Βασανιστήρια, εκτελέσεις, «εξαφανίσεις» με εμπλοκή του Στρατού
Της Νατάσας Ακριβάκη
Για άλλη μια φορά ο μεξικάνικος στρατός βρίσκεται στο επίκεντρο για τον τρόπο που λειτουργεί και για τα συμφέροντα που εξυπηρετεί. Η τελευταία υπόθεση που εμπλέκεται είναι ο θάνατος επτά νεαρών εργατών γης στο Σακατέκας (κεντρικό Μεξικό), για την οποία τέσσερις στρατιώτες έχουν συλληφθεί ως ύποπτοι. Είναι ένας ακόμα κρίκος σε μια ματωμένη αλυσίδα υποθέσεων που πρέπει να διαλευκανθούν:
– Ο θάνατος τουλάχιστον ενός 6χρονου κοριτσιού (υπάρχουν φόβοι για την ύπαρξη και άλλων νεκρών) στο Μιτσοακάν το περασμένο Σαββατοκύριακο, όταν ο στρατός εισέβαλε στο ιθαγενικό χωριό Σάντα Μαρία Οστούλα για να συλλάβει τον ηγέτη της ομάδας αυτοάμυνας της κοινότητας, και άρχισε να πυροβολεί αδιακρίτως.
– Η υπόθεση της Τλατλάγια τον περασμένο χρόνο, μια επιχείρηση κατά την οποία σκοτώθηκαν 22 φερόμενοι ως ναρκοδιακινητές και για την οποία συνελήφθησαν 8 στρατιωτικοί.
– Η υπόθεση της Αγιοτζινάπα, για την οποία εκκρεμεί το αίτημα να επιτραπεί σε μια διεθνή ομάδα εμπειρογνωμόνων να ανακρίνει τους στρατιωτικούς στην περιοχή όπου οι 43 σπουδαστές συνελήφθησαν από το στρατό, παραδόθηκαν σε εμπόρους ναρκωτικών και έκτοτε θεωρούνται «εξαφανισμένοι».
«Ενδείξεις εμπλοκής του στρατιωτικού προσωπικού»
Και αυτές είναι μόνο οι πιο γνωστές περιπτώσεις στις οποίες δόθηκε δημοσιότητα και κινήθηκαν διαδικασίες έρευνας, ενώ υπάρχουν αμέτρητες άλλες που δεν έφτασαν ποτέ σ’ αυτό το επίπεδο. Στο Μεξικό είναι κοινό μυστικό ότι ο στρατός ενέχεται άμεσα ή έμμεσα σε χιλιάδες περιπτώσεις δολοφονιών και «εξαφανίσεων», συχνά σε συνεργασία με τους μαφιόζους τους οποίους υποτίθεται ότι καταπολεμά. Είναι επίσης κοινό μυστικό η συνεργασία του με παρακρατικές συμμορίες που τρομοκρατούν ιθαγενικές κοινότητες και δολοφονούν στελέχη του λαϊκού κινήματος…
Οι στρατιωτικές και δικαστικές αρχές, μαζί με την Εθνική Επιτροπή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (CNDH), έχουν ξεκινήσει έρευνες για το τι συνέβη στο Σακατέκας, στην αγροτική πόλη της Καλέρα. Επτά αγρότες –πέντε άνδρες και δύο γυναίκες, μεταξύ των οποίων δύο ανήλικοι– εξαφανίστηκαν στις 7 Ιουλίου. Οι οικογένειές τους κατήγγειλαν την εξαφάνιση στις Αρχές, καταθέτοντας ότι στρατιωτικά οχήματα έφτασαν στο σπίτι όπου βρίσκονταν και τους πήραν με τη βία, λέγοντας ότι έψαχναν για όπλα και ναρκωτικά.
Μέχρι τις 11 Ιουλίου είχαν βρεθεί τα πτώματα και των επτά αγνοουμένων… Σύμφωνα με την ιατροδικαστική εξέταση, τα πτώματα είχαν σημάδια άγριου βασανισμού και βρίσκονταν σε αποσύνθεση, σε τέτοιο βαθμό που σε δύο πρέπει να γίνει γενετικός έλεγχος για να ταυτοποιηθούν. Επιπλέον, έφεραν ίχνη χαριστικής βολής – με απλά λόγια, είχαν πυροβοληθεί στο σβέρκο. Η Γραμματεία της Εθνικής Άμυνας με ανακοίνωσή της αναγνώρισε ότι, σύμφωνα και με τις ίδιες τις έρευνες του στρατού, υπάρχουν «ενδείξεις πιθανής εμπλοκής του στρατιωτικού προσωπικού» στη δολοφονία των εργατών.
Το κράτος στηρίζει
Παρ’ όλα αυτά, δεν ιδρώνει το αυτί του λαομίσητου και διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος. Την προηγούμενη Δευτέρα, κατά τη διάρκεια μιας κρατικής τελετής στην πολιτεία Γκερέρο (τόπο της «εξαφάνισης» των 43 σπουδαστών της Αγιοτζινάπα), ο πρόεδρος του Μεξικού Ενρίκε Πένια Νιέτο, εξέφρασε την υποστήριξή του στο στρατό εν μέσω αυτής της κρίσιμης περιόδου: «Ακόμα κι αν μερικοί προσπαθούν να αμαυρώσουν τις προσπάθειες του στρατού, πρέπει να αναγνωρίσουμε το ακούραστο και ανεξάντλητο έργο του», δήλωσε, ενώ την ίδια ημέρα η CNDH προειδοποιούσε για το κλίμα κρατικής και παρακρατικής βίας που αντιμετωπίζουν ορισμένες περιοχές και την απειλή που συνιστά αυτό το κλίμα για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Ο ρόλος του στρατού στην καταπολέμηση του εγκλήματος υπήρξε πολύ αμφισβητούμενος από τότε που ο πρώην πρόεδρος Φελίπε Καλντερόν αποφάσισε ήδη από την αρχή της θητείας του (2006-2012) να βγάλει τους στρατιώτες από τους στρατώνες και να τους θέσει στην υπηρεσία της «επίθεσης εναντίον των καρτέλ των ναρκωτικών», στρατηγική που συνέχισε ο σημερινός πρόεδρος Πένια Νιέτο. Από τότε, λοιπόν, άρχισαν οι καταγγελίες για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το στρατιωτικό προσωπικό και οι επικρίσεις για το γεγονός ότι εκχωρήθηκαν καθήκοντα πολιτικής ασφάλειας σε μια οντότητα όπως ο Στρατός, που ουσιαστικά προετοιμάζεται για τον πόλεμο.
Λαϊκή απέχθεια
Κατά το τρίτο έτος της θητείας του Πένια Νιέτο, το πρόβλημα της ασφάλειας έχει γίνει ένας πονοκέφαλος για την κυβέρνησή του. Ο βασικός άξονας της κυβερνητικής πολιτικής, η ανάπτυξη δηλαδή της οικονομίας με τη «φορολογική μεταρρύθμιση» και κυρίως με την «απελευθέρωση» της βιομηχανίας πετρελαίου, παραμένει μπλοκαρισμένος. Το θέμα της βίας, μόνιμος σταυρός μαρτυρίου για την κυβέρνηση Καλντερόν, στη διάρκεια της οποίας περισσότερα από 70.000 άτομα βρήκαν βίαιο θάνατο τόσο από τις δυνάμεις καταστολής όσο και από τις συμμορίες των καρτέλ ναρκωτικών, έχει επιστρέψει για τα καλά στο προσκήνιο.
Η «εξαφάνιση» των 43 σπουδαστών της Αγιοτζινάπα τον περασμένο Σεπτέμβρη ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι και αποτέλεσε το έναυσμα για το ξέσπασμα ενός τεράστιου κύματος λαϊκής διαμαρτυρίας ενάντια στη βάρβαρη βία και τη γενικευμένη διαφθορά. Οι πρόσφατες απάνθρωπες δολοφονίες με άμεση εμπλοκή του στρατού, όπως και η ντροπιαστική απόδραση από τη φυλακή (για δεύτερη φορά) του αρχιμαφιόζου «Ελ Τσάπο», απλά επιβεβαιώνουν το λαϊκό σύνθημα: Fue el Estado, δηλαδή «πίσω απ’ όλα κρύβεται το κράτος».
