Η διαρκής εναντίωση της Ευκαρπίας στην καταστροφή, μέσα από τα μάτια ενός συνεπή αγωνιστή
Συζήτηση με τον Δημήτρη Γκάζη
Τέτοιες μέρες πριν από 70 χρόνια, σε ένα μικρό χωριό έξω από την Ελασσόνα, ομάδες εθνικιστών-ταγματασφαλιτών πυρπολούσαν μια σειρά από σπίτια αριστερών, δημοκρατών Ο οκτάχρονος – τότε – Αχιλλέας θα περάσει μια νύχτα της Μεγάλης Εβδομάδας, στο κρύο, δίχως στέγη και φαγητό, μαζί με την αδερφή του. Αποτέλεσμα των διαρκών πογκρόμ ήταν η οικογένεια Τσακίρη να μετεγκατασταθεί στην Ευκαρπία. Για τον μικρό Αχιλλέα το περιποιημένο και καταπράσινο χωριουδάκι, με τα καθαρά νερά, στα δυτικά της Θεσσαλονίκης έμοιαζε επίγειος παράδεισος.
Οι πρώτες εικόνες από το όμορφο προάστιο έκαναν τον Αχιλλέα να δεθεί με τον νέο του τόπο, για τον οποίο θα δώσει πολλούς αγώνες, που κρατούν μέχρι και σήμερα παρά τα 79 του χρόνια. Από νεαρός συμμετείχε ενεργά σε όλα τα μικρά και μεγάλα κινήματα. Από τον αντιδικτατορικό αγώνα μέχρι το αγροτικό κίνημα και από το αντιπαγκοσμιοποιητικό κίνημα μέχρι τις πρόσφατες αντιμνημονιακές κινητοποιήσεις. Κυρίως όμως δέθηκε με τον αγώνα της Ευκαρπίας και της δυτικής Θεσσαλονίκης ενάντια στον αφανισμό και τη μετατροπή της περιοχής σε περιβαλλοντοκτόνα βιομηχανική ζώνη.
Ο 79χρονος έφηβος Αχιλλέας Τσακίρης μίλησε στον Δρόμο για τους αγώνες που δόθηκαν στην Ευκαρπία, ώστε να μην εξαφανιστεί από τα σκουπίδια και τη μόλυνση των εργοστασίων, για τη μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ, το μέλλον του τόπου του αλλά και συνολικά της χώρας.
Μια χωματερή η απαρχή του κακού
Το 1958 αποτελεί την απαρχή του κακού με την εγκατάσταση χωματερής στο Δερβένι. Μια χωματερή εξαιρετικά μεγάλη για τα δεδομένα της εποχής, η οποία συγκέντρωνε 500 περίπου τόνους σκουπιδιών ημερησίως. Την περιοχή ήρθε να επιβαρύνει ακόμη περισσότερο η εγκατάσταση της τσιμεντοβιομηχανίας ΤΙΤΑΝ. Η επιχείρηση προκειμένου να εγκαταστήσει τη μονάδα, αλλά και να αναπτύξει τη δραστηριότητά της «αγόρασε αρχικά τα χωράφια και μετά τα βουνά της περιοχής, τα οποία μετέτρεψε σε νταμάρια». Οι κάτοικοι άρχισαν να αντιδρούν και απευθύνθηκαν στον πρόεδρο και το συμβούλιο της κοινότητας. «Μαύρισαν τα βουνά από τα τσιμέντα. Όχι απλώς δεν μπορούσαμε να απλώσουμε ρούχα, αλλά ούτε καν να πάρουμε ανάσα». Το 1963 γίνεται προσφυγή κατά της ΤΙΤΑΝ για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της δραστηριότητάς της, η οποία και κατέπεσε γιατί κόσμος που κινητοποιήθηκε ενάντια στην εγκατάσταση του εργοστασίου, «εξαγοράστηκε» βρίσκοντας θέση εργασίας στην εταιρεία.
Ο συνδυασμός της χωματερής και της τσιμεντοβιομηχανίας ήταν καταλυτικός για την μετέπειτα κατάσταση. Οι κινητοποιήσεις του 1982 είχαν καλύτερη μοίρα από τις προηγούμενες. Ο συντονισμός ανάμεσα στους κατοίκους της Ευκαρπίας, της Λητής, των Λαγυνών και του Λαγκαδά, η αποφασιστικότητα που έδειξαν οι κάτοικοι, οι οποίοι κατασκήνωσαν στο Δερβένι και έκανα πορεία δύο φορές από τη χωματερή μέχρι το εργατικό κέντρο, σε συνδυασμό με την ενισχυτική στάση της τοπικής αυτοδιοίκησης, είχε σαν αποτέλεσμα το κλείσιμο της χωματερής. Το εργοστάσιο της ΤΙΤΑΝ, όμως παρέμεινε, δείχνοντας πως θα είναι καθοριστικό για τις εξελίξεις στην περιοχή ακόμη και δεκαετίες αργότερα.
«Γύρισαν οι εγκληματίες»
Η τότε νίκη του τοπικού κινήματος όμως δεν κατάφερε να αποτρέψει την πρώτη περιβαλλοντική καταστροφή. Ο Αχιλλέας Τσακίρης θυμάται το μεγάλο ρέμα με το πόσιμο νερό, τα εκατονταετιών πλατάνια και τα άλλοτε πράσινα βουνά που ξεράθηκαν και μολύνθηκαν ανεπανόρθωτα. Αντί να γίνουν προσπάθειες αποκατάστασης της περιοχής συγκεντρώθηκαν μια σειρά από ρυπογόνες βιομηχανίες όπως η χαρτοβιομηχανία, η ασβεστοποιία, τα χυτήρια, τα πετρέλαια. Το 2010 ο υπουργός Γ. Παπακωνσταντίνου θα έρθει σε επαφή με τον διευθύνοντα σύμβουλο της ΤΙΤΑΝ, Παπαλεξόπουλο, και θα γίνει η πρώτη νύξη για καύση σκουπιδιών στην περιοχή. Αποδεικνύεται εκείνη την περίοδο πως υπήρχε εξαρχής σχέδιο για την εγκατάσταση Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμάτων (ΣΜΑ) στην Ευκαρπία το οποίο θα πλεύριζε την ΤΙΤΑΝ.
Μεγάλες αντιδράσεις εγείρονται στην τοπική κοινωνία. Οι κάτοικοι είναι αποφασισμένοι να μην επιτρέψουν τη δημιουργία ΣΜΑ και δίνουν έναν μεγάλο αγώνα, που ξεκίνησε τον Νοέμβρη του 2011 και συνεχίζεται! Από τον Ιανουάριο του 2012 ξεκίνησε η περιφρούρηση του χώρου και σταμάτησε τον Ιούλιο του 2013 όταν η περιοχή καταλήφθηκε από 9 διμοιρίες ΜΑΤ (ΣΜΑΤ όπως τους αποκαλούσαμε). Όλο αυτό το διάστημα οι κάτοικοι βρίσκονται στο σημείο του ΣΜΑ από τα χαράματα ως τη νύχτα, προκειμένου να εμποδίσουν την εξέλιξη των έργων εγκατάστασης. Η καταστολή οξύνεται. Τα ΜΑΤ χτυπούν επανειλημμένα τις συγκεντρώσεις των κατοίκων, ενώ στήνονται δικογραφίες για μερίδα κατοίκων που συμμετείχαν σε αυτές. Ανάμεσα στους διωκόμενους και ο Αχιλλέας Τσακίρης. Ανάμεσα στους συλληφθέντες και η ανάπηρη σύζυγός του. Η ειρωνεία είναι πως το μόνο κομμάτι του πολιτικού κόσμου που υποστήριξε τους άδικα διωκόμενους είναι αυτό που κυβερνάει σήμερα και υλοποιεί το σκληρότατο μνημόνιο Νο 3.
Όπως το ’63, έτσι και σήμερα
Ο ΣΥΡΙΖΑ εκείνη την περίοδο προετοιμαζόταν και ανέμενε να αναλάβει τη διακυβέρνηση. Αφενός ένα δυναμικό του συμμετείχε στις κινητοποιήσεις και στήριζε τον αγώνα των κατοίκων ενάντια στην εγκατάσταση ΣΜΑ, αφετέρου δεσμευόταν για τη στάση που θα κρατούσε στα τρία μεγάλα ζητήματα της Κεντρικής Μακεδονίας. Σήμερα ο ΣΜΑ Ευκαρπίας έχει εγκαινιαστεί, η Eldorado συνεχίζει να καταστρέφει την περιοχή των Σκουριών (και πλέον επεκτείνεται) και η ΕΥΑΘ είναι στη λίστα των ασημικών προς ξεπούλημα.
Η στάση του ΣΥΡΙΖΑ και των στελεχών θυμίζει στον Αχιλλέα το 1963. Πάλι βρέθηκαν καιροσκόποι που βγήκαν από τις γραμμές του κινήματος και άλλαξαν στρατόπεδο. Με το αζημίωτο βέβαια. Δεν πρόκειται απλά για εμπαιγμό, αλλά και για καταλυτική στάση, αφού ο ΣΥΡΙΖΑ στην ουσία βοήθησε να τελειώσει ο ΣΜΑ ακόμη πιο γρήγορα. Αντίστοιχη στάση δεν κράτησαν μόνο οι πολιτευτές-βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ (Μιταφίδης, Κουράκης κλπ), αλλά και στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης (Δεμουρτζίδης, Λαζαρίδης, Ασλανίδης κλπ) προκειμένου να αυξήσουν την επιρροή τους ή απλά να παραμείνουν σε μια καρέκλα του Δήμου.
Οι κούκοι και ο μπούφος
Ο Αχιλλέας ανήκει σε αυτούς που πίστεψαν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα κρατήσει άλλη στάση και αν μη τι άλλο θα πάλευε να στηρίξει τον λαό και τη χώρα που διαλύονται τα μνημονιακά χρόνια. Εν τέλει του έμεινε η πίκρα και η απογοήτευση για τους ανθρώπους με τους οποίους συναντήθηκε στα κινήματα και τελικά διάλεξαν «τη θέση, τα λεφτά, τη δόξα». Βρέθηκαν σε ένα μεταλλαγμένο ΣΥΡΙΖΑ, που καθορίζεται πλέον από «παρατρεχάμενους που εντάχθηκαν πρόσφατα και ψάχνουν λάφυρα». Κάποια στιγμή όμως πρέπει να διαλέξεις πλευρά και να πάρεις μέτρα. «Όταν το γκεσέμι πάει το κοπάδι στο γκρεμό το σφάζεις ή φεύγεις». Δεν μπορείς να κρατήσεις άλλη στάση αν πιστεύεις πως αυτός ο τόπος μπορεί και πρέπει να ζήσει με αξιοπρέπεια. Αλλά τέτοια στάση κρατούν αυτοί που αγαπούν τον τόπο τους. Αυτοί για τους οποίους μια μαύρη πέτρα μοιάζει λαμπερό χρυσάφι. Αντ’ αυτού κοίταξαν «το τομάρι τους και την τσέπη τους» και λειτουργούν όπως ακριβώς και οι προηγούμενες μνημονιακές κυβερνήσεις. Και ακόμη χειρότερα, γιατί αυτοπροσδιορίζονται ως αριστερή κυβέρνηση και κάνουν την κοινωνία να απομακρύνεται από την Αριστερά και τις ιδέες της. Για τον Αχιλλέα ο ΣΥΡΙΖΑ όχι απλώς δεν είναι αριστερό κόμμα αλλά μια κατάσταση στην οποία «μαζεύτηκαν οι κούκοι κι έβγαλαν τον μπούφο πρόεδρο».
(Πώς) μπορούμε να πάμε αλλιώς;
Η βασική του μέριμνα ήταν και είναι πώς θα μπορέσει να ορθοποδήσει ο λαός και η χώρα και επενδύει στη νεολαία: «Αυτή έχει τη δύναμη και πρέπει να πάρει την κατάσταση στα χέρια της. Να μείνει εδώ, να μη μεταναστεύσει. Όταν ένας νέος μεταναστεύει οι από πάνω χαίρονται γιατί λιγοστεύουν τα όπλα για τον αγώνα». Για τον Αχιλλέα, μπορεί η κοινωνία να αισθάνεται ηττημένη, απογοητευμένη, να είναι ακόμη μουδιασμένη επειδή καλλιεργήθηκαν ελπίδες και εξανεμίστηκαν. Από την ίδρυση όμως αυτού του κράτους κυβέρνησαν οι κοτζαμπάσηδες και σήμερα το παίζουν δίκαιοι «Αριστείδηδες». Πιστεύει όμως, πως όταν ξεπεραστεί το μούδιασμα θα ξεσηκωθεί ο κόσμος και τότε πρέπει να βάλουν πλάτη. Κι αυτό γιατί χρειαζόμαστε ριζικές τομές. Δεν αρκούν μικροαλλαγές για να ξαναφέρεις τη χαμένη δημοκρατία και προκοπή στον τόπο. Και ειδικά σε μια περίοδο που ενέχει πολλές δυσκολίες και απειλές για τη χώρα. Άλλωστε ο πόλεμος είναι μια σπίθα, δεν ξέρεις από που μπορεί να ανάψει και να μην την προλάβεις.
