Του Γιώργου Τσίπρα
«Νόμισμά μας, πρόβλημά σας» ήταν η δήλωση του Αμερικανού υπουργού Οικονομικών προς τους τότε «συμμάχους» όταν ο πρόεδρος Νίξον εγκατέλειπε τη μεταπολεμική μετατρεψιμότητα του δολαρίου σε χρυσό. Πιο… σεμνή η σημερινή Κίνα απαντά «δικό μας νόμισμα, δικό μας πρόβλημα» στις δυτικές πιέσεις για ανατίμηση του γουάν και μείωση του δυσθεώρητου εμπορικού πλεονάσματος, ή ακριβέστερα στις αμερικανικές πιέσεις για εγκατάλειψη των πολιτικών της τεχνητής διατήρησης των χαμηλών ισοτιμιών του γουάν, όπως κατηγορούν το Πεκίνο οι ΗΠΑ.
Από το περσινό Νταβός, μέχρι την κόντρα στη Διάσκεψη της Κοπεγχάγης, από την εξέγερση των Ουιγούρων (όπου όλα δείχνουν αμερικανικό δάχτυλο), μέχρι την πρόσφατη επίσκεψη του Δαλάι Λάμα στο Λευκό Οίκο, και από την αντιπαράθεση για το Google και το Ιντερνετ μέχρι κινήσεις εμπορικού πολέμου, τα σινο-αμερικανικά «επεισόδια» πυκνώνουν.
Τον περασμένο Δεκέμβρη, την ώρα που το δολάριο είχε αρχίσει να παίρνει τα «πάνω» του για πρώτη φορά από το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, το Πεκίνο μείωσε σημαντικά τα αμερικανικά ομόλογα που κατέχει (με αποτέλεσμα να ξεπεραστεί από τη δεύτερη παγκοσμίως κάτοχο αμερικανικών ομολόγων Ιαπωνία), κίνηση που δεν άρεσε καθόλου στην Ουάσιγκτον. Κίνηση, επίσης, που φανερώνει ότι δεν παύει να αποτελεί ένα ισχυρό μέσο πίεσης αυτό που Κινέζοι αξιωματούχοι έχουν αποκαλέσει «πυρηνική επιλογή», και ορισμένοι σπεύδουν να αμφισβητήσουν, λόγω των συνεπειών υποτίμησης που θα επέφερε μια μαζική πώληση των αμερικανικών ομολόγων στα ίδια τα ομόλογα (περίπου 750 δισ. Δολαρίων) που κατέχει η Κίνα ή λόγω των συνεπειών στην αμερικανική οικονομία, κύριο αποδέκτη των κινεζικών εξαγωγών.
Η κυρίως απάντηση των ΗΠΑ, ήρθε με την ανακοίνωση αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας ύψους 6,4 δισ. δολαρίων προς την Ταϊβάν, που ώθησε αξιωματικούς του κινεζικού στρατού να προτείνουν νέα πώληση αμερικανικών ομολόγων. Ένας απ’ αυτούς, ο Ζου Τσενκχού, είχε προκαλέσει όξυνση το 2005, όταν είχε προτείνει τη χρήση πυρηνικών, αν οι ΗΠΑ παρέμβαιναν στην περίπτωση πολέμου ανάμεσα στην Κίνα και την Ταιβάν.
Μπορεί τα αμερικανικά παράπονα για τους κινεζικούς εξοπλισμούς να προκαλούν γέλιο, αλλά αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι εδώ και περίπου δύο δεκαετίες η ετήσια εκατοστιαία αύξηση των στρατιωτικών δαπανών του Πεκίνου είναι μονίμως διψήφια.
Όμως, ο πονοκέφαλος για τις ΗΠΑ, που ίσως είναι μεγαλύτερος από το εμπορικό πλεόνασμα ή την αμυντική θωράκιση της Κίνας, προέρχεται από τα ενεργειακά, οικονομικά και γεωπολιτικά ανοίγματα της τελευταίας προς την Κεντρική Ασία μέχρι και την Αφρική, και κυρίως τη συγκρότηση της ομάδας της Σαγκάης (με Ρωσία, Τατζικιστάν, Καζακστάν, Κιργιστάν και Ουζμπεκιστάν), όπου συμμετέχουν, προς το παρόν ως παρατηρητές, το Ιράν, η Ινδία, το Πακιστάν και η Μογγολία. Μπορεί να είναι η ίδια η Κίνα που αρνείται μέχρι τώρα τη ρωσική πρόταση για πλήρη συμμετοχή του Ιράν, ώστε να μην ενοχληθούν οι ΗΠΑ περισσότερο απ’ όσο ήδη ενοχλούνται με τη στάση της Κίνας στο ζήτημα των πυρηνικών του Ιράν, αλλά αυτό είναι κάτι το οποίο αλλάζει αν η σινο-αμερικανική αντιπαράθεση οξυνθεί παραπέρα.
Οι ενεργειακές συμφωνίες με τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας καθιστούν προοπτικά την Κίνα σχετικά ενεργειακά ανεξάρτητη από τις ΗΠΑ, ενώ ο άξονας Κίνας-Ρωσίας είναι δυνητικά ο σημαντικότερος γεωπολιτικός ανταγωνιστής των ΗΠΑ. Σχετικό είναι και το ενδιαφέρον που επιδεικνύουν οι δυο χώρες για αντικατάσταση της πρωτοκαθεδρίας του δολαρίου στις διεθνείς αγορές, συζήτηση βέβαια που ενδιαφέρει και πολλούς άλλους. Όπως σχετική είναι και η μετατόπιση Ομπάμα προς το Αφγανιστάν καθώς και η όξυνση των σχέσεων με την Κίνα.
Μιας και αρκετός λόγος έγινε περί πυρηνικών, θα ήταν παράλειψη να μην κλείσουμε συμπεριλαμβάνοντας εδώ στα πιθανά ενδεχόμενα τη μεγαλύτερη ίσως «πυρηνική βόμβα»: την υπερθέρμανση της κινεζικής οικονομίας…
