Της Λίνας Φούντογλου.
Εξομολογήσεις της Κάτιας Γέρου για τη ζωή και τα μυστικά του θεάτρου.
«Την ώρα που παίζει ο ηθοποιός, αλλάζουν οι παλμοί της καρδιάς του», έλεγε ο σπουδαίος ηθοποιός και σκηνοθέτης Γιώργος Λαζάνης. Αυτή ήταν η φράση που ενέπνευσε και τον τίτλο του βιβλίου της μαθήτριάς του, Κάτιας Γέρου, Αλλάζοντας τους παλμούς της καρδιάς (Συζητήσεις για το θέατρο με την Ιόλη Ανδρεάδη).
Η πρωταγωνίστρια του Καρόλου Κουν και του Γιώργου Λαζάνη, επί 30 χρόνια ηθοποιός στο σανίδι και τον κινηματογράφο, αλλά και δασκάλα νέων ηθοποιών, αποφάσισε να μοιραστεί τη θεατρική της γνώση και εμπειρία μέσα από το πρώτο της «βιβλίο κατάθεση ψυχής… γραμμένο όχι με την πόζα της βεντέτας αλλά με το μόχθο και τον ιδρώτα της συνειδητής αντιστάρ», όπως λέει και ο Μάνος Στεφανίδης που προλογίζει το βιβλίο και συμπληρώνει: «…θα μπορούσε να έχει ως τίτλο “Πρακτικές συμβουλές για να ζήσουμε τη ζωή μας διαφορετικά”…». Αυτό είναι εξάλλου και το θέατρο, ζωή! (συμπυκνωμένη μεν, ζωή, δε), έτσι η Κ. Γέρου μιλάει για τις μεθόδους της προσωπικής της δουλειάς στο θέατρο αλλά μας παραδίδει και «μάθημα ζωής» ως άνθρωπος προς άνθρωπο.
Παρομοιάζει τη δουλειά του ηθοποιού με φαινομενικά άσχετα επαγγέλματα και δραστηριότητες, με το στίβο, τη μαγειρική, τη χειρουργική ή τη γλυπτική, «σμιλεύουμε πάνω μας άλλους ανθρώπους» (έχει πολύ ενδιαφέρον να διαβάσει κανείς τα κοινά σημεία που ανακαλύπτει). Γι’ αυτό, εξάλλου, αποκαλεί τους μαθητές της «μαστοράκια».
Όταν κανείς ρωτάει πώς ο ηθοποιός ξεπερνάει το τρακ του επί σκηνής, απαντάει «Με αντιπερισπασμό, νομίζω. Είναι το ίδιο κόλπο που κάνουμε για να ξεχνάμε το φόβο του θανάτου. Συγκεντρωνόμαστε στη ζωή που ζούμε και τον ξεχνάμε. Μπαίνω στη σκηνή κι έχω ένα σωρό δουλειές να κάνω, συγκεντρώνομαι λοιπόν σ ’ αυτές». Σημειώνει, δε, ότι υπήρξε κι η ίδια εξαιρετικά φοβισμένη. Μας συμβουλεύει, λοιπόν, πως δεν έχουμε χρόνο για χάσιμο σε άγχος και ψυχαναγκασμούς, καθώς έχουμε στη διάθεση μας μια μικρή ζωή μέσα στην οποία προλαβαίνουμε να πούμε πέντε πράγματα για τα επείγοντα ζητήματα.
Μέσα από τη φόρμα των ερωταποκρίσεων που έγιναν σε συνεργασία με τη σκηνοθέτιδα Ιόλη Ανδρεάδη, αποκαλύπτει «μυστικά» της δουλειάς της, πώς ξεχνιέται ένας ηθοποιός επί σκηνής, πώς χρησιμοποιεί τη μνήμη των συγκινήσεων, πώς κλαίει, πώς «κλέβει» στοιχεία από την καθημερινή ζωή. Καταρρίπτει τον (παλιό) μύθο του «πιάνω το συναίσθημα» λέγοντας πως τα αισθήματα στη σκηνή εκκινούνται με τις σκέψεις και τη θέληση του ηθοποιού. Η Κ. Γέρου στο λόγο της ακολουθεί συνειρμούς που δημιουργούν εικόνες και ωθούν προς τη βαθύτερη κατανόηση του «παιχνιδιού» του θεάτρου και της ίδιας της ζωής. Συνδυάζει την ποίηση με την αργκό και την αθυροστομία, το υψηλό με το ευτελές.
Και πώς θα επιβιώσει ο καλλιτέχνης και ο κάθε άνθρωπος εντέλει στον καιρό της ύφεσης; Εδώ ανατρέχει στα λόγια του Κουν: «…μόνος ο καθένας είναι ανήμπορος, μαζί ίσως κάτι μπορέσουμε να κάνουμε» και συμπληρώνει η ίδια «Τώρα είναι ο καιρός της δράσης μας. Τώρα που δεν ξέρουμε τι θα μας ξημερώσει».
Πρόκειται για ένα βιβλίο πολύτιμο, όχι μόνο για ηθοποιούς και θεατρόφιλους αλλά για τον καθένα που αναζητά την ουσία των πραγμάτων σε καιρούς δύσκολους. Αποτελεί, επίσης, μια πρώτη καταγραφή των θεωριών του Θεάτρου Τέχνης κι ένα κομμάτι της ιστορίας του από το ‘79 μέχρι σήμερα.
Η τελευταία ερώτηση δεν θα μπορούσε παρά να είναι «Τι είναι τελικά ηθοποιός;». Σ’ αυτό το σημείο η Κ. Γέρου παραθέτει μια σειρά από παρομοιώσεις και ρεαλιστικές καταστάσεις που πραγματικά συγκινούν. Ένα απόσπασμα της απάντησης: «Ηθοποιός είναι αυτός που ως πριν από πεντακόσια χρόνια τον έθαβαν έξω από το νεκροταφείο. Άρα κάτι θα είχε κάνει για να τον τιμωρούν βάζοντάς τον χώρια, τον ψωριάρη, στην τελευταία του κατοικία. Μήπως δεν ήταν αρκετά νομοταγής;
Μάλλον αυτό. Σε όλη του τη ζωή επάνω στη σκηνή χλεύαζε την εξουσία». Πάντα, λοιπόν, το θέατρο ήταν σημαντικό στην παιδεία του καθενός, στη διαμόρφωση συνειδήσεων γι’ αυτό και παρά την πρόοδο της τεχνολογίας έχει παραμείνει ζωντανό, καθώς είναι από μόνο του ζωή όπως κι η ζωή ένα θέατρο. Η Κ. Γέρου προτείνει: Θέατρο σε πείσμα των αντιξοοτήτων.
* Η έκδοση συμπληρώνεται από δύο DVD.
