του Κωνσταντίνου Λαμπράκη
O πρόεδρος της Public Issue, Γιάννης Μαυρής, σχολιάζοντας τα ευρήματα του τελευταίου Πολιτικού Βαρόμετρου της εταιρείας, σημειώνει πως «Οι τάσεις του εκλογικού σώματος εμφανίζονται παγιωμένες, από τις αρχές του 2018. Κανένα από τα μείζονα συμβάντα του τρέχοντος έτους (..) δεν φαίνεται να έχουν ασκήσει ιδιαίτερη επίδραση στην πολιτική σκηνή, τουλάχιστον η συνισταμένη τους», καταλήγοντας ότι «εντυπωσιακή σταθερότητα παρουσιάζει ο εκλογικός συσχετισμός δυνάμεων».
Κατά την άποψη μου, τα ευρήματα του Πολιτικού Βαρομέτρου τεκμηριώνουν, περαιτέρω, την εξής διαπίστωση: H κατάργηση της πολιτικής στην Ελλάδα τα τελευταία περίπου εννιά χρόνια (με δεδομένο πως όποιο κόμμα και να εκλεγεί το πολιτικό πρόγραμμα που θα ακολουθήσει είναι προαποφασισμένο και σαφώς ορισμένο από το ασφυκτικό πλαίσιο που έχουν επιβάλλει οι θεσμοί) αλλά και η έκβαση του αντιμνημονιακού κινήματος, όπως ορίστηκε από την πολιτική μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ, συνέβαλλαν καθοριστικά σε μια κοινωνική αποστασιοποίηση από την συμβατική πολιτική. Δεν έγινε η κοινωνία, που μεγάλο τμήμα της δραστηριοποιήθηκε συλλογικά την προηγούμενη περίοδο, ξαφνικά απολίτικη. Περισσότερο, παγιώθηκε πως η ενασχόληση με την συμβατική πολιτική δεν δίνει λύσεις στους προβληματισμούς και τα αδιέξοδα που βιώνει. Η πλειονότητα της παραμένει σιωπηλή, όχι γιατί δεν έχει άποψη, αλλά γιατί θεωρεί πως η άποψη της, αθροιζόμενη συλλογικά, δεν μπορεί να συμβάλλει σε μια αλλαγή στα πράγματα.
Εκτιμώ πως η παραπάνω διαπίστωση αποτελεί κοινή παραδοχή και των δύο μεγάλων πόλων του πολιτικού μας συστήματος. Αυτό είναι το σημείο που στοχεύει η παρέμβαση τους, ώστε το κενό να καλυφθεί. Όχι όμως με την επαναφορά της πολιτικής, αλλά με την επικοινωνία, ως βασικό εργαλείο. Επικοινωνιακές καμπάνιες που στόχο έχουν να ενεργοποιήσουν εκείνα τα αντανακλαστικά των στρωμάτων και των κοινωνικών κατηγοριών που θεωρούν πως θα τους τροφοδοτήσουν εκλογικά, αποτελώντας την δυνητική εκλογική τους πελατεία. Ως εκ τούτου, αναπτύσσεται ένας διχαστικός λόγος –εν απουσία ουσιαστικών πολιτικών επίδικων– στην βάση κατασκευασμένων αφηγημάτων, φοβιών, προλήψεων και ενίοτε τερατολογιών: Μακεδονικό, δικαιώματα των μειονοτήτων, αντικληρικισμός, υπεράσπιση παραδοσιακών αξιών, μικροπαροχές και μικροϋποσχέσεις για το μέλλον. Όλα στο μπλέντερ. Όχι όμως στην ουσία τους, αλλά σε σχέση με τα σημαινόμενα που παράγουν, ώστε να ενεργοποιηθούν τα αντανακλαστικά εκείνων των κοινωνικών στρωμάτων και των κοινωνικών κατηγοριών «για να ρίξουν το κουκί». Ώστε όλοι να μπορέσουν να πορευτούν την επόμενη, μετά των εκλογών, μέρα. Σκέφτομαι πως ο πολιτικός ως «entrepreneur», είναι ένας νεολογισμός, που μπορεί να ερμηνεύσει αρκετά πράγματα στο σημερινό πολιτικό σύστημα της χώρας. Δεδομένου ότι οι θέσεις που υιοθετούνται, κάθε φορά, χρησιμοποιούνται εργαλειακά, με στόχο την δημιουργία μιας επίπλαστης αντιπαράθεσης, μέσω της οποίας φιλοδοξούν, οι φορείς τους, να αποκομίσουν εκλογικά –κυρίως– οφέλη.
Τούτων δοθέντων, το πραγματικό ερώτημα είναι πώς –και αν– μπορεί να αναδυθεί μια προοδευτική ατζέντα, σε σχέση με τα πραγματικά πολιτικά επίδικα της χώρας: Ουσιαστική δημοκρατία και ανεξαρτησία. Εδώ, οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες. Ωστόσο, κάνω δύο βασικές σκέψεις, με δύο αστερίσκους, για το από πού να αρχίσουμε. Σκέψη πρώτη: Άρνηση του πολιτικαντισμού, της εργαλειακότητας και της κούφιας επικοινωνίας που παράγει το παρών πολιτικό σύστημα. Αστερίσκος πρώτος: Προσοχή να μην απομακρυνόμαστε από το πεδίο των ανησυχιών, νοημάτων και ιδεών πάνω στις οποίες συγκροτείται η «μέση συνείδηση». Σκέψη δεύτερη: Συμμετοχή σε διαδικασίες που δραστηριοποιούν και πολιτικοποιούν την κοινωνία στην βάση της. Αστερίσκος δεύτερος: Να μην περιοριστούμε στην ασφάλεια των «οικείων» πολιτικών πρωτοβουλιών. Τα τοπικά ή τα επιμέρους, στη βάση των ιδιαίτερων απόψεων, ενασχολήσεων ή ενδιαφερόντων δεν αρκούν. Χρειάζεται η προσπάθεια αναμέτρησης και με τα κεντρικά ζήτημα, όσο αντιφατικά, χαοτικά και πιθανά «ξένα» μπορεί να φαντάζουν.
