Ο Γάλλος φιλόσοφος και κοινωνιολόγος Εντγκάρ Μορέν θα κλείσει φέτος τα 100 χρόνια ζωής και μοιράζεται τις σκέψεις του για την πανδημία στο Franceinfo: culture.
Έμεινα έκπληκτος από την πανδημία αλλά στη ζωή μου συνήθιζα να βλέπω το αναπάντεχο να συμβαίνει. Η άνοδος του Χίτλερ ήταν απρόσμενη για όλο τον κόσμο. Το Γερμανοσοβιετικό Σύμφωνο ήταν απροσδόκητο και απίστευτο. Η αντίσταση της Μόσχας υπήρξε απίστευτη. Το ξέσπασμα του πολέμου της Αλγερίας ήταν απρόσμενο. Έχω ζήσει μόνο μέσα από το απροσδόκητο και τη συνήθεια των κρίσεων. Υπό αυτήν την έννοια, βιώνω μια νέα κρίση, τεράστια, αλλά η οποία έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας κρίσης. Δηλαδή, από τη μία, ξυπνά τη δημιουργική φαντασία και, από την άλλη, προκαλεί φόβο και ψυχικές παλινδρομήσεις. Και όλοι αναζητούμε τη σωτηρία, αλλά δεν ξέρουμε πώς αυτή θα ‘ρθει.
Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με το απρόσμενο, διότι στην ιστορία το αναπάντεχο συμβαίνει και θα ξανασυμβεί. Νομίζαμε πως ζούσαμε με ψεύτικες βεβαιότητες, με στατιστικά, με προβλέψεις, με την ιδέα ότι όλα ήταν σταθερά ενώ όλα είχαν ήδη αρχίσει να καταρρέουν. Δεν το είχαμε συνειδητοποιήσει αυτό. Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με την αβεβαιότητα, δηλαδή να έχουμε το θάρρος να αντιμετωπίζουμε και να είμαστε πρόθυμοι να αντισταθούμε στις αρνητικές δυνάμεις που μπορεί να ‘ρθουν. Αυτό είναι, λοιπόν, το ζήτημα της αλλαγής της νοοτροπίας. Σήμερα, παραδείγματος χάριν, ξεχνούμε πως η κρίση της βιόσφαιρας, για την οποία μάθαμε τη δεκαετία του ’70, εμμένει και χειροτερεύει παντού. Και εδώ σε αυτό το σημείο, θα πρέπει να αναμένουμε γεγονότα τα οποία δεν περιμέναμε παλιά.
Η κρίση μάς κάνει πιο τρελούς ή πιο σοφούς; Και τα δύο. Ένα μεγάλο μέρος των ανθρώπων χάνει το μπούσουλα ενώ άλλοι γίνονται πιο διαυγείς. Η κρίση ευνοεί τις πιο αντιθετικές δυνάμεις. Εύχομαι να είναι οι δημιουργικές δυνάμεις, οι διαυγείς δυνάμεις και εκείνες που αναζητούν μια νέα πορεία, αυτές που θα κυριαρχήσουν, παρόλο που είναι ακόμη πολύ διασκορπισμένες και αδύναμες. Διαφορετικά, θα χαθούμε μέσα στον θυμό που είναι δικαιολογημένος, αλλά που κάνει το μυαλό τυφλό και μονόπλευρο.
Μπορούμε δικαιωματικά να εξοργιστούμε, αλλά δεν θα πρέπει να μας μπλοκάρει η αγανάκτηση. Θα πρέπει να δούμε προς τα πού πηγαίνουμε και τι συμβαίνει.
Υπάρχει κάτι που ξεχνούμε: πριν από είκοσι χρόνια, ξεκίνησε μια διαδικασία στην οποία όλα άρχισαν να επιδεινώνονται στον κόσμο. Η κρίση δημοκρατίας δεν βρίσκεται μόνο στη Λατινική Αμερική αλλά και στις ευρωπαϊκές χώρες, απειλώντας και εμάς τους ίδιους. Η κυριαρχία του απεριόριστου κέρδους, που ελέγχει τα πάντα, υπάρχει σε κάθε χώρα – και στη δική μας. Το ίδιο και η οικολογική κρίση, δεν βρίσκεται αλλού, αλλά εδώ. Ο νους μας, λοιπόν, θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις κρίσεις ώστε να τις ξεπεράσει. Διαφορετικά, δεν θα είμαστε παρά θύματα. Ζούσαμε σαν υπνοβάτες για δέκα χρόνια, για να καταλήξουμε σε έναν φοβερό παγκόσμιο πόλεμο. Δεν λέω ότι οι συνθήκες είναι οι ίδιες, διότι δεν μας απειλεί η Γερμανία, αλλά βλέπουμε πολλές συγκρούσεις να αναδύονται στον κόσμο. Και βλέπουμε επίσης να λαμβάνουν χώρα στοιχεία ενός ολοκληρωτισμού που δεν έχει καμία σχέση με τον προηγούμενο αιώνα.
Έχουμε όλα τα μέσα παρακολούθησης. Drones, κινητά τηλέφωνα, αναγνώριση προσώπου. Έχουμε όλα τα μέσα για τη δημιουργία ενός ολοκληρωτισμού της επιτήρησης. Όλα τα στοιχεία βρίσκονται εδώ. Το πρόβλημα είναι να αποτρέψουμε αυτά τα στοιχεία να ενωθούν και να δημιουργήσουν μια κοινωνία αφόρητη για εμάς.
Την παραμονή των 100ών γενεθλίων μου, τι να ευχηθώ; Εύχομαι δύναμη, κουράγιο και διαύγεια. Πρέπει να ζήσουμε μέσα σε μικρές οάσεις ζωής και αδελφοσύνη.
Πηγή: aftoleksi.gr
