Ο μηχανισμός στήριξης του ευρώ σώζει το τραπεζικό σύστημα και επιβάλει μοντέλο Ελλάδας σε όλη την Ευρωζώνη. Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου.
Το εξώφυλλο του τελευταίου Economist, της ναυαρχίδας του νεοφιλελευθερισμού, είναι αφιερωμένο στην Ελλάδα. Μια φωτογραφία με διαδηλωτές στην «μπαρουτοκαπνισμένη» Αθήνα της μεγάλης απεργίας συνοδεύεται από τον τίτλο: «Coming to a city near you? Greece, the euro and contagion». («Σύντομα σε μια πόλη κοντά σας; Η Ελλάδα, το ευρώ και η μόλυνση»). Το σχόλιο, εύγλωττο και αποκαλυπτικό. Η πραγματική αγωνία των πολιτικών και οικονομικών ελίτ του κόσμου είναι ο κίνδυνος να τροφοδοτήσει η επίσημα πλέον ομολογημένη παγκόσμια κρίση χρέους όχι ένα ντόμινο χρεοκοπιών, αλλά μια αλυσίδα κοινωνικών εκρήξεων.
Το περασμένο Σαββατοκύριακο, οι ηγέτες και οι υπουργοί Οικονομικών της Ε.Ε. επιδόθηκαν σε μια μαραθώνια διαπραγμάτευση, για να καταλήξουν στο πρωτοφανές σχέδιο στήριξης της Ευρωζώνης ύψους 750 δισ. ευρώ. Aν υπολογιστούν τα χρήματα που θα δαπανήσει η ΕΚΤ για να αγοράζει τα ομόλογα-σκουπίδια της Ευρωζώνης, αλλά και η διαθεσιμότητα του ΔΝΤ να υπερβεί τα 250 δισ. της αρχικής συνεισφοράς του, το τελικό ποσό μπορεί να ξεπεράσει το 1 τρισ. ευρώ!
Στο ποσό αυτό υπάρχει πράγματι μια επιβεβαίωση της «στρατηγικής» του Γ. Παπανδρέου, όπως έσπευσαν να επισημάνουν τα εγχώρια «παπαγαλάκια», αλλά μόνο κατά τούτο: Πράγματι, λεφτά υπάρχουν και έφτασαν μόλις 50 ώρες (όσο κράτησε η διαπραγμάτευση των 27 της Ε.Ε.) για να βρεθούν. Η απόφαση χαιρετίστηκε σαν ένα «θαρραλέο αν και καθυστερημένο βήμα της Ε.Ε. προς την οικονομική και πολιτική ενοποίηση». Τη Δευτέρα το πρωί, χειροκροτήθηκε φανατικά και από τους κερδοσκόπους (που στο μεταξύ, είχαν μεταμορφωθεί σε «επενδυτές») με εκρηκτική άνοδο στα χρηματιστήρια και στην ισοτιμία του ευρώ και θεαματική πτώση των spreads. Το «θαύμα» κράτησε μόλις μία μέρα. Την Τρίτη, τα «πρόβατα» ξανάγιναν «λύκοι», ξαναέριξαν το ευρώ στην ισοτιμία τρόμου και την «έπεσαν» στα spreads του ευρωπαϊκού Νότου. Το θρίλερ συνεχίζεται. Άνθρακες ο θησαυρός;
Για τα εκατομμύρια των Ευρωπαίων, ναι. Γιατί αυτό που αποφάσισαν οι 27 της Ε.Ε., σε ανοικτή συνεννόηση με τον Λευκό Οίκο, είναι μια κραυγαλέα πριμοδότηση του ευρωατλαντικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, το οποίο έχει ενοχοποιηθεί για τη σημερινή κρίση κρατικού χρέους, μ’ ένα ιλιγγιώδες ποσό, που θα επιτείνει την κρίση αυτή. Αν για την Ελλάδα η πρόβλεψη είναι ότι με τη βοήθεια του μηχανισμού «διάσωσής» της θα «κερδίσει» χρέος τουλάχιστον 100 δισ. ευρώ σε μια τριετία (στο 150% του ΑΕΠ), για τις χώρες της Ευρωζώνης ο πήχης φτάνει το 1 τρισ. Κι αυτό, τη στιγμή που τα προσεχή δύο χρόνια λήγουν κρατικά ομόλογα χωρών της Ε.Ε. ύψους 1,5 τρισ.!
Τραπεζικό σύστημα και Σύμφωνο Σταθερότητας
Η ευρωκρατία έκανε, λοιπόν, μια θεαματική στροφή στην πολιτική της, επιλέγοντας να ρισκάρει μια νέα έκρηξη χρέους, προκειμένου να διασφαλίσει την επιβίωση του τραπεζικού συστήματος, αν και με τα ίδια χρήματα θα μπορούσε να αποκτήσει σχεδόν το σύνολο των τραπεζικών κολοσσών στην Ε.Ε. Ταυτόχρονα, καταπατά την ορθοδοξία του Συμφώνου Σταθερότητας τουλάχιστον σε δύο σκέλη του: στην παραγωγή χρέους και στη νομισματική πολιτική, που κλείνει διακριτικά το μάτι στον πληθωρισμό. Ανοίγει έτσι το δρόμο στην ουσιαστική αναθεώρησή του έτσι, ώστε να περιλάβει αυστηρότερες κυρώσεις για τις «άτακτες» χώρες (με διακοπή κοινοτικής χρηματοδότησης) και να περιορίσει ακόμη περισσότερο τις εθνικές κυριαρχίες, ανατρέποντας ακόμη και την εσωτερική κοινοβουλευτική τάξη. Τι πιο χαρακτηριστικό; Ο επίτροπος Όλι Ρεν ανακοίνωσε (και η Άνγκελα Μέρκελ επικρότησε με ενθουσιασμό) ότι στο εξής οι κρατικοί προϋπολογισμοί θα εγκρίνονται από το Eurogroup πριν εξεταστούν από τα εθνικά κοινοβούλια!
Αντίθετα, η νεοφιλελεύθερη ελίτ της Ε.Ε. μένει άκαμπτη σε δύο άλλους πυλώνες της ορθοδοξίας της: στη συρρίκνωση του κράτους και στη συντριβή της εργασίας. Με μοντέλο την Ελλάδα και όσα προβλέπει το μνημόνιο «κατοχής», ήδη οι κυβερνήσεις σε Ισπανία, Πορτογαλία αλλά και Γαλλία ανακοίνωσαν πρόσθετα προγράμματα σκληρής λιτότητας και ασφαλιστικής απορρύθμισης. Στην ουσία, το μόνο που διαφοροποιεί τις άλλες χώρες από το «πειραματόζωο» Ελλάδα είναι ότι οι ηγεσίες τους διατηρούν (μέχρι νεοτέρας) την πολυτέλεια μιας «εθνικής» διαχείρισης των πολιτικών μείωσης των ελλειμμάτων τους.
Ταυτόχρονα, η Ε.Ε. θέτει σε μια κατάσταση περιορισμένης «επιτήρησης» το παγκόσμιο μονοπώλιο της πιστοληπτικής αξιολόγησης (Moody’s, S&P, Fitch), προαναγγέλλοντας την ίδρυση ανεξάρτητου ευρωπαϊκού οίκου αξιολόγησης. Η κίνηση αυτή βρίσκεται σε απόλυτο συγχρονισμό με ανάλογες πρωτοβουλίες στις ΗΠΑ, όπου ετοιμάζεται νομοσχέδιο ρύθμισης, ενώ η Moody’s πολιορκείται δικαστικά για γκρίζες αξιολογήσεις της και οι επενδυτικές τράπεζες JP Morgan και Goldman Sachs ελέγχονται για χειραγώγηση των αγορών.
Φούσκα χρέους η ισοτιμία ευρώ – δολαρίου
Στον συγχρονισμό αυτών των κινήσεων στις δυο όχθες του Ατλαντικού αποτυπώνονται δύο πράγματα: αφενός, η κοινή αγωνία για τον κίνδυνο να σκάσει η παγκόσμια φούσκα του κρατικού χρέους με τελική κατάληξη τις ίδιες τις ΗΠΑ, αφετέρου η προσπάθεια να διατηρηθεί η σημερινή ισοτιμία δολαρίου-ευρώ. Αμερικανική και ευρωπαϊκή ηγεσία υπηρετούν αυτόν το διπλό στόχο με ένα σχιζοφρενικό συμβιβασμό. Επιτρέπουν στα αμερικανικά και ευρωπαϊκά hedge funds και τράπεζες, που έχουν στοιχηματίσει ιλιγγιώδη ποσά (λέγεται μέχρι και 1,5 τρισ. δολάρια) σε πτώση ή κατάρρευση του ευρώ και σε χρεοκοπίες στην Ευρωζώνη, να κατοχυρώσουν το μεγαλύτερο μέρος των κερδών τους.
Ωστόσο, στο βάθος αυτής της αδιέξοδης πολιτικής, που θέτει σε πολύχρονη ομηρία τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, υπάρχει και η πονηρή, δεύτερη σκέψη μιας αναπόφευκτης αναδιαπραγμάτευσης (ή και μερικής διαγραφής) του παγκόσμιου χρέους, τουλάχιστον για τους «δεινοσαύρους» του καπιταλισμού. Ο Αμερικανός πρόεδρος Ομπάμα είναι πιθανό, όταν συνομιλούσε με την Άνγκελα Μέρκελ για το πακέτο στήριξης της διεθνούς τοκογλυφίας, να είχε το νου του όχι στο Βερολίνο, αλλά στο Πεκίνο, που είναι ο μεγαλύτερος κάτοχος αμερικανικών κρατικών ομολόγων (με σχεδόν 800 δισ. δολάρια). Η Κίνα, που ήδη πολιορκείται για χαλάρωση της νομισματικής της πολιτικής ώστε να ανέβει το γουάν, δεν αποκλείεται, σε χρόνο όχι πολύ μακρινό, να πιεστεί να χαρίσει ένα μέρος του αμερικανικού χρέους, δίνοντας μήνυμα για ανάλογη κίνηση στην Ιαπωνία και άλλες χώρες. Είναι όμως άγνωστο αν κάτι τέτοιο θα καταλήξει σε συμβιβασμό ή σε έναν παγκόσμιο οικονομικό πόλεμο.
