Είναι τόσο πολλά και κρίσιμα τα θέματα που διεκυβεύονται στη σύγκρουση της Ουκρανίας, ώστε θα ήταν έκπληξη αν οι διαβεβαιώσεις Τραμπ για «σύντομη επίλυση της κρίσης» γίνονταν πραγματικότητα. Τώρα οι επαφές ΗΠΑ-Ρωσίας βρίσκονται αντιμέτωπες με κρίσιμες περιπλοκές που σκιάζουν τις «επιτυχίες» του προηγούμενου διαστήματος. Και «επιτυχία» δεν ήταν τόσο η επίτευξη εκεχειρίας 30 ημερών στις επιθέσεις κατά ενεργειακών υποδομών των εμπλεκομένων (που άλλωστε δεν τηρείται), ούτε η συμφωνία για τη ναυσιπλοΐα και το εμπόριο στη Μαύρη θάλασσα – που παραμένει ανολοκλήρωτη ως προς τις προϋποθέσεις εφαρμογής της. Πιο σημαντική ήταν η αποδοχή από τις ΗΠΑ ορισμένων κρίσιμων απαιτήσεων της Ρωσίας για μια ειρήνευση: αναγνώριση της ενσωμάτωσης στη Ρωσία περιοχών της Αν. Ουκρανίας και της Κριμαίας, μη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, άρση των Δυτικών κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας. Αυτή η αποδοχή των ρωσικών απαιτήσεων ήταν αρκετή για να «χαιρετήσει» θερμά η Μόσχα την αμερικάνικη πρωτοβουλία, αλλά όχι επαρκής για να οδηγήσει σε μόνιμη κατάπαυση του πυρός.
Αφορμές και αιτία
Αφορμή για την εμπλοκή των συνομιλιών ΗΠΑ-Ρωσίας στάθηκαν οι δηλώσεις Πούτιν, ότι προϋπόθεση για ειρηνευτική συμφωνία είναι η απομάκρυνση του καθεστώτος Ζελένσκι. Η δήλωση αυτή θεωρήθηκε ότι σκόπιμα επιβραδύνει τις συνομιλίες και περιγελά την απαίτηση Τραμπ για γρήγορα αποτελέσματα. Ακολούθησαν αμερικάνικες διαρροές για «οργή Τραμπ κατά Πούτιν» και για επιβολή δευτερογενών δασμών σε κάθε χώρα που αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο ή φυσικό αέριο, οι οποίες όμως ούτε επιβεβαιώθηκαν ούτε διαψεύστηκαν επίσημα από τις ΗΠΑ. Αντίθετα, η κυβέρνηση Τραμπ έστειλε στο Κίεβο αναθεωρημένη πρόταση λεόντειας παραχώρησης στις ΗΠΑ του φυσικού πλούτου της Ουκρανίας, που απορρίφθηκε από τον Ζελένσκι με την παρότρυνση Βρετανών και Γάλλων. Οι νέες τιμωρητικές απαιτήσεις Τραμπ, αν και ουδόλως ενοχλούν τη Ρωσία, συνεισφέρουν κι αυτές στην επιβράδυνση των διαπραγματεύσεων, χωρίς να το σχολιάζει κανείς.
Μέσα σε αυτό το κλίμα ο Ρώσος αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, Ριαμπκόφ, δήλωσε την περασμένη Τρίτη: «Λάβαμε σοβαρά υπόψη τα μοντέλα και τις λύσεις που προτάθηκαν από τους Αμερικανούς, αλλά δεν μπορούμε να τα υιοθετήσουμε εξ ολοκλήρου στην παρούσα τους μορφή». Και εξήγησε ότι «δεν υπάρχει θέση σ’ αυτά σήμερα σχετικά με το κύριο αίτημα μας, δηλαδή την επίλυση των προβλημάτων που σχετίζονται με τις βαθύτερες αιτίες αυτής της σύγκρουσης», αφήνοντας έτσι ανοικτό τον δρόμο της συνέχισης των συνομιλιών. Η πραγματική αιτία της εμπλοκής, όμως, αναδείχθηκε από νεότερες δηλώσεις του Ριαμπκόφ την περασμένη Πέμπτη, όπου έκανε λόγο για αδυναμία να υπάρξει ειρηνευτική συμφωνία εκτός εάν οι ΗΠΑ αναγνωρίσουν την «πολεμική στάση της Ε.Ε. και της Ουκρανίας»…
Κωλυσιεργίες
Είναι δηλαδή φανερό ότι η Ρωσία δεν πρόκειται να αποδεχθεί κατάπαυση του πυρός όσο η Βρετανία και η Γαλλία εξακολουθούν –παρά τις έως τώρα αποτυχημένες προσπάθειες να συγκροτήσουν πλειοψηφικό ρεύμα στην Ευρώπη– να σαμποτάρουν κάθε πρόταση διευθέτησης της κρίσης, και όσο δηλώνουν απερίφραστα την πρόθεση να συνεχίσουν να εξοπλίζουν την Ουκρανία ή και να στείλουν εκεί στρατιωτικές δυνάμεις. Η Μόσχα απαιτεί, ως προϋπόθεση ειρήνευσης, το σταμάτημα του εξοπλισμού της Ουκρανίας από ολόκληρη τη Δύση, και φαίνεται ότι θα της ήταν αρκετή μια σχετική δέσμευση των ΗΠΑ. Ταυτόχρονα καταλαβαίνει ότι το αμερικάνικο σχέδιο όχι μόνο για εκεχειρία στην Ουκρανία αλλά και για ευρύτερη οικονομική και πολιτική συνεργασία ΗΠΑ-Ρωσίας, όπως άλλωστε και η άρση των κυρώσεων σε βάρος της, παραμένει προς το παρόν στα λόγια, χωρίς δεσμεύσεις και χρονοδιάγραμμα. Έχει λοιπόν κάθε λόγο να κωλυσιεργεί, δίχως όμως να επιθυμεί και το ναυάγιο των διμερών επαφών.
Από την πλευρά τους, Βρετανοί και Γάλλοι υποδαυλίζουν τη σύγκρουση κυρίως επειδή αντιλαμβάνονται ότι οι εξελισσόμενες συζητήσεις προδιαγράφουν μια σημαντική υποβάθμιση της Ευρώπης. Ταυτόχρονα πληθαίνουν όσοι υποστηρίζουν ότι η συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία θα δώσει τον αναγκαίο χρόνο, και τα «επιχειρήματα», για τη στρατιωτικοποίηση της ευρωπαϊκής οικονομίας και κοινωνίας. Προοπτική που ουδόλως ενοχλεί τις ΗΠΑ. Με αυτά τα δεδομένα, οι εμπλοκές για την ειρήνη θα παραμένουν παρούσες επί μακρόν…
