Μπορεί ποτέ να σιγήσει μια τέτοια φωνή;
Είναι από τις ειδήσεις που τις ακούς και κάνεις ώρα να τις χωνέψεις. «Έφυγε η ξυπόλητη ντίβα, η Σεζάρια Εβόρα». Έτσι, απλά. Σαν να μην είχε συνοδέψει ποτέ αυτή η φωνής στιγμές της ζωής σου. Σαν να μη σου γέννησαν καμιά εικόνα τα τραγούδια της. Πόσες φορές μπορεί να έχουμε ακούσει το Sodade ή τη δική της ερμηνεία στο Besame Mucho και να καταφέρνει πάντα να μας μαγεύει, να μας ταξιδεύει;
Μου χαμογελάει ακόμη από το εξώφυλλο του CD, ακουμπώντας σε μια ξύλινη βάρκα, ίσως σε κάποια παραλία της πατρίδας της. Εκεί, που έζησε μια ζωή σαν μυθιστόρημα… Γεννήθηκε στις 27 Αυγούστου του 1941 στο Σάο Βισέντε, ένα νησί στο Πράσινο Ακρωτήριο. Μια μικρή νησιωτική χώρα με μόλις 500 χιλιάδες κατοίκους. Τόπος φτωχός, με μεγάλες εποχές ξηρασίας και με τον βιομηχανικό τομέα να περιορίζεται την κατάψυξη ψαριών και την κατασκευή πορσελάνης. Το 1/3 του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας.
Το Πράσινο Ακρωτήριο προσαρτήθηκε στην Πορτογαλική Αυτοκρατορία το 1495, το 1951 έγινε υπερπόντια επαρχία και μόλις το 1975 απέκτησε την ανεξαρτησία του μαζί με άλλες αποικίες της Πορτογαλίας…
Η Σεζάρια μόλις επτά ετών έχασε τον πατέρα της. Η μαγείρισσα μητέρα της έκανε προσπάθειες να τη μεγαλώσει μόνη, χωρίς, τελικά, να τα καταφέρει. Έτσι την έδωσε σε ορφανοτροφείο… Έμαθε να τραγουδά συμμετέχοντας στη χορωδία του ιδρύματος. Στα 16 της γνωρίζει ένα ναυτικό που θα τη μυήσει στα παραδοσιακά τραγούδια. Με τα mornas, τραγούδια της λύπης, της μελαγχολίας και της νοσταλγίας θα γίνει όνομα στο νησί της, τραγουδώντας σε τοπικά μπαρ και ξενοδοχεία. Μιλώντας σε συνέντευξή της θα πει για τη μουσική της πατρίδας της: «Άλλοι πιστεύουν πως είναι μπλουζ ή τζαζ, άλλοι μιλούν για βραζιλιάνικη ή αφρικάνικη μουσική. Κανείς, όμως, δεν ξέρει πραγματικά. Ούτε καν οι παλιότεροι…».
Οι εποχές όμως είναι δύσκολες. Το τραγούδι δεν φτάνει για να ζήσει. Για δέκα ολόκληρα χρόνια η φωνή της θα σιγήσει. Η Σεζάρια βρίσκει παρηγοριά στο αλκοόλ. Θα χρειαστεί να παλέψει πολύ για να ξεφύγει από τον εθισμό.
Ένας εξόριστος μουσικός, ο Μπάνα, θεωρείται ο άνθρωπος που την ανακάλυψε και της έδωσε την ευκαιρία να δώσει την πρώτη της συναυλία στην Πορτογαλία. Ένας άλλος μουσικός με καταγωγή από το Πράσινο Ακρωτήριο, ο Ζοζέ ντα Σίλβα, την φέρνει στο Παρίσι και της δίνει τη δυνατότητα να ηχογραφήσει τον πρώτο της δίσκο, στα 47 της χρόνια. Είναι η «Ξυπόλητη Ντίβα» (La Diva Aux Pieds Nus) που γνωρίζει αμέσως μεγάλη επιτυχία.
Το 1992 κυκλοφορεί ήδη το τέταρτο άλμπουμ της, το Miss Perfumado, που περιλαμβάνει το περίφημο Sodade. Οι πωλήσεις του ξεπερνούν τα 300 χιλιάδες αντίτυπα
Τρία χρόνια αργότερα είναι υποψήφια για το Βραβείο Γκράμι με το άλμπουμ Cesaria. Βραβείο που θα κερδίσει τελικά το 2003 με το άλμπουμ Voz d’Amor.
Τον Μάιο του 2010 παθαίνει καρδιακή προσβολή στην Πορτογαλία, όπου βρισκόταν για συναυλίες και μετά από μια εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς, το Σεπτέμβριο του 2011, ανακοινώνει πλέον πως κλείνει πια τη μουσική της καριέρα και ακυρώνει όλες τις προγραμματισμένες συναυλίες της.«Δεν έχω δύναμη, ούτε ενέργεια. Θέλω να πω στους θαυμαστές μου να με συγχωρήσουν, αλλά χρειάζομαι ξεκούραση…», είχε δηλώσει.
Με την Ελλάδα οι σχέσεις της ήταν πολύ ζεστές και συχνά ερχόταν για συναυλίες. Η τελευταία ήταν στις 6 Ιουνίου στον Λυκαβηττό. Λίγες μέρες νωρίτερα, σε συνέντευξη της στην Κορίννα Λασκαρίδου (musicpaper.gr), έλεγε: «Γνωρίζω ότι στους Έλληνες αρέσει η μουσική μου. Όταν ήμουν στο Πράσινο Ακρωτήρι και τραγουδούσα στα μπαρ, υπήρχαν τριγύρω πολλοί ψαράδες, που άκουγαν τη μουσική μου και τους άρεσε πάρα πολύ, άρα είμαι σίγουρη ότι έχω ένα υπέροχο και ζεστό κοινό στην Ελλάδα. Δεν υπάρχει μυστικό. Αγάπη είναι».
Παρά τα προβλήματα υγείας και την αδυναμία που ένιωθε, τραγούδησε επί μιάμιση ώρα και εν μέσω κρίσης προσπάθησε να μας εμψυχώσει λέγοντας πως «θα έρθουν καλύτερες μέρες».
Δεν θα είναι, όμως, εδώ για να τις δούμε μαζί. Η φωνή της και ο προσωπικός της αγώνας θα μας γεμίζουν πάντα με κουράγιο.
Μου χαμογελάει ακόμη από το εξώφυλλο του CD, ακουμπώντας σε μια ξύλινη βάρκα, ίσως σε κάποια παραλία της πατρίδας της. Εκεί, που έζησε μια ζωή σαν μυθιστόρημα… Γεννήθηκε στις 27 Αυγούστου του 1941 στο Σάο Βισέντε, ένα νησί στο Πράσινο Ακρωτήριο. Μια μικρή νησιωτική χώρα με μόλις 500 χιλιάδες κατοίκους. Τόπος φτωχός, με μεγάλες εποχές ξηρασίας και με τον βιομηχανικό τομέα να περιορίζεται την κατάψυξη ψαριών και την κατασκευή πορσελάνης. Το 1/3 του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας.
Το Πράσινο Ακρωτήριο προσαρτήθηκε στην Πορτογαλική Αυτοκρατορία το 1495, το 1951 έγινε υπερπόντια επαρχία και μόλις το 1975 απέκτησε την ανεξαρτησία του μαζί με άλλες αποικίες της Πορτογαλίας…
Η Σεζάρια μόλις επτά ετών έχασε τον πατέρα της. Η μαγείρισσα μητέρα της έκανε προσπάθειες να τη μεγαλώσει μόνη, χωρίς, τελικά, να τα καταφέρει. Έτσι την έδωσε σε ορφανοτροφείο… Έμαθε να τραγουδά συμμετέχοντας στη χορωδία του ιδρύματος. Στα 16 της γνωρίζει ένα ναυτικό που θα τη μυήσει στα παραδοσιακά τραγούδια. Με τα mornas, τραγούδια της λύπης, της μελαγχολίας και της νοσταλγίας θα γίνει όνομα στο νησί της, τραγουδώντας σε τοπικά μπαρ και ξενοδοχεία. Μιλώντας σε συνέντευξή της θα πει για τη μουσική της πατρίδας της: «Άλλοι πιστεύουν πως είναι μπλουζ ή τζαζ, άλλοι μιλούν για βραζιλιάνικη ή αφρικάνικη μουσική. Κανείς, όμως, δεν ξέρει πραγματικά. Ούτε καν οι παλιότεροι…».
Οι εποχές όμως είναι δύσκολες. Το τραγούδι δεν φτάνει για να ζήσει. Για δέκα ολόκληρα χρόνια η φωνή της θα σιγήσει. Η Σεζάρια βρίσκει παρηγοριά στο αλκοόλ. Θα χρειαστεί να παλέψει πολύ για να ξεφύγει από τον εθισμό.
Ένας εξόριστος μουσικός, ο Μπάνα, θεωρείται ο άνθρωπος που την ανακάλυψε και της έδωσε την ευκαιρία να δώσει την πρώτη της συναυλία στην Πορτογαλία. Ένας άλλος μουσικός με καταγωγή από το Πράσινο Ακρωτήριο, ο Ζοζέ ντα Σίλβα, την φέρνει στο Παρίσι και της δίνει τη δυνατότητα να ηχογραφήσει τον πρώτο της δίσκο, στα 47 της χρόνια. Είναι η «Ξυπόλητη Ντίβα» (La Diva Aux Pieds Nus) που γνωρίζει αμέσως μεγάλη επιτυχία.
Το 1992 κυκλοφορεί ήδη το τέταρτο άλμπουμ της, το Miss Perfumado, που περιλαμβάνει το περίφημο Sodade. Οι πωλήσεις του ξεπερνούν τα 300 χιλιάδες αντίτυπα
Τρία χρόνια αργότερα είναι υποψήφια για το Βραβείο Γκράμι με το άλμπουμ Cesaria. Βραβείο που θα κερδίσει τελικά το 2003 με το άλμπουμ Voz d’Amor.
Τον Μάιο του 2010 παθαίνει καρδιακή προσβολή στην Πορτογαλία, όπου βρισκόταν για συναυλίες και μετά από μια εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς, το Σεπτέμβριο του 2011, ανακοινώνει πλέον πως κλείνει πια τη μουσική της καριέρα και ακυρώνει όλες τις προγραμματισμένες συναυλίες της.«Δεν έχω δύναμη, ούτε ενέργεια. Θέλω να πω στους θαυμαστές μου να με συγχωρήσουν, αλλά χρειάζομαι ξεκούραση…», είχε δηλώσει.
Με την Ελλάδα οι σχέσεις της ήταν πολύ ζεστές και συχνά ερχόταν για συναυλίες. Η τελευταία ήταν στις 6 Ιουνίου στον Λυκαβηττό. Λίγες μέρες νωρίτερα, σε συνέντευξη της στην Κορίννα Λασκαρίδου (musicpaper.gr), έλεγε: «Γνωρίζω ότι στους Έλληνες αρέσει η μουσική μου. Όταν ήμουν στο Πράσινο Ακρωτήρι και τραγουδούσα στα μπαρ, υπήρχαν τριγύρω πολλοί ψαράδες, που άκουγαν τη μουσική μου και τους άρεσε πάρα πολύ, άρα είμαι σίγουρη ότι έχω ένα υπέροχο και ζεστό κοινό στην Ελλάδα. Δεν υπάρχει μυστικό. Αγάπη είναι».
Παρά τα προβλήματα υγείας και την αδυναμία που ένιωθε, τραγούδησε επί μιάμιση ώρα και εν μέσω κρίσης προσπάθησε να μας εμψυχώσει λέγοντας πως «θα έρθουν καλύτερες μέρες».
Δεν θα είναι, όμως, εδώ για να τις δούμε μαζί. Η φωνή της και ο προσωπικός της αγώνας θα μας γεμίζουν πάντα με κουράγιο.
Κώστας Στοφόρος
Σχόλια
