Του Σταύρου Γεωργά
Την ουσία όσων θα πω σε τούτο εδώ το σημείωμα την οφείλω σε κείμενο του Φιλοσόφου Σλάβοϊ Ζίζεκ, αφιερωμένο «στον φίλτατο Όλιβερ Στόουν», το οποίο διέρρευσε εν αγνοία του συγγραφέως στο Διαδίκτυο. Έχει τον τίτλο Πανηγυρικός και είναι το απερίφραστο εγκώμιο ενός ηγέτη που δεν κατονομάζεται.
Πρόκειται για μεταμοντέρνο αριστούργημα, καθώς ο Ζίζεκ αναμειγνύει εντέχνως αποσπάσματα από τον Ηγεμόνα του Μακιαβέλι, θραύσματα από το δοκίμιο του Φρόιντ για το άγαλμα του Μωυσή που φιλοτέχνησε ο Μιχαήλ Άγγελος και φράσεις από την απόκρυφη αλληλογραφία του Ραούλ Κάστρο (υποτίθεται, γιατί οι φιλόλογοι μιλούν για «ψευδο-Ραούλ», κατατάσσοντας το κείμενο στην ίδια κατηγορία με το Περί ύψους του Ψευδο-Λογγίνου και τον Ενώχ). Γνωρίζω ότι ορισμένοι θεωρούν τσαρλατάνο και TV persona τον Ζίζεκ – αλλά το ίδιο ισχυρίζονταν για τον Ράμφο ή για τον Βέλτσο και οι συκοφαντίες τους αυτοδιαλύθηκαν σαν συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ: όποιον και να ρωτήσετε σήμερα, ξέρει πως πρόκειται για άντρες μεγίστου νοός, όπως θα έλεγε κι ο ήρωας εκείνος του Τσέχωφ. Το ότι ο Ζίζεκ δεν έχει οδηγηθεί ακόμη Στα άκρα, δεν σημαίνει ότι δεν κατέχει την τέχνη της performance, που αποτελεί τη λυδία λίθο της μεταμοντέρνας σκέψης. Ούτε κι ο Βέλτσος έχει οδηγηθεί (έτσι νομίζω, τουλάχιστον), γιατί επιλέγει απλούστατα, όπως κι ο Ζίζεκ, διαφορετικό ακροατήριο.
Ο Ζίζεκ, μάλιστα, ουδέποτε υπέστειλε τη σημαία της καθαρής performance οπισθοχωρώντας προς το θέατρο ή την ποίηση. Επιτελεί, άρα υπάρχει – κι αυτά που λέει μοιάζουν με συγχυτικό επεισόδιο γιατί δίνουν τις καρτεσιανές συντεταγμένες της καινούργιας πραγματικότητας. Επιτρέψτε μου, λοιπόν, ν’ αγνοήσω τις επιφυλάξεις μιας γενιάς διανοουμένων εγκλωβισμένων στην εποχή που το Νόημα ακόμη υπήρχε, επιφυλάξεις που συμφύρονται άλλωστε, τώρα πια, με τις ενστάσεις των αδαών: ούτε το Truth Team της Νέας Δημοκρατίας καταλαβαίνει τι λέει ο Ζίζεκ – και η αντίρρηση ότι το εν λόγω Truth Τeam δεν θα καταλάβαινε επίσης τι έλεγε ο Μαρξ ή έστω ο Παπανούτσος και συνεπώς δεν μπορεί να ξεχωρίσει την περίπλοκη σκέψη από το θέαμά της, μού φαίνεται έωλη: Οι επιφυλάξεις απαλλοτριώνονται αμέσως – κι αυτό μετράει σήμερα, γιατί αυτό φαίνεται. Για τον ίδιο λόγο άλλωστε θα συνιστούσα και στους παλαιάς κοπής εραστές της ποιήσεως να μη διατυπώνουν επιφυλάξεις για την ποίηση της Κικής Δημουλά: οι επιφυλάξεις τους συγχέονται με το λυντσάρισμα στο οποίο δεν μπορεί παρά να επιδίδεται η μπλογκόσφαιρα. Επιπλέον, θα πρέπει να λάβουν υπ’ όψιν τους τη συντελεσμένη αντιστροφή, σύμφωνα με την οποία στον πυρήνα της πραγματικότητας βρίσκεται το θέαμά της: να πώς εμβαθύνει πια ο ποιητής ή ο στοχαστής, αν θέλουν να μην είναι εκτός τόπου και χρόνου. Και κατά τον ίδιο τρόπο πρέπει να εμβαθύνει και ο πολίτης, αν μάλιστα συμμετέχει στις διαδικασίες συγκρότησης ενός ρηξικέλευθου κόμματος: το κατ’ εξοχήν θεαματικό είναι, κι εκεί επίσης, το ζητούμενο και το κρίσιμο.
Αυτό λέει κι ο Ζίζεκ στον Πανηγυρικό του – και, τώρα που το σκέπτομαι, αυτή είναι κι η ουσία των όσων είχα να πω: μια απλή ψήφος εμπιστοσύνης – στον Ζίζεκ.
