματοδότηση μη κυβερνητικών οργανώσεων (NGO’s) και πολιτών, με σκοπό την προώθηση της θετικής ψήφου για το σχέδιο Ανάν στο δημοψήφισμα της 24ης Απριλίου. Η κ. Σουλιώτη, ως η συντονίστρια της ανθρωπιστικής βοήθειας μέσω της UNOPS, εξέφρασε την ανησυχία της πάρα πολλές φορές στο παρελθόν…»
«Ψυχροπολεμικό κλίμα»
Η ιστορία με τις χρηματοδοτήσεις δημιούργησε την περίοδο του δημοψηφίσματος, αλλά και για χρόνια μετά, ένα ψυχροπολεμικό κλίμα στην κυπριακή κοινωνία. Φαίνεται πως κάποιοι ένθερμοι υποστηρικτές του σχεδίου Ανάν στήριξαν την εκστρατεία τους λαμβάνοντας χρηματοδότηση από τα ταμεία της USAID μέσω της UNOPS, Οργάνωσης του ΟΗΕ.
Μέχρι τον Απρίλιο του 2004, η αμερικανική USAID, μέσω του OΗΕ, διοχέτευσε στην Κύπρο 66,4 εκατ. δολάρια, με τη μορφή δικοινοτικών προγραμμάτων. Οι Αμερικανοί υποστηρίζουν ότι αυτά τα χρήματα δόθηκαν νόμιμα. Ο επικεφαλής του Τμήματος Δημοσίων Υποθέσεων της αμερικανικής πρεσβείας στη Λευκωσία, Τομ Mίλερ, τα είπε όλα με μία δήλωσή του στην εφημερίδα Φιλελεύθερος (8/6/2008): «Aν δεν ήταν και τα δικοινοτικά προγράμματα» –δήλωσε ο Αμερικανός αξιωματούχος– «το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος του 2004 θα ήταν 90% υπέρ του Όχι».
Τα αμερικανικά δολάρια δεν «χρύσωσαν» το σχέδιο Ανάν, δεν έκαμψαν τη στάση των Ελληνοκυπρίων.
Θα έχει, πάντως, ενδιαφέρον εάν μέσα από τις διεργασίες αυτές στην Ουάσινγκτον, ανεξαρτήτως των επιδιώξεων και των στόχων του Τραμπ, δημοσιοποιηθούν και ονόματα όσων δεχόντουσαν «εισφορές» από την USAID. Ποιοι ήταν αυτοί; Πολιτικοί, Οργανισμοί ΜΜΕ, δημοσιογράφοι, ΜΚΟ.
Η πρώτη σύγκρουση Λευκωσίας και Ουάσιγκτον
Η πρώτη σύγκρουση μεταξύ της Λευκωσίας και της Ουάσιγκτον, από την εκλογή του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Δημήτρη Χριστόφια, σημειώθηκε με αφορμή τα εκατομμύρια που ξοδεύει ανεξέλεγκτα η USAID στο νησί, χωρίς να δίνει λογαριασμό στην κυβέρνηση της Κύπρου, όπως είναι υποχρεωμένη από το αμερικανικό Κογκρέσο, που εγκρίνει τα κονδύλια (Μιχάλης Ιγνατίου, εφημερίδα Φιλελεύθερος, 28/7/2008)
Η διαμάχη ξεκίνησε από μία «αθώα» υποτίθεται πρωτοβουλία των «ανθρώπων» της USAID στην Κύπρο, που εξόργισε τους αρμοδίους κυβερνητικούς παράγοντες, και η οποία αφορούσε την αναστήλωση μιας εκκλησίας στα κατεχόμενα εδάφη της νήσου. Στη συνέχεια, οι Αμερικανοί προκήρυξαν μία θέση διευθυντή «στην τουρκική Κύπρο», όπως σημείωνε η ανακοίνωσή τους, με αποτέλεσμα «να ξεχειλίσει το ποτήρι», όπως τόνισε στον Φιλελεύθερο κυβερνητική πηγή της Λευκωσίας.
Με εντολή του τότε Προέδρου, Δημήτρη Χριστόφια, εστάλη αυστηρή επιστολή στον τότε Αμερικανό πρέσβη στην Λευκωσία, Ρόναλντ Σλίκερ, από τον οποίο απαιτούνται άμεσα εξηγήσεις. Σύμφωνα με τον Φιλελεύθερο, για να προλάβει δυσάρεστες καταστάσεις, όπως αυτές που σημειώθηκαν πριν από το δημοψήφισμα, όταν με υπαιτιότητα της Ουάσιγκτον αφέθηκαν να αιωρούνται κατηγορίες για χρηματισμό εναντίον Κυπρίων πολιτών, υπογραμμίζεται στην επιστολή η ανάγκη υπογραφής Συμφωνίας Συναντίληψης, η οποία θα υποχρεώνει την USAID να ενημερώνει την κυπριακή κυβέρνηση για τον τρόπο διάθεσης εκατομμυρίων δολαρίων, ιδιαίτερα όσον αφορά τους αποδέκτες των χρημάτων. Η αμερικανική κυβέρνηση αρνήθηκε επανειλημμένα να υπογράψει αυτή τη συμφωνία, όπως είναι υποχρεωμένη και δεσμευμένη με νόμο που ψήφισε το Κογκρέσο.
