της Tanushka Marah*
Middle East Eye, 12 Φεβρουαρίου 2024
[…] Είμαστε μάρτυρες της χειρότερης περίπτωσης μαζικής δολοφονίας που υποστηρίζεται από τη Βρετανία μετά τον πόλεμο στο Ιράκ. Αυτή τη φορά δεν υπάρχει καμία προσποίηση ότι οι άμαχοι δεν είναι ο στόχος.
Αντιμέτωπος με το να πρέπει να αναγνωρίσεις τη συνενοχή του Ηνωμένου Βασιλείου στον πόλεμο του Ισραήλ κατά των Παλαιστινίων στη Γάζα, είναι ευκολότερο να κρυφτείς πίσω από ένα προπέτασμα καπνού πολυπλοκότητας. Δυναμώνεις κάθε μυ ως παραμυθάς, χρησιμοποιώντας τη φιλοσοφική λογική, τα ιστορικά γεγονότα, την ανθρωπιά, την ποίηση, τη μεταφορά, την παρομοίωση, τη ρητορική, την ατομικότητα. Κάθε φράση ακολουθείται από ένα νεύμα, ο συνομιλητής μου μπορεί να έχει μεταπτυχιακό, να είναι γνώστης της λογοτεχνίας και του πολιτισμού, να διαβάζει τον Guardian.
Στο τέλος της επίπονης προσπάθειάς μου, ακούω έναν μεγάλο αναστεναγμό ανακούφισης και τις λέξεις «είναι πραγματικά περίπλοκο», καθώς βλέπω τον ακροατή μου να πιάνει το Sauvignon Blanc του και να κατευθύνει το θέμα σε κάτι πιο ελαφρύ. Μήπως μου λείπει κάθε κοινωνική χάρη; Έχω ξεχάσει πώς να κοινωνικοποιούμαι; Είμαι τρελή; Όχι. Και το τικ είναι να ξεκινήσω αμέσως από την αρχή, μεταφέροντας αυτή την ιστορία μέσα από ένα κόσκινο σε ένα μυαλό που δεν θέλει να διατηρήσει την επίγνωση της τρύπας της κόλασης που είναι η Γάζα∙ την ευθύνη του αίματος στα χέρια μας ως έθνος∙ το βάρος ότι ο άνετος τρόπος ζωής μας ήταν πάντα χτισμένος πάνω στον πόνο εκείνων που θεωρούνται λιγότερο πολύτιμοι.
Άμεση δράση
Είμαι σκηνοθέτρια θεάτρου και δεν έχω δει ποτέ άλλοτε τη δύναμη και τη σημασία του θεάτρου στη βασική του μορφή σαν αυτή. Ελκυόμαστε σ’ αυτό από την ανάγκη της τελετουργίας και του σκοπού του, και ο καθένας, ο καθένας ξέρει έμφυτα πώς να το κάνει. Οι άνθρωποι κινούνται αργά σαν ένα σύνολο πριν ξαπλώσουν στο δρόμο καλυμμένοι με λευκά σεντόνια καθώς διαβάζεται ποίηση και αρχίζει να πέφτει η βροχή.
Βρίσκομαι σε συσκέψεις συζητώντας σενάρια για άμεση δράση. Συναντάμε ανθρώπους σε δημόσιες βιβλιοθήκες, που μοιράζουν κοστούμια σε αγνώστους πριν εμφανιστούν ως δικηγόροι σε ένα εμπορικό κέντρο διαβάζοντας τα λόγια της Ιρλανδής δικηγόρου Blinne Ní Ghralaigh από το Διεθνές Δικαστήριο της Δικαιοσύνης, καθώς μια τεράστια παλαιστινιακή σημαία πέφτει πάνω στην πρόσοψη του καταστήματος Zara.
Σε μια καθιστική διαμαρτυρία στο σιδηροδρομικό σταθμό στο Μπράιτον, με σημαίες, πλακάτ και ένα τεράστιο μαύρο πανό που έγραφε «Εβραίοι κατά της γενοκτονίας», έκανα την πρώτη μου προσπάθεια να αρπάξω το μεγάφωνο όταν μου προσφέρθηκε και το βρήκα εκπληκτικά εύκολο να μιλήσω, καθώς ο κόσμος ήταν τόσο διψασμένος να ακούσει.
Είδα απέναντί μου μια νεαρή γυναίκα που φορούσε παλαιστινιακή μαντίλα να κλαίει. Έχει γίνει φυσιολογικό να κλαίμε με αγνώστους∙ σε αυτές τις συγκεντρώσεις υπάρχουν χώροι ανάμεσα σε παλτά και σημαίες για να θρηνούμε.
Η Jehad επέστρεφε σπίτι από τη δουλειά της στο Crawley, όταν πέρασε την μπάρα των εισιτηρίων και είδε την εκδήλωση αλληλεγγύης. Την συγκίνησε και τη στήριξε, αλλά ακόμα πενθούσε για την απώλεια του ξαδέλφου της και άλλων μελών της οικογένειάς της. Μου έδειξε τη φωτογραφία του. Λευκό φόντο, επαγγελματική φωτογραφία, αθλητικά ρούχα, χτένισμα από κουρέα, νέος, όμορφος, ζωντανός.
«Γιατί πρέπει να στεκόμαστε σε σιδηροδρομικούς σταθμούς και να πείθουμε ανθρώπους ότι πρέπει να επιτραπεί στους Παλαιστίνιους να ζήσουν;» είπε κοιτάζοντάς με μέσα από τα δάκρυά της. Ένιωσα ένοχη που το κύριο σημείο της απροετοίμαστης ομιλίας μου ήταν να δικαιολογήσω το δικαίωμα των Παλαιστινίων να μη σφαγιαστούν συγκρίνοντας τους με εμένα, με τους ανθρώπους στο σταθμό, λες και θα έπρεπε να δικαιολογήσω κάτι πολύ πιο σύνθετο. Όχι, στεκόμαστε πάνω σε κουτιά και παγκάκια και εξηγούμε ξανά ότι τα παιδιά δεν πρέπει να βομβαρδίζονται, οι γυναίκες δεν πρέπει να βομβαρδίζονται, οι άνδρες δεν πρέπει να βομβαρδίζονται.
Μιλώντας στους προσηλυτισμένους, προσφέροντάς το στις θεότητες σαν ελληνική τραγωδία. Είμαστε άνθρωποι και προσπαθούμε να το πούμε στον κόσμο με τόσους πολλούς τρόπους. Μίλησε η ίδια και είπε πόσα ξαδέρφια είχε χάσει και ευχαρίστησε το πλήθος για τις προσπάθειές του και όπως όλοι σ’ αυτό το κίνημα βρήκε τη δύναμη της ρητορικής ακόμα και μέσα στη θλίψη της στο δρόμο για το σπίτι της. […]
Χρειάζεται φόβο
Το Ισραήλ βρίσκεται σε μόνιμη κατάσταση υπαρξιακού τρόμου. Δημιουργήθηκε μέσα από το φόβο και χρειάζεται το φόβο για να συνεχίσει να ευημερεί. Η ιστορία της γέννησής του χτίστηκε πάνω σε μύθους, η επιβίωσή του χτίστηκε πάνω σε αφηγήσεις και αιματοχυσίες. Σε όλο τον κόσμο πολεμάμε την αφήγηση ενώ χύνεται αίμα.
Μεγάλωσα σε μια εποχή που οι προοδευτικοί ταξίδευαν στο Ισραήλ για να χτίσουν κιμπούτζ και κανείς δεν ήξερε τι ήταν το ζαατάρ (σημ.: μεσανατολίτικο μείγμα μπαχαρικών). Τώρα ένα παιδί με ένα μιλκσέικ στο TikTok ή μια κοπέλα με ψεύτικες βλεφαρίδες στο αυτοκίνητό της θα επιχειρηματολογήσει για την ύπαρξη και τα δικαιώματα της Παλαιστίνης. Τα παιδιά μιλάνε με μεγαλύτερη ευφράδεια από ό,τι έχω καταφέρει ποτέ. Ο καθένας έχει γίνει ένας φιλόσοφος και τα επιχειρήματα είναι ισχυρά και λογικά.
Κάποιοι από εμάς τους μεγαλύτερους θα περάσουμε τα Σαββατόβραδά μας ακούγοντας τον Ilan Pappé και την Ghada Karmi, αλλά οι φίλοι της κόρης μου παίρνουν τις πληροφορίες τους από το TikTok και καταλήγουν στα ίδια συμπεράσματα. Γιατί; Δεν είναι πολύπλοκο. Είναι απλό. Αυτό που συμβαίνει είναι ηθικά λάθος. Είναι κόλαση. Είναι απελπισία. Είναι αυτό για το οποίο προειδοποιεί κάθε ηθική θεωρία, θρησκεία, προειδοποιητικό παραμύθι, νόμος και κοινωνία. Αυτό είναι το χείριστο της ανθρωπότητας. Αυτή είναι η στιγμή του «ποτέ ξανά» στην ιστορία και οι άνθρωποι γυρίζουν την πλάτη και το αφήνουν να συμβεί.
Όταν κοιτάζω τις σειρές από σακούλες παιδικού μεγέθους με πτώματα, όταν βλέπω τις κραυγές επειδή οι συσκευές μου είναι σκόπιμα γυρισμένες στο αθόρυβο, όταν προσπαθώ να βρω την ανθρωπιά στους αριθμούς και στα μακρόσυρτα πλάνα των ερειπίων, θεωρώ ότι είναι βαθιά προσβλητικό να υπαινίσσεστε αποχρώσεις και να επικαλείστε πολυπλοκότητα ή ισοδυναμία. […]
Ψευδής ουδετερότητα
Αυτή η κακοήθεια είναι ρατσισμός. Αυτά τα δελεαστικά περιτυλίγματα του φιλελευθερισμού είναι καλλιτεχνικά ιδρύματα, πολιτικά κόμματα, ταινίες, καλοί, ωραίοι, φιλικοί άνθρωποι που κατά βάθος επιθυμούν να συνεχιστεί το status quo, και αν χιλιάδες καφετί παιδιά σφαγιάζονται κάπου αλλού, αυτό είναι κάτι που συμβαίνει, αυτό είναι αποικιοκρατία.
Διδάσκουμε ότι το να σου επιτρέπεται να ζεις στη γη στην οποία μεγάλωσες δεν είναι πολύπλοκο, είναι ζωή. Είναι το πρώτο μας δικαίωμα ύπαρξης.
Τα καλλιτεχνικά ιδρύματα που επαίρονται για τον αντιρατσισμό και την ευαισθητοποίηση για το κλίμα θέλουν να παραμείνουν ουδέτερα. Το ουδέτερο δεν βρίσκεται κάπου στη μέση; Πού είναι η μέση σε μια γενοκτονία; Πού είναι το ανοσοποιητικό σημείο, η κεντρική σκηνή αυτού του γκροτέσκου σόου τρόμου όπου η ηθική σιωπά; Η ουδετερότητα έχει γίνει η αποδεκτή μάσκα του φιλελεύθερου ρατσισμού.
«Διδάσκουμε τη ζωή, κύριε», είναι ένα ποίημα του Rafeef Ziadah που έχει διαβαστεί σε πολλές διαδηλώσεις. Γράφτηκε ως απάντηση σε μια δημοσιογράφο που έλεγε ότι τα πράγματα θα ήταν καλύτερα αν οι Παλαιστίνιοι δεν μάθαιναν στα παιδιά τους να μισούν. Εμείς διδάσκουμε τη ζωή, αυτό ζητούν όλοι όσοι φωνάζουν για κατάπαυση του πυρός. Διδάσκουμε ζωή, κύριε. Αυτό μορφοποιεί τις φωνές των παιδιών από τη Γάζα. Διδάσκουμε ζωή, κύριε. Αυτό προωθούν οργανώσεις όπως οι «Γονείς για την Παλαιστίνη», νεανικές θεατρικές ομάδες όπως η δική μου και κοινοτικές εκδηλώσεις με κατασκευή χαρταετών, κέικ και πλέξιμο μαντηλιών.
Διδάσκουμε τη ζωή, κύριε. Αυτό είναι η τεράστια πορεία κάθε Σάββατο όπου κι αν βρισκόμαστε, τα τύμπανα, τα τραγούδια, οι σημαίες, η ικεσία προς τα σύννεφα για να σταματήσουν να πέφτουν οι βόμβες. Διδάσκουμε ότι το να σου επιτρέπεται να ζεις στη γη στην οποία μεγάλωσες δεν είναι πολύπλοκο, είναι ζωή. Είναι το πρώτο μας δικαίωμα της ύπαρξης.
Αυτό που είναι περίπλοκο είναι να παραδεχτείς στον εαυτό σου ότι βλέπεις τις ζωές των Παλαιστινίων ως λιγότερο ίσες με σένα, ότι οι θεσμοί που σε έχουν ωφελήσει και που τους τηρείς σαν θρησκεία είναι μέρος του συστήματος που δικαιολογεί αυτή την αιμορραγία της ζωής. Ότι οι Παλαιστίνιοι είναι κατά κάποιο τρόπο συνυπεύθυνοι για τη μοίρα τους καθώς περνάμε μέσα από αυτό το σκοτεινό κεφάλαιο που δεν θα ξεχαστεί ποτέ.
Αυτό είναι πολύ περίπλοκο και θα χρειαστεί όλη σου τη ζωή για να αρθρωθεί. Καλή τύχη.
* Η Tanushka Marah είναι παλαιστινιακο-ιορδανικής καταγωγής σκηνοθέτρια θεάτρου, ηθοποιός και καθηγήτρια που γεννήθηκε στη Βρετανία. Ήταν νικήτρια των βραβείων Young Vic το 2002 και κέρδισε το Brighton Fringe Outstanding Theatre Award 2017 για τη σκηνοθεσία του «Αγαμέμνονα». Έχει συνεργαστεί με τη Royal Shakespeare Company∙ με τη δική της θεατρική ομάδα παρουσίασε την «Μήδεια» στο Ηνωμένο Βασίλειο∙ έχει σκηνοθετήσει έργα σε διεθνή φεστιβάλ στην Ευρώπη και έχει περιοδεύσει στη Μέση Ανατολή.
