Σε ένα ταξίδι-αστραπή στην Τεχεράνη, την Κυριακή 16/5, ο πρόεδρος της Βραζιλίας, Nτα Σίλβα, και ο πρωθυπουργός της Τουρκίας, Ρ. Ερντογάν συμφώνησαν με τον Ιρανό πρόεδρο Α. Αχμαντινεζάντ να μεταφερθούν 1.200 κιλά χαμηλά εμπλουτισμένου ουρανίου στην Τουρκία, έναντι του οποίου το Ιράν θα παραλάβει, μετά από ένα χρόνο πυρηνικά καύσιμα (265 λίβρες εμπλουτισμένου κατά 20% ουρανίου) για έναν αντιδραστήρα ιατρικής χρήσης.
Η συμφωνία συνήφθη πάνω στην ίδια ακριβώς πρόταση την οποία καλούσε ο Μπ. Ομπάμα να υπογράψει το Ιράν, με μεσολαβήτρια τη Γαλλία, τον Οκτώβριο του 2009. Τότε, η όλη διαδικασία δεν είχε εμπνεύσει εμπιστοσύνη στο Ιράν, το οποίο είχε υπαναχωρήσει. Όπως επισημαίνει το antiwar.com, η Τουρκία θεωρήθηκε πιο αξιόπιστη από τη Γαλλία, όσον αφορά την επιστροφή του ουρανίου, αν δεν δοθούν τα πυρηνικά καύσιμα.
Η συμφωνία Βραζιλίας-Τουρκίας-Ιράν θεωρείται εντυπωσιακό βήμα, ύστερα από πολύχρονο αδιέξοδο και υπογραμμίζει, πέραν όλων των άλλων, ότι στον κόσμο έχουν σημειωθεί ορισμένες σημαντικές αλλαγές. Επί παραδείγματι, η διαπραγμάτευση τέτοιων θεμάτων δεν ήταν νοητή, πριν από μερικά χρόνια, από άλλες δυνάμεις πλην ΗΠΑ και δυτικών εταίρων τους. Σήμερα, όμως, φαίνεται πως η Βραζιλία και η Τουρκία εμπνέουν, σε τρίτες χώρες, μεγαλύτερη εμπιστοσύνη ως εγγυητές μιας πυρηνικής συμφωνίας. Βεβαίως, και οι ίδιες, ως επίδοξη παγκόσμια δύναμη η πρώτη και περιφερειακή η δεύτερη, επιδιώκουν να ενισχύσουν το κύρος τους με διπλωματικές επιτυχίες και να επιδείξουν τη διεισδυτικότητά τους σε περιοχές όπου ο λόγος της παραδοσιακής Δύσης δεν έχει πια πολύ μεγάλη βαρύτητα. Για του λόγου το αληθές, θα αρκούσε να δει κανείς τη φωτογραφία με τους τρεις ηγέτες και τους υπουργούς των Εξωτερικών να σηκώνουν θριαμβευτικά τα ενωμένα χέρια τους.
Βεβαίως, δεν θα περίμενε κανείς ότι αυτή την εξέλιξη θα την υποδέχονταν ευνοϊκά οι Δυτικοί, αν και επί της ουσίας είναι η ίδια ακριβώς που και αυτοί επιζητούσαν προ επταμήνου. Η συμφωνία, γράφουν οι New York Times (17/5), υπονομεύει το πρόγραμμα Ομπάμα για περαιτέρω κυρώσεις στο Ιράν. Επισημαίνουν ότι θα σταλούν «μόνο» τα δύο τρίτα των αποθεμάτων εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν στην Τουρκία και μάλιστα τον Οκτώβριο, ενώ το Ιράν διατηρεί την ικανότητα να συνεχίσει τον εμπλουτισμό. Η κυρίαρχη γνώμη είναι ότι το Ιράν «αγοράζει χρόνο». Κατανοητή η γκρίνια. Εάν οι ΗΠΑ στραφούν εναντίον της συμφωνίας, θα φανούν ότι απορρίπτουν ουσιαστικά μια δική τους πρόταση. Εάν τη δεχτούν, θα απομακρύνουν τη λύση επειγόντων προβλημάτων, όπως λέγεται, που σχετίζονται με τα πυρηνικά όπλα.
Ωστόσο, ούτως ή άλλως, οι δυτικές δυνάμεις μοιραία θα εμπλακούν. Η Τουρκία δεν παράγει πυρηνικά καύσιμα και θα χρειαστεί περαιτέρω συμφωνία με τη Γαλλία, τις ΗΠΑ ή τη Ρωσία.
