Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Προσεδαφίστηκε με επιτυχία το ρομποτικό ρόβερ «Perseverance» της αποστολής «Mars 2020» της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA) στην επιφάνεια του Άρη όπως ανακοίνωσε η NASA.
«Η προσεδάφιση επιβεβαιώθηκε!» αναφώνησε ο Σουάτι Μοχάν, υπεύθυνος για τον έλεγχο επιχειρήσεων. Το εξάτροχο ρόβερ μεγέθους SUV, γνωστό και με το παρατσούκλι «Πέρσι», είναι λίγο μεγαλύτερο και βαρύτερο από το ρόβερ «Curiosity» που μελετά μέχρι σήμερα τον Άρη.
Το «Perseverance» διαθέτει πιο εξελιγμένα επιστημονικά όργανα, ικανά για πιο φιλόδοξα πειράματα, αποτελώντας το πιο εξελιγμένο εργαστήριο αστροβιολογίας που έχει ποτέ σταλεί σε άλλο ουράνιο σώμα. Θα συλλέξει αρειανά δείγματα, που θα επιστραφούν στη Γη με μια μελλοντική αποστολή, κάτι που, εφόσον συμβεί, θα είναι μια παγκόσμια πρωτιά.
Προβλέπεται να κατέβει μέσα στον μεγάλο κρατήρα Jezero, που κάποτε ήταν αρχαία λίμνη και δέλτα ποταμού και όπου θεωρείται πιθανότερο να υπήρχαν μορφές ζωής πριν δισεκατομμύρια χρόνια, όταν ο Άρης ήταν πιο θερμός, υγρός και πιθανώς φιλόξενος για ζωή. Μεταξύ άλλων, το ρόβερ διαθέτει μια πειραματική συσκευή που θα μετατρέπει το διοξείδιο της αρειανής ατμόσφαιρας σε καθαρό οξυγόνο, καθώς επίσης έναν μίνι μετεωρολογικό σταθμό, 19 κάμερες και δύο μικρόφωνα που θα καταγράψουν τους πρώτους αρειανούς ήχους.
Το ρόβερ θα απελευθερώσει επίσης το «Ingenuity», ένα μικρό ρομποτικό ελικόπτερο βάρους 1,8 κιλών, το πρώτο στην ιστορία που θα πετάξει σε έναν άλλο κόσμο.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν παρακολούθησε την προσεδάφιση στον πλανήτη Άρη στο Γαλλικό Εθνικό Κέντρο Διαστημικών Μελετών (CNES) στο Παρίσι, καθώς το perseverence φέρνει το όργανο SuperCam, που δημιουργήθηκε από μια αμερικανικογαλλική ομάδα αρκετών δεκάδων μηχανικών και επιστημόνων από το CNES, το CNRS (EPA).
Η αποστολή του διαστημικού οχήματος Perseverance είναι ο εντοπισμός και η συλλογή τυχόν δειγμάτων έμβιας παρουσίας στον Κόκκινο Πλανήτη και συγκεκριμένα στον κρατήρα Jezero, ένα σημείο όπου θεωρείται ότι στο απώτερο παρελθόν υπήρχε νερό. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του εγχειρήματος, το ρόβερ θα λάβει δείγματα, θα τα συσκευάσει μέσα σε 43 ειδικές θήκες (σε σχήμα πούρου) και θα τα τοποθετήσει στην επιφάνεια του Άρη. Κατόπιν, άλλες αποστολές της NASA, θα επιχειρήσουν να μεταφέρουν τα δείγματα στη Γη σε επόμενες φάσεις, η ολοκλήρωση των οποίων θα γίνει έως το 2031.
Παρ’ όλα αυτά, κάποιοι επιστήμονες εκφράζουν φόβους για τη μεταφορά διαστημικών μικροβίων από τον Άρη στη Γη. Και κάποιοι άλλοι συνάδελφοί τους αμφισβητούν τη χρησιμότητα και τη μεθοδολογία ολόκληρης της αποστολής στον Άρη.
Οι αστροβιολόγοι δεν υποτιμούν καθόλου τον κίνδυνο μόλυνσης εξαιτίας αυτών ακριβώς των, κατά τα άλλα πολύτιμων, δειγμάτων από τον Άρη. Συστήνουν, μάλιστα, κατά την εισαγωγή των υλικών από το διάστημα στη Γη, να υπάρξει κάποιου είδους «καραντίνα», προτού ανοιχθούν και μελετηθούν στα γήινα εργαστήρια.
Ωστόσο, πέραν των μολυσματικών σωματιδίων που μπορεί να ταξιδέψουν από τον Άρη στη Γη, τουλάχιστον ένας κοσμολόγος επικρίνει με σφοδρότητα την πολιτική της NASA, ειδικά για την αποστολή Perseverance. Ο Φραν Μπένεγκαλ, επίτιμος καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Κολοράντο, θεωρεί ότι η NASA ξοδεύει άσκοπα κάποια τεράστια ποσά –κόστος αποστολής 4,4 δισ. Δολάρια– μόνο και μόνο για να συλλέξει δείγματα από ένα συγκεκριμένο σημείο του Άρη. Κατά την άποψη του κ. Μπένεγκαλ, πολύ πιο αποδοτική θα ήταν μια άλλη προσέγγιση. Με πολλαπλά αλλά μικρότερα rover, τα οποία θα «χτένιζαν» μεγαλύτερη έκταση στην επιφάνεια του πλανήτη αναζητώντας ενδείξεις ζωής.
Ο ίδιος καθηγητής, πάντως, επισημαίνει ότι: «Μου φαίνεται απίστευτο το ότι αγνοούμε την Αφροδίτη, έναν πλανήτη-αδελφό με τη Γη και έχουμε επικεντρώσει στον Άρη. Από την Αφροδίτη θα μπορούσαμε να μάθουμε πολλά, π.χ. για την υπερθέρμανση της Γης. Και, εκτός αυτού, το κολοσσιαίο κόστος της αποστολής στον Άρη, φοβάμαι πως θα επηρεάσει άλλα προγράμματα της NASA, όπως την εξερεύνηση πλανητών που μελετώ εγώ, όπως τον Ουρανό και τον Ποσειδώνα, τους οποίους είχε προσεγγίσει το Voyager το 1986 και το 1989.»
Πρώτος διαστημικός σταθμός
19/02/1986: Η ΕΣΣΔ εκτοξεύει τον διαστημικό σταθμό MIR, τον πρώτο διαστημικό σταθμό στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ο MIR παρέμεινε σε τροχιά για 15 χρόνια, παρά την κακοδιαχείριση και εγκατάλειψη που υπέστη μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ. Μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, τη διαχείριση και περαιτέρω ανάπτυξη του σταθμού ανέλαβε η Ρωσική Ομοσπονδία, μέσω της Ρωσικής Ομοσπονδιακής Διαστημικής Υπηρεσίας (RKA).
Ο MIR ήταν ο πρώτος διαστημικός σταθμός που αποτελούνταν από περισσότερα από ένα τμήματα (αγγλικά: modules) και αποτελούσε το επόμενο εξελικτικό στάδιο μετά τους σταθμούς του προγράμματος Σαλιούτ. Χρησιμοποιήθηκε σαν τροχιακή πλατφόρμα για τη διεξαγωγή πειραμάτων βιολογίας, φυσικής, αστρονομίας, μετεωρολογίας και φυσιολογίας. Επίσης, απετέλεσε πλατφόρμα μελέτης και ανάπτυξης μεθόδων και τεχνολογιών που είναι απαραίτητες για τη διεξαγωγή επανδρωμένων διαστημικών αποστολών μακράς διάρκειας.
Συνολικά επισκέφθηκαν τον σταθμό πληρώματα από 12 διαφορετικές χώρες, με τη πλειοψηφία αυτών να προέρχεται από την ΕΣΣΔ και μετέπειτα από τη Ρωσική Ομοσπονδία. Επίσης συμμετείχαν αστροναύτες/κοσμοναύτες προερχόμενοι από τις χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας και της Ευρώπης γενικότερα, τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία.
Ο MIR βασιζόταν στη σειρά των διαστημικών σταθμών Σαλιούτ που είχαν τεθεί σε τροχιά τη δεκαετία του 1970. Εκείνη την εποχή, οι ΗΠΑ είχαν στα σχέδιά τους την κατασκευή του διαστημικού σταθμού Freedom (Ελευθερία), αλλά το σχέδιο ακυρώθηκε, καθώς μετά από την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης υπήρχε η προοπτική συνεργασίας στο πρόγραμμα MIR. Κάτι το οποίο έγινε μετά το τέλος του Ψυχρού πολέμου, όταν οι δύο χώρες συνεργάστηκαν και επιτράπηκε στις ΗΠΑ η αποστολή αστροναυτών στον διαστημικό σταθμό. Η στενή συνεργασία επήλθε όταν το διαστημικό αεροσκάφος Ατλαντίς ενώθηκε με τον MIR το 1995.
Ο MIR πετούσε σε τροχιά 400 χλμ. πάνω από τη Γη και μέχρι το τέλος της «ζωής» του είχε πραγματοποιήσει 89.067 περιστροφές γύρω από την Γη. Είχε δεχτεί 28 διαστημόπλοια Σογιούζ με αποστολές επάνδρωσης και συνολικά 104 αστροναύτες από την Ρωσία, τις ΗΠΑ και άλλες χώρες. Ο MIR έμεινε 15 χρόνια σε τροχιά, έχοντας υποστεί περισσότερες από 1.000 βλάβες, μία πυρκαγιά και μία παραλίγο καταστροφική σύγκρουση με σκάφος ανεφοδιασμού. Η πτώση της Σοβιετικής Ένωσης είχε επηρεάσει και τον MIR, καθώς υπήρχε η σκέψη της καταστροφής του MIR λόγω οικονομικών προβλημάτων, ενώ ένας κοσμοναύτης είχε κινδυνεύσει να μείνει για πάντα στον MIR για τον ίδιο ακριβώς λόγο.
Η καταστροφή του MIR έγινε στις 23 Μαρτίου 2001, όταν μπήκε στην ατμόσφαιρα. Τα κομμάτια του έπεσαν κοντά στα νησιά Φίτζι στον Ειρηνικό ωκεανό. Ο 120 τόνων διαστημικός σταθμός καταστράφηκε μετά από 15 χρόνια, παρόλο που είχε κατασκευαστεί για να μείνει 5 με 6 χρόνια.
Ο αστροναύτης Βαλερί Πολιακόφ είναι ο άνθρωπος που έχει μείνει τις πιο πολλές συνεχόμενες μέρες στο διάστημα. Τη διετία 1994-1995 έμεινε στον MIR για 437 μέρες.
Ο αστροναύτης Σεργκέι Κρικάλεφ έμεινε ολομόναχος ένα χρόνο στο MIR, καθώς μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης η χώρα του δεν μπορούσε να… προσφέρει τα χρήματα για την επιστροφή του στη Γη!
