του Γιώργου Αρχοντόπουλου*
Και ξαφνικά μάθαμε ότι οι ΕΥΑΘ – ΕΥΔΑΠ επέστρεψαν στο Δημόσιο! Πλημμύρισε το διαδίκτυο η (μισή) είδηση, την αναπαρήγαγαν τα φίλια στην κυβέρνηση σάιτ, την αναπαρήγαγαν καμαρώνοντας και αρκετοί κομματικοί για να δείξουν ότι δεν είναι όλα μνημόνιο και υποταγή. Το ίδιο βράδυ ο υφυπουργός Οικονομίας και πρώην πρόεδρος του ΤΑΙΠΕΔ, τους προσγείωσε όλους λέγοντας ότι μέχρι τον Αύγουστο θα πρέπει να πουληθούν πακέτα μετοχών των δύο εταιρειών ύδρευσης σε ιδιώτες. Τις δηλώσεις Πιτσιόρλα δεν της αναπαρήγαγε κανείς από τους παραπάνω για να μη χαλάσει την ωραία ατμόσφαιρα ή ίσως γιατί ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο βγήκε η είδηση μισή: Για να δημιουργήσει την εντύπωση στον κόσμο ότι το νερό δεν πωλείται και ότι, σε κάθε περίπτωση, το Δημόσιο θα έχει τον έλεγχο. Προπαγάνδα; Διαστρέβλωση της πραγματικότητας; Το πολύ σε έναν χρόνο από τώρα θα έχουμε τρεις εκλογικές διαδικασίες και η κυβέρνηση πρέπει να προετοιμάσει ένα καλό κλίμα υπέρ της.
Παράδοση στο Υπερταμείο
Η συνέχεια της (μισής) είδησης, λοιπόν, είναι ότι οι μετοχές που επιστρέφουν στο Δημόσιο μεταβιβάζονται αυτοδικαίως και χωρίς αντάλλαγμα στην Εταιρεία (Νόμος 4512/2018 (Α´ 5/17.01.2018) άρθρο 380, τροποποιήσεις του ν. 4389/2016 (Α΄94) για την ΕΕΣΥ), όπου Εταιρεία το Υπερταμείο. Όταν ιδρύθηκε το Υπερταμείο (ν.4389/16), τον Σεπτέμβρη του 2016, προβλεπόταν να μεταφερθούν σ’ αυτό, από το Ελληνικό Δημόσιο, οι μετοχές των ΕΥΑΘ-ΕΥΔΑΠ. Μόνο που ξέχασαν ότι οι μετοχές βρίσκονταν στα χέρια του… ΤΑΙΠΕΔ! Αντί λοιπόν να διορθώσουν το λάθος, προτίμησαν να ενεργοποιήσουν την απόφαση του ΣτΕ (1906/2014) η οποία διέτασσε την επιστροφή της πλειοψηφίας των μετοχών των ΕΥΑΘ – ΕΥΔΑΠ στο Ελληνικό Δημόσιο.
Και στο σημείο αυτό φαίνεται ο κυνισμός της κυβέρνησης: Αν και βρίσκεται τρία χρόνια στην εξουσία, αν και είχε σημαία της ως αντιπολίτευση την μη ιδιωτικοποίηση του νερού, δεν εφάρμοσε την απόφαση του ΣτΕ από την πρώτη στιγμή που ανήλθε στην εξουσία, παρά μόνο όταν ήρθε η ώρα να εξυπηρετήσει τους δανειστές και το Υπερταμείο! Μια απόφαση σταθμός ενάντια στις πολιτικές των μνημονίων, μια απόφαση που δημιούργησε ρήγμα στο απόρθητο ΤΑΙΠΕΔ, μια απόφαση που έκανε τους Σαμαρά – Βενιζέλο να σταματήσουν την ιδιωτικοποίηση του νερού, χρησιμοποιήθηκε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ για να βοηθήσει στην ένταξη των ΕΥΑΘ – ΕΥΔΑΠ στο Υπερταμείο.
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ είχε μία μοναδική ευκαιρία να αποδείξει ότι παρά τις πραγματικά αφόρητες πιέσεις από τους δανειστές, παρά την ήττα και τους εκβιασμούς της Τρόικα, διατηρεί κάποια ψήγματα της ιδεολογίας της. Να αποδείξει ότι υπάρχει ένα όριο στην υποχωρητικότητα. Είχε την χρυσή επιλογή να ταμπουρωθεί πίσω από την απόφαση του ΣτΕ, να επιστρέψει τις μετοχές των ΕΥΑΘ-ΕΥΔΑΠ στο Ελληνικό Δημόσιο και να παραμείνουν εκεί με εντολή του ανωτάτου δικαστηρίου της χώρας, αλλά δεν το έκανε.
Από τη στιγμή που έχει εξαιρέσει άλλες εταιρείες από το Υπερταμείο, με επιχειρήματα υποδεέστερα μιας απόφασης ΣτΕ, η παράδοση των νερών στον έλεγχο των δανειστών, την βαρύνει ως επιλογή της.
Από εδώ και πέρα
Τις επόμενες ημέρες θα ακούσουμε για καταχώριση των μετοχών στο Σύστημα Άυλων Τίτλων του Χρηματιστηρίου. Μια ερώτηση προς το τον υπουργό Οικονομίας κ. Τσακαλώτο θα το επιβεβαιώσει.
Υπάρχει όμως ο «δημόσιος έλεγχος» μέσα από το Υπερταμείο όπως η κυβέρνηση θέλει να μας πείσει; Το Υπερταμείο έχει εποπτικό συμβούλιο το οποίο εγκρίνει και την τοποθέτηση του διοικητικού συμβουλίου. Το εποπτικό συμβούλιο είναι πενταμελές, με τα τρία μέλη να διορίζονται από την κυβέρνηση –αλλά μετά την έγκριση των θεσμών– και τα δύο μέλη είναι ξένοι τους οποίους διορίζουν οι θεσμοί. Επιπροσθέτως τα δύο ξένα μέλη έχουν το δικαίωμα του βέτο, ελέγχοντας απόλυτα τις αποφάσεις. Για ποιον δημόσιο έλεγχο μιλάμε λοιπόν; Σκοπός του Υπερταμείου είναι να έχει κέρδη ώστε το 50% των εσόδων του να αποπληρώνει το χρέος και το υπόλοιπο 50% να χρησιμοποιείται για επενδύσεις (αλλά με οριοθετημένη αναπτυξιακή πολιτική).
Γίνεται εύκολα λοιπόν κατανοητό, ότι οι εταιρείες ύδρευσης πρέπει να έχουν κέρδη για να έχει κέρδη και το Υπερταμείο. Μετατρέπεται, λοιπόν, το νερό σε εμπόρευμα, σε πηγή κέρδους. Στην κατεύθυνση αυτή –της εμπορευματοποίησης– βαρύνουσα σημασία έχει η περίφημη ΚΥΑ τιμολόγησης νερού η οποία είναι αποτέλεσμα του τρόπου εφαρμογής της ευρωπαϊκής οδηγίας για το νερό. Με τον τρόπο που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα (τον περασμένο Μάη), ουσιαστικά λογιστικοποιείται ο τρόπος υπολογισμού της τιμής του νερού, εισάγεται η ανάκτηση κόστους, όπου όλα τα κόστη πλέον περνάνε στον καταναλωτή. Ακόμη και για το κοινωνικό τιμολόγιο, υπό προϋποθέσεις, μπορεί το κόστος να μεταφερθεί στους υπόλοιπους χρήστες προκειμένου να μη θιγεί η κερδοφορία. Ο κοινωνικός ρόλος των εταιρειών ύδρευσης κινδυνεύει να εξαφανιστεί. Όσο για την αγροτική παραγωγή, η ανάκτηση κόστους θα επιβαρύνει τον αγρότη και κατά συνέπεια τον καταναλωτή μέσω της αύξησης της τιμής των προϊόντων.
Οι ΕΥΑΘ-ΕΥΔΑΠ από την μετοχοποίηση τους έχουν μπει στην λογική του κέρδους, με την λογική αυτή να επιδεινώνεται με την πάροδο των χρόνων, πάντα εις βάρος του κοινωνικού αγαθού. Αν κοιτάξουμε πίσω στο 2001, θα συνειδητοποιήσουμε πόσο έχει αποξενωθεί ο χαρακτήρας των εταιρειών ύδρευσης από αυτόν που πραγματικά πρέπει να είναι, κοντά στο πολίτη.
Θα πρέπει επιτέλους να γίνει πραγματικότητα η συνταγματική προστασία του νερού από την ιδιωτικοποίηση (ρητά και ξεκάθαρα χωρίς πολλαπλές ερμηνείες), να βγουν οι εταιρείες από το χρηματιστήριο, να γίνει μείωση των υπερβολικών κερδών με παράλληλη μείωση του τιμολογίου και να υπάρχει πρόσβαση σε όλο τον πληθυσμό σε ύδρευση και αποχέτευση.
* Ο Γιώργος Αρχοντόπουλος είναι πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων της ΕΥΑΘ.
