Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Ο φωτογραφικός φακός του Χάλεντ Αλ Ενάζι, απαθανάτισε το φαινόμενο που αποκαλεί «Ψάρι της Ερήμου». Είναι ένας γιγαντιαίος βράχος που μοιάζει να αναδύεται μέσα από την άμμο και έχει σχήμα ψαριού.
Ο Χάλεντ Αλ Ενάζι κατέγραψε τις εικόνες της ασυνήθιστης σύνθεσης των βράχων με drone, καθώς εργαζόταν για την φωτογράφιση των αρχαιοτήτων που βρίσκονται στην επαρχία Αλ-Ούλα της Σαουδικής Αραβίας, μια περιοχή που είναι γνωστή ως η «απάντηση» των Σαουδαράβων στους θησαυρούς της Πέτρας, στην Ιορδανία.
«Καθώς έκανα φωτογράφιση στην περιοχή, η εικόνα ενός βουνού εμφανίστηκε μπροστά μου, με σχήμα που θυμίζει τεράστιο ψάρι στην καρδιά της ερήμου», είπε στο CNN ο Χάλεντ αλ Ενάζι.
Ο φωτογράφος παραδέχεται πως δεν είναι ο πρώτος άνθρωπος που βλέπει αυτά τα βράχια, αλλά πιστεύει ότι λόγω της εναέριας λήψης, από το drone, είναι ο πρώτος που επισημαίνει το παράξενο σχήμα που έχουν. «Το μάτι του φωτογράφου βλέπει πράγματα που δεν βλέπουν όλοι οι άνθρωποι», εξήγησε ο Αλ Ενάζι, που έδωσε στα βράχια το όνομα «Ψάρι της Ερήμου».
To ηφαίστειο της Τόνγκα
H υποθαλάσσια ηφαιστειακή έκρηξη του Ιανουαρίου στο αρχιπέλαγος της Τόνγκα ήταν η ισχυρότερη που έχει καταγραφεί ποτέ με σύγχρονα όργανα, επιβεβαιώνει ερευνητική αποστολή στον Ειρηνικό.
Το υποβρύχιο ηφαίστειο Χούνγκα Τόνγκα-Χούνγκα Χα’απάι εξερράγη με ισχύ εκατοντάδων πυρηνικών βομβών και προκάλεσε τσουνάμι 15 μέτρων που σκότωσε τρία άτομα στο νησιωτικό κράτος πριν εξαπλωθεί σε όλο τον Ειρηνικό.
Η μελέτη του Εθνικού Ινστιτούτου Υδατικής και Ατμοσφαιρικής Έρευνας της Νέας Ζηλανδίας εκτιμά ότι η έκρηξη εκτόξευσε 10 κυβικά χιλιόμετρα υλικού, όγκος που αντιστοιχεί σε 2,6 εκατομμύρια πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων.
Η τέφρα έφτασε μέχρι το ύψος 50 χιλιομέτρων, πιο ψηλά από οποιαδήποτε άλλη έκρηξη στη σύγχρονη ιστορία, ενώ το ωστικό κύμα της έκρηξης έκανε τον γύρο του κόσμου. «Ήταν η πρώτη έκρηξη που είδαμε να φτάνει στη μεσόσφαιρα» δήλωσε σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Κέβιν Μακέι, μέλος της ερευνητικής αποστολής. «Ήταν σαν πυροβολισμός κατευθείαν στον ουρανό».
Η έκρηξη της Τόνγκα, εκτιμούν οι ερευνητές, συναγωνίζεται σε ισχύ τη διαβόητη έκρηξη του Κρακατόα που σκότωσε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους στην Ινδονησία το 1883, πριν από την εφεύρεση των σύγχρονων οργάνων μέτρησης.
Ο κώνος του ηφαιστείου κατέρρευσε και σήμερα ο κρατήρας του Χούνγκα Τόνγκα-Χούνγκα Χα’απάι βρίσκεται 700 μέτρα χαμηλότερα από ό,τι πριν από την έκρηξη.
Λάβα και βαριά ηφαιστειακή τέφρα σχημάτισαν «πυροκλαστικές ροές», πύρινους χείμαρρους που φτάνουν σε θερμοκρασία τους 1.000 βαθμούς Κελσίου και κινούνται με ταχύτητα έως 700 χιλιόμετρα την ώρα.
Οι πυροκλαστικές ροές δεν σταμάτησαν όταν έφτασαν στον ωκεανό και συνέχισαν να κινούνται στο βυθό, χάρη σε ένα στρώμα ατμού που μείωσε την τριβή με το νερό.
Η ερευνητική αποστολή ανακάλυψε πως οι ροές αυτές σάρωσαν τα πάντα στον βυθό σε εντυπωσιακή ακτίνα άνω των 80 χιλιομέτρων από τον κρατήρα.
Πιθανότατα αυτός ήταν ο λόγος που καταστράφηκαν τα υποβρύχια καλώδια επικοινωνιών, με αποτέλεσμα να αποκοπεί η Τόνγκα από τον υπόλοιπο κόσμο για διάστημα αρκετών εβδομάδων. Η δε σκόνη της έκρηξης έφτασε μέχρι τη Νέα Ζηλανδία, την Αυστραλία και την Ανταρκτική, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την Τόνγκα, και έβαψε το ηλιοβασίλεμα σε ένα απόκοσμο βαθυκόκκινο χρώμα…
Νέο διαστημικό τηλεσκόπιο – Νέα δεδομένα
Ήταν πρωί Σαββάτου, στις 5 Νοεμβρίου, όταν η διεθνής ερευνητική ομάδα έλαβε τα πολυπόθητα δεδομένα του διαστημικού τηλεσκοπίου James Webb.
Η εικόνα έδειχνε δύο περαστικά σύννεφα πάνω από τη θάλασσα. Όχι όμως στη Γη, αλλά στον μεγαλύτερο δορυφόρο του Κρόνου.
Ο Τιτάνας είναι ο μόνος δορυφόρος στο Ηλιακό Σύστημα που περιβάλλεται από πυκνή ατμόσφαιρα – και μάλιστα τέσσερις φορές πυκνότερη από την ατμόσφαιρα της Γης.
Το μακρινό φεγγάρι είναι επίσης το μόνο σώμα του Ηλιακού Συστήματος εκτός από τη Γη που διαθέτει ποτάμια, λίμνες και θάλασσες. Δεν αποτελούνται όμως από νερό αλλά από μεθάνιο, αιθάνιο και άλλους υδρογονάνθρακες, οι οποίοι παραμένουν υγροί στη δροσερή θερμοκρασία των -180 βαθμών Κελσίου.
Τα οπτικά τηλεσκόπια αδυνατούν να διακρίνουν την επιφάνεια λόγω της πυκνής πορτοκαλί ομίχλης που καλύπτει ολόκληρο τον Τιτάνα. Οι θάλασσες υδρογονανθράκων ανακαλύφθηκαν το 2004 από την αποστολή Cassini της NASA, η οποία απελευθέρωσε μια μικρή συσκευή που έπεσε με αλεξίπτωτο μέχρι το εξωγήινο έδαφος.
Οι πλανητολόγοι περίμεναν εδώ και χρόνια τις εικόνες του Webb, το οποίο χάρη στην υπέρυθρη όρασή του μπορεί να διαπερνά το ομιχλώδες πέπλο του Τιτάνα.
Οι νέες παρατηρήσεις, οι οποίες δεν έχουν υποβληθεί ακόμα σε ανεξάρτητο έλεγχο για να δημοσιευτούν σε επιστημονική επιθεώρηση, επιβεβαιώνουν τις προβλέψεις για τον σχηματισμό νεφών.
Προσομοιώσεις σε υπολογιστή υπεδείκνυαν ότι σύννεφα υδρογονανθράκων σχηματίζονται στη διάρκεια του καλοκαιριού στο βόρειο ημισφαίριο, όταν η ασθενική λιακάδα ζεσταίνει την επιφάνεια.
Τα δύο σύννεφα που διακρίνονται στην εικόνα βρίσκονται κοντά στο Kraken Mare, τη μεγαλύτερη θάλασσα του Τιτάνα, λίγο μεγαλύτερη από την Κασπία με έκταση 500.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων.
Στη σχετική ανακοίνωση της NASA, οι ερευνητές δηλώνουν πως ενθουσιάστηκαν με τις εικόνες του Webb, είχαν όμως εξαντλήσει τον διαθέσιμο χρόνο παρατήρησης και δεν μπορούσαν να παρακολουθήσουν τη συνέχεια.
Ζήτησαν λοιπόν τη βοήθεια συναδέλφων τους για να μελετήσουν την εξέλιξη των νεφών με το μεγάλο τηλεσκόπιο Keck στη Χαβάη.
Στις εικόνες που λήφθηκαν 30 ώρες μετά τις αρχικές παρατηρήσεις, δύο μεγάλα σύννεφα διακρίνονται κοντά στον βόρειο πόλο. Αν πρόκειται όντως για τα σύννεφα που είχαν αρχικά παρατηρηθεί, το σύννεφο στα αριστερά δείχνει να έχει μετακινηθεί λόγω της περιστροφής του δορυφόρου, ενώ το δεύτερο δείχνει είτε να διαλύεται είτε να εξαφανίζεται πέρα από τον ορίζοντα.
Η ερευνητική ομάδα συνεχίζει τώρα να αναλύει τις φασματοσκοπικές μετρήσεις του Webb, οι οποίες αναμένεται να δώσουν νέα στοιχεία για τη σύνθεση της κατώτερης ατμόσφαιρας και της επιφάνειας του Τιτάνα.
Το 2023 οι ερευνητές περιμένουν δεδομένα και από το όργανο που βλέπει στο μέσο υπέρυθρο, τα οποία ίσως αποκαλύψουν λεπτομέρειες για τα αέρια της ατμόσφαιρας, ενδεχομένως και να δώσουν λύση στο μυστήριο του γιατί ο Τιτάνας είναι το μόνο φεγγάρι με παχιά ατμόσφαιρα.
Μετεωρίτης 14 τόνων!
Το ενδιαφέρον των επιστημόνων που μελετούν έναν μετεωρίτη 14 τόνων, ο οποίος εντοπίστηκε στη Σομαλία πριν από δύο χρόνια προκάλεσαν δύο άγνωστα ορυκτά που εντοπίστηκαν σε αυτόν.
Ο διαστημικός βράχος εστάλη στο Πανεπιστήμιο της Αλμπέρτα, το οποίο ερευνά ήδη και ένα τρίτο ορυκτό, που πιθανόν να είναι επίσης άγνωστο στη Γη.
Τα δύο ορυκτά που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα ονομάστηκαν ελαλίτης και ελκινσταντονίτης.
Ο μετεωρίτης, που ονομάζεται «El Ali», έχει ταξινομηθεί ως «σύμπλεγμα Iron, IAB» και είναι ένας από τους 350 στη συγκεκριμένη κατηγορία.
Ο μετεωρίτης ονομάστηκε προς τιμήν της πόλης όπου βρέθηκε, ενώ το ίδιο όνομα δόθηκε και στο πρώτο ορυκτό.
Το δεύτερο πήρε το όνομά του από τη Lindy Elkins-Tanton, διευθύντρια της Διαπλανητικής Πρωτοβουλίας του Κρατικού Πανεπιστημίου της Αριζόνα και κύρια ερευνήτρια της αποστολής Psyche της NASA.
Ο Chris Herd, καθηγητής στο Τμήμα Επιστημών Γης και Ατμόσφαιρας και επιμελητής της Συλλογής Μετεωριτών του Πανεπιστημίου της Αλμπέρτα, δήλωσε: «Όποτε βρίσκεις ένα νέο ορυκτό, σημαίνει ότι οι πραγματικές γεωλογικές συνθήκες, η χημεία του βράχου, ήταν διαφορετική από αυτή που είχε βρεθεί πριν. Αυτό είναι που κάνει αυτό το συναρπαστικό: Σε αυτόν τον συγκεκριμένο μετεωρίτη, έχουμε δύο επίσημα άγνωστα ορυκτά».
Ο Herd είναι επίσης αισιόδοξος ότι θα μπορούσαν να αποκαλυφθούν περισσότερα νέα ορυκτά εάν οι ερευνητές πάρουν περισσότερα δείγματα από τον μετεωρίτη.
Ο μετεωρίτης προσγειώθηκε έξω από την πόλη και ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά από βοσκούς καμηλών που ειδοποίησαν τους ειδικούς.
Ο διαστημικός βράχος είναι περίπου δύο φορές πιο πυκνός από έναν κανονικό γήινο βράχο και είναι μαγνητικός, ενώ είναι ο ένατος μεγαλύτερος μετεωρίτης που έχει βρεθεί ποτέ.
