Τι έγινε πραγματικά στη Μάχη του Μαραθώνα;
Σε συνθήκες εγκλεισμού, έχω αρχίσει με ακόμη μεγαλύτερη ζέση τα ταξίδια στην Ιστορία. Έτσι –χωρίς να φεύγω από το σπίτι– περιπλανιέμαι στον χώρο και στον χρόνο.
Ένα σύντομο, περιεκτικό και πολύ ενδιαφέρον βιβλίο που διάβασα είναι η εργασία του Δρα Παλαιο-Ανθρωπολογίας Νίκου Α. Πουλιανού με τον τίτλο «Δυσδιάκριτες πτυχές της Μάχης του Μαραθώνα.»
Η εργασία αυτή αποτελεί προϊόν πολύχρονης έρευνας. Η πρώτη δημοσίευση του Δρα Πουλιανού αφορούσε στην αναζήτηση των οστών των πεσόντων Μαραθωνομάχων (2014), ενώ η έρευνά του συνεχίστηκε το ίδιο έτος με «Τα μύχια στρατηγικά σχέδια του Δαρείου». Το 2019 παρουσίασε την εισήγησή του με θέμα «Η Μάχη του Μαραθώνα τη ψηφιακή επίσης αρωγή» στο 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψηφιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Τα συμπεράσματα του συγγραφέα έρχονται να κλονίσουν πολλές από τις βεβαιότητες αλλά και τους μύθους που συνδέονται με μια από τις πιο σημαντικές μάχες όλων των εποχών. Προσωπικά γνώρισα πολλές άγνωστες πτυχές του Μιλτιάδη, ο οποίος πολύ πριν τη μάχη αυτή υπήρξε πολέμιος – φόβος και τρόμος των Περσών. Ωστόσο στον Μαραθώνα ο συγγραφέας καταλήγει στο συμπέρασμα πως υπερτονίστηκε ο ρόλος του, ενώ αμφισβητεί ακόμη και το αν υπήρξε αρχιστράτηγος των Αθηναίων. Όπως σημειώνει δεν είχε καθιερωθεί ακόμη η εκ περιτροπής ανάληψη της αρχηγίας κι έτσι αρχιστράτηγος –σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία– ήταν καθ’ όλη την περίοδο ο Καλλίμαχος.
Ο συγγραφέας δίνει μεγαλύτερη έμφαση στην προσωπικότητα του Θεμιστοκλή, θεωρώντας πως η συμβολή του στη νίκη των Αθηναίων έχει υποτιμηθεί.
Ως επώνυμος άρχων πιστεύεται πως είχε συμβάλλει στην αθώωση του Μιλτιάδη σε προηγούμενη δίκη όπου τον είχαν παραπέμψει οι Αθηναίοι, ενώ και στη διάρκεια της μάχης του Μαραθώνα είχε συμβολή στο στρατηγικό σχέδιο.
Όσο για την περίφημη ισοψηφία/διαφωνία των στρατηγών για το αν έπρεπε τη συγκεκριμένη στιγμή να επιτεθούν οι Αθηναίοι στους Πέρσες, σημειώνει ότι η απόφαση αυτή επιβλήθηκε από τα ίδια τα γεγονότα και πως δεν υπήρχε άλλη λύση, καθώς μέρος του στόλου και μεγάλο τμήμα του ιππικού είχαν αποχωρήσει από το πεδίο της μάχης τη δεδομένη στιγμή.
Τα άλλα θέματα που καταπιάνεται ο συγγραφέας αφορούν στον αριθμό των πολεμιστών των δυο πλευρών – με δεδομένη τη δύναμη των Αθηναίων που στηρίχθηκαν και από τους Πλαταιείς, αλλά με αμφισβητούμενη τη διόγκωση των στρατευμάτων των Περσών.
Επίσης δίνει τη δική του ερμηνεία για την αποτυχία του περσικού στόλου και ιππικού να χτυπήσουν την Αθήνα στα νώτα.
Πίσω από την υπερτίμηση του ρόλου του Μιλτιάδη από τον Ηρόδοτο ο συγγραφέας διακρίνει πολιτικές σκοπιμότητες. «Π.χ. η παρασιώπηση του πραγματικού ρόλου που είχε διαδραματίσει ο Θεμιστοκλής, πρέπει να οφείλεται στην παρέμβαση αμφότερων των κατοπινών πολιτικών αντιπάλων της Αθήνας: Αφενός του πολύ πλούσιου γιου του Μιλτιάδη, Κίμωνα (510-450 π.Χ.) κι αφετέρου του ξακουστού Περικλή (495-429 π.Χ.)», γράφει χαρακτηριστικά και εξηγεί σε ποια συγκυρία ο Ηρόδοτος συνέγραψε την Ιστορία του σχετικά με τη Μάχη του Μαραθώνα.
Δεν ήταν φυσικά η μόνη αιτία. Μεγάλη σημασία έδινε ο Ηρόδοτος και στον αντίκτυπο που θα είχαν τα όσα έγραφε στους Πέρσες. Και για τη μεγάλη αυτή αυτοκρατορία ο Μιλτιάδης, όπως αναφέραμε ήδη, είχε αποκτήσει διαστάσεις φοβήτρου, με τη δράση του στην εκστρατεία του Δαρείου πέραν του Δούναβη, αλλά και τη συμβολή του στην επανάσταση των Ιώνων.
Ενδιαφέροντα και τα όσα αναφέρονται σχετικά με το περίφημο επίγραμμα του Σιμωνίδη το οποίο θεωρεί ότι έπαιξε αρνητικό ρόλο στη στάση των άλλων πόλεων έναντι των Αθηναίων. Αξιοσημείωτο ότι μεταξύ των υποψηφίων να γράψουν το συγκεκριμένο επίγραμμα ήταν και ο Αισχύλος, ο οποίος είχε πολεμήσει και στη μάχη του Μαραθώνα.
Ποια να είναι άραγε η ιστορική αλήθεια; Κι είναι πράγματι οι ολιγαρχικοί που θέλησαν μέσω του Μιλτιάδη να καρπωθούν μια νίκη των δημοκρατικών της Αθήνας;
Όπως κι αν έχουν τα πράγματα είναι ενδιαφέρον να εγκαταλείπουμε τις βεβαιότητες και να αναζητούμε τα πραγματικά γεγονότα, πίσω από τον μύθο…
Σκοτώνοντας τα S.S.
Με τον τίτλο «Σκοτώνοντας τα S.S. – Η καταδίωξη των μεγαλύτερων εγκληματιών στην Ιστορία», κυκλοφόρησε η πολύ ενδιαφέρουσα δημοσιογραφική/ιστορική έρευνα των Bill O’ Reilly και Martin Dugard από τις εκδόσεις Διόπτρα.
Βεβαίως το «σκοτώνοντας» τα S.S., όπως γράφουν και οι ίδιοι οι συγγραφείς αναφέρεται σε ένα ελάχιστο ποσοστό εγκληματιών πολέμου οι οποίοι είτε καταδικάστηκαν σε θάνατο από διάφορα δικαστήρια, είτε εκτελέστηκαν κυρίως από ομάδες Ισραηλινών πρακτόρων.
Η πλειονότητα, όχι μόνο κατάφερε να διαφύγει αξιοποιώντας ένα δίκτυο το οποίο είχε δημιουργηθεί εγκαίρως από τους Ναζί, αλλά είχε και τη στήριξη μυστικών υπηρεσιών όπως η CIA, αλλά και φορέων όπως ο Ερυθρός Σταυρός (!) και το Βατικανό, όπως καταδεικνύουν οι ίδιοι οι συγγραφείς.
Μερικοί εγκληματίες πολέμου αναρριχήθηκαν σε υψηλά αξιώματα ακόμη και στη Δυτική Γερμανία, ενώ η πιο ανατριχιαστική περίπτωση είναι η «αξιοποίηση» του διαβόητου Ότο Σκορτσένι (εκτελεστή, σωτήρα του Μουσολίνι μεταξύ άλλων) από τη Μοσάντ για την εξόντωση Ναζί επιστημόνων που συνεργάστηκαν με την Αίγυπτο.
Το βιβλίο με τεκμηριωμένο τρόπο αναφέρεται σε γνωστές και άγνωστες υποθέσεις καταδίωξης που άλλοτε κατέληξαν στη σύλληψη, την εκτέλεση ή την απαγωγή των εγκληματιών πολέμου και άλλοτε σε αποτυχία και αδιέξοδο.
Δυνατή γραφή και σασπένς, με κινηματογραφικές εναλλαγές των υποθέσεων, με παράλληλη δράση σε ένα βιβλίο που σε κάνει να θες να ερευνήσεις περισσότερο τα πράγματα, αλλά δείχνει στην ουσία και το πώς φθάσαμε στην Ευρώπη όπου τον τόνο δίνει η Γερμανία…
