Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές γίνεται στην Αθήνα μια συνάντηση χωρών του Ευρωπαϊκού Νότου με παρουσία Μακρόν, Ντράγκι και την πρόεδρο της Ε.Ε. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Η συνάντηση διεξάγεται κάτω από το βαρύ πέπλο που έριξε στην Ευρώπη η πρόσφατη συμφωνία ΗΠΑ-Βρετανίας-Αυστραλίας. Με μια έννοια, αναμένονται οι αντιδράσεις ή και οι πρωτοβουλίες κυρίως της Γαλλίας, η οποία χάνει μια μεγάλη παραγγελία που είχε συνάψει με την Αυστραλία. Έχουν κάποια σχέση όλα αυτά με το τι γίνεται στην Ελλάδα; Μας επηρεάζουν και πόσο αυτές οι εξελίξεις; Ας ρίξουμε μια ματιά στο τι συμβαίνει και στη συνέχεια θα απαντήσουμε στα ερωτήματα αυτά.
Από χρόνια η αμερικανική εξωτερική πολιτική (θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε στρατηγική) ήταν και είναι να αντιμετωπιστεί κυρίως η Κίνα, να μην επιτρέψουν μια πιο στενή συνεργασία Κίνας-Ρωσίας και, βεβαίως, να μην αφήσουν την Ευρώπη να έχει έναν δικό της βηματισμό, αλλά να πιέζεται να ακολουθεί την αμερικανική στρατηγική. Στα πλαίσια αυτά οι ΗΠΑ «μαλώνουν» κάθε τόσο τις ευρωπαϊκές δυνάμεις για τις σχέσεις τους με την Κίνα ή τη Ρωσία, και αυτό γίνεται με πολλούς τρόπους. Έτσι η Ουάσιγκτον τους κόβει μεν την φόρα, αλλά δεν κατορθώνει να τις υποχρεώσει να κόψουν όλες τις εμπορικές και ενεργειακές σχέσεις που έχουν με τις δύο μεγάλες χώρες-αντιπάλους των ΗΠΑ. Οι ευρωπαϊκές χώρες δεν θέλουν καθόλου να διακόψουν ή να ελαττώσουν τις εμπορικές τους σχέσεις με την Κίνα, ενώ τώρα ολοκληρώνεται και ο ρώσικος γερμανικός αγωγός, που τόσο ενοχλούσε τις ΗΠΑ. Αρκετές φορές οι σχέσεις ΗΠΑ-Γερμανίας και ΗΠΑ-Γαλλίας έχουν οξυνθεί πολύ, κι αυτό προκαλεί κραδασμούς και εξελίξεις στη στρατηγική κι αυτών των χωρών.
Από την εποχή του Τραμπ η Κίνα αναγορεύτηκε σε κύριο αντίπαλο των ΗΠΑ (και αυτό συμβαίνει στην πραγματικότητα, γιατί η Κίνα είναι σε θέση να αμφισβητήσει την αμερικάνικη και δυτική κυριαρχία). Ο ερχομός του Μπάιντεν στην προεδρία των ΗΠΑ εγκαινίασε μια πιο εξώστρεφη εξωτερική πολιτική, σύναψης συμμαχιών με διάφορες ισχυρές χώρες για να αντιμετωπιστεί ακριβώς η Κίνα. Από τις πρώτες βδομάδες της νέας προεδρίας φάνηκε καθαρά ότι το κύριο βάρος δίνεται στην περιοχή του Ινδικού και Ειρηνικού, και ότι στόχος είναι η αναχαίτιση της Κίνας.
Τα πρώτα βήματα στην εξωτερική πολιτική του Μπάιντεν
► Τον Μάρτιο έγινε συνάντηση των υψηλόβαθμων αντιπροσωπειών ΗΠΑ-Κίνας στο Άνκορατζ της Αλάσκας, που εξελίχθηκε μέσα σε μια πρωτοφανή ένταση και χαρακτηρισμούς. Ήταν οι πρώτες «τουφεκιές στον αέρα».
► Επίσης τον Μάρτιο ενεργοποιήθηκε ξανά η τετραμερής της Quad, δηλαδή η συνεργασία ΗΠΑ-Ιαπωνίας-Ινδίας-Αυστραλίας, σε διαδικτυακή συνάντηση του Μπάιντεν με τον πρωθυπουργό της Ιαπωνίας Γιοσιχίντε Σούγκα, τον πρωθυπουργό της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι και τον πρωθυπουργό της Αυστραλίας Σκοτ Μόρισον. Φυσικά επίκεντρο των συνομιλιών ήταν η αντιμετώπιση της Κίνας.
► Ακολούθησε, τον Ιούνιο, ένα σχετικά μακρύ ταξίδι του Μπάιντεν στην Ευρώπη: Σύνοδος του G7 (ΗΠΑ. Αγγλία, Καναδάς, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ιαπωνία) στην Κορνουάλη, παρουσία στη σύνοδο του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, και συνάντηση με τον Πούτιν στην Ελβετία. Ο Αμερικανός πρόεδρος κάλεσε σε συστράτευση της Δύσης ενάντια στις αντιδημοκρατικές χώρες όπως η Κίνα και η Ρωσία, και δήλωσε: «Η Ευρώπη πρέπει να ξέρει πως οι ΗΠΑ είναι εδώ». Δηλαδή συμμάζεψε όσο μπορούσε τους Ευρωπαίους, ενεργοποίησε το ΝΑΤΟ με έμφαση ενάντια στη Ρωσία, και κάλεσε σε εμπέδωσης της δημοκρατίας…
► Μεσολαβεί ένα καλοκαίρι όπου κεντρικό ζήτημα για τις ΗΠΑ είναι οι εξελίξεις στο Αφγανιστάν και η αποκόλλησή τους από εκεί, κάτι που δημιουργεί στην καρδιά της Ασίας μια μαύρη τρύπα.
► Μόλις καταλαγιάζει η επιχείρηση αυτή έρχεται το σύμφωνο AUKUS, δηλαδή η συμφωνία ΗΠΑ-Βρετανίας-Αυστραλίας για να μπουν όρια στην κινέζικη πολιτική στον Ινδικό και Ειρηνικό.
Με άλλα λόγια οι ΗΠΑ, παρά τις μεγάλες απώλειες που έχουν, την πολλαπλή κρίση και αποδυνάμωσή τους, δεν εγκαταλείπουν τη στρατηγική τους, και φαίνεται ότι μεταφέρουν ένα επίκεντρο στην περιοχή του Ινδικού και Ειρηνικού. Αυτή η κλιμάκωση (γιατί πρόκειται για αυτό ακριβώς, και ως τέτοιο εκλαμβάνεται από όλες τις ισχυρές δυνάμεις) έρχεται σε μια περίοδο που η δημοτικότητα του Μπάιντεν δεν είναι ισχυρή στις ΗΠΑ: η υγειονομική κρίση και η πανδημία δεν έχουν αντιμετωπιστεί, και δεν είναι θετικές οι προβλέψεις για την οικονομία μετά τις εξελίξεις στην ενέργεια και το πετρέλαιο από όσα γίνονται διεθνώς (πανδημία – εμπόριο – γεωπολιτικά), με εξαίρεση την αμερικανική φαρμακοβιομηχανία, που έχει αυξήσει θεαματικά τα κέρδη της. Πρόσφατα ο Μπάιντεν ανήγγειλε 100 εκατομμύρια υποχρεωτικούς εμβολιασμούς αυξάνοντας τις παραγγελίες, και βεβαίως τις απολύσεις που θα γίνουν με πρόσχημα τους εμβολιασμούς και την πανδημία γενικώς.
Ο ερχομός του Μπάιντεν στην προεδρία των ΗΠΑ εγκαινίασε μια πιο εξώστρεφη εξωτερική πολιτική, σύναψης συμμαχιών με διάφορες ισχυρές χώρες για να αντιμετωπιστεί η Κίνα
Τι περιλαμβάνει η συμφωνία AUKUS (Australia-UK-USA)
Από όσα δηλώνονται και γράφονται, πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές συνεργασίες ανάμεσα σε δυνάμεις του δυτικού μπλοκ, και αφορά πολλούς τομείς. Πιο προβεβλημένες ειδήσεις αφορούσαν τη δημιουργία ενός στόλου πυρηνοκίνητων υποβρυχίων που θα αποκτήσει η Αυστραλία, η οποία κείται πιο κοντά από όλους τους άλλους στον Ινδικό-Ειρηνικό. Όμως η συμφωνία επεκτείνεται σε κρίσιμους στρατηγικούς τομείς, όπως στον κυβερνοχώρο, την τεχνητή νοημοσύνη, τις κβαντικές τεχνολογίες και άλλους.
Όπως δηλώνουν οι τρεις δυνάμεις στην κοινή ανακοίνωσή τους: «Πρόκειται για μια ιστορική ευκαιρία για τις τρεις χώρες, με αντίστοιχων αντιλήψεων συμμάχους και εταίρους, ώστε να προστατέψουν κοινές αξίες και να προωθήσουν την ασφάλεια και την ευημερία στην περιοχή του Ινδικού-Ειρηνικού». Οι «κοινές αξίες» είναι γνωστές και «η ασφάλεια και ευημερία στην περιοχή του Ινδικού-Ειρηνικού» σημαίνουν καθαρά αντιμετώπιση της Κίνας.
Η συμφωνία είναι ιδιαίτερα σημαντική και αναδιατάσσει την ισχύ των διαφόρων δυνάμεων, εκτοπίζει μικρότερες (Γαλλία και Ευρώπη), δημιουργεί νέα δεδομένα στην παγκόσμια σκακιέρα. Και βεβαίως δεν θα σταματήσει στο σημείο αυτό η στρατηγική των ΗΠΑ, ούτε η Κίνα θα παρακολουθεί απλά το τι συμβαίνει.
Ας ξανάρθουμε στο ερώτημα που θέσαμε
Δεν υπάρχουν μακρινές περιοχές στον σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο κόσμο. Μια εξέλιξη στο Αφγανιστάν δρομολογεί εξελίξεις σε ολόκληρο τον κόσμο. Για παράδειγμα, στην περίπτωση του Αφγανιστάν εμπλέκονται, πέρα από τις εσωτερικές δυνάμεις, το Πακιστάν (και μάλιστα διασπασμένο), το Κατάρ, η Τουρκία, η Κίνα, η Σαουδική Αραβία, το Ιράν, η Ινδία κ.λπ. Επίσης επηρεάζεται όλο το ευρωπαϊκό σύστημα με την πιθανή άφιξη μεγάλων προσφυγικών ρευμάτων. Στην πρώτη γραμμή Αλβανία, Βόρεια «Μακεδονία», και φυσικά Ελλάδα.
Τα όσα συμβαίνουν επηρεάζουν την Ελλάδα γιατί γεωπολιτικά και στρατιωτικά είναι πλήρως συνδεδεμένη με τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Σχεδόν όλο το καλοκαίρι ο αμερικάνικος παράγοντας δεν έκανε άλλο από να ισχυροποιηθεί και να προσδένει σφιχτότερα στο άρμα του την Ελλάδα με βάσεις σε όλη τη χώρα, με επέκταση ήδη υπαρχουσών βάσεων, και εμπλοκή των στρατιωτικών δυνάμεων της χώρας σε ασκήσεις ή επιχειρήσεις. Η Αλεξανδρούπολη έχει αλλάξει όψη από την αμερικάνικη παρουσία, η Σούδα επεκτείνεται, ο Πάιατ ανακατεύεται παντού και, όπως χάλασε η συμφωνία Γαλλίας-Αυστραλίας, θα επιχειρηθούν και εδώ παρόμοιες παρεμβάσεις και τρικλοποδιές.
Μας επηρεάζουν λοιπόν πολλαπλά, και χρειάζεται μια πολιτική ανάκτησης βαθμών κυριαρχίας, υπολογισμού των κινδύνων για τη χώρα και από πού προέρχονται, πολιτική προετοιμασία και άρνηση να γίνουμε παρανάλωμα επιθετικών σχεδίων, ή να διαλύεται η χώρα γιατί αυτό συμφέρει «συμμάχους» και «φίλους».
Με άλλα λόγια: ελευθερία, δημοκρατία, προκοπή, παραγωγική ανάταση, προστασία της υγείας, της εκπαίδευσης, του πολιτισμού, προάσπιση της κυριαρχίας, αντιμετώπιση του δημογραφικού. Στόχοι δηλαδή που δεν μπορούν να υλοποιηθούν με αυτό το πολιτικό σύστημα, τις σχέσεις εξάρτησης από τη Δύση και τις νέες σταυροφορίες που αναγγέλλει.
Το θέμα της πυρηνικής ενέργειας στα οπλικά συστήματα ή στην «ειρηνική» χρήση της θα το εξετάσουμε σε επόμενο σημείωμα. Επειδή, παρά τα τόσα που ακούμε για «πράσινη» ή για «βιώσιμη» ανάπτυξη, το θέμα πυρηνική ενέργεια τεχνηέντως λησμονείται. Η Νέα Ζηλανδία, για παράδειγμα, απαγορεύει στα πυρηνοκίνητα σκάφη να πλέουν στις θάλασσές της…
