Τη στιγμή που ψηφίζεται με διαδικασίες εξπρές ένα νομοσχέδιο ισοπέδωσης του Δημόσιου Πανεπιστήμιου, και τα κόμματα χρησιμοποιούν το βήμα της Βουλής για τη μικροκομματική τους αγκιτάτσια (αδιαφορώντας για την κοινωνία), τα σημάδια της πολύμορφης κρίσης στην Ευρώπη δείχνουν ένα τσουνάμι να φουντώνει. Τη στιγμή που τα δύο μεγάλα (σε ποσοστά) κόμματα, Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ, κονταροχτυπιούνται για τις δηλώσεις του ρέποντος σε βλακώδεις μεταφορές κ. Βερναρδάκη, ή για τις προκλητικές αναφορές του κ. Μητσοτάκη περί διασύνδεσης ΣΥΡΙΖΑ και εμπρησμού του ραδιοσταθμού Real, ή ακόμα του από «άλλο έργο» και μάλλον άσχετου με τα της Παιδείας υφυπουργού κ. Συρίγου (περί «αρώματος Πολυτεχνείου» και τα συναφή), η κρίση στην Ευρώπη, λίγο πριν το φθινόπωρο που έρχεται, παίρνει τεράστιες διαστάσεις. Υποσημειώνοντας έτσι, ακόμα και για όποιον δεν θέλει να δει, τι εφιαλτικό φθινόπωρο και χειμώνα θα περάσουν οι ευρωπαϊκοί λαοί.
Όσον αφορά «εμάς», εδώ στην Ελλαδίτσα, είμαστε όπως λένε κουλ (cool) και κάνουμε σχέδια για τις εκλογικές τακτικές, χωρίς να αναλογιζόμαστε ότι το μπουρίνι (για ειδικούς λόγους προσθέστε και την επεκτατική Τουρκία) μπορεί να έχει καταλυτικές επιδράσεις. Διότι η Ελλάδα είναι μια χώρα που περπατά, σχεδόν υπνοβατώντας, προς μια μεγάλη κοινωνική και εθνική κρίση. Κάτι αρκετά διαφορετικό από τα τραντάγματα που περνούν Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, και πρόσφατα η Ιταλία με τη δήλωση παραίτησης του «σούπερ Μάριο», του μίστερ Ντράγκι. Το Κολόμπο που αναφέρουμε στον υπότιτλο είναι η πρωτεύουσα της Σρι Λάνκα, από όπου μετά από μια λαϊκή εξέγερση πρωθυπουργός και πρόεδρος τράπηκαν σε φυγή…
Οι λόγοι της τωρινής πολιτικής κρίσης στην Ευρώπη
Η βαθιά κρίση της Ευρώπης σε οικονομικό επίπεδο είναι ένα γεγονός που έχει μεγάλη διάρκεια και δεν παραξενεύει κανέναν. Δηλαδή ήταν σαν κάτι φυσιολογικό εδώ και μερικές δεκαετίες. Πάρα τα τεράστια προγράμματα λιτότητας που επέβαλε η γερμανική (στην ουσία) διοίκηση της Ε.Ε. σε βάρος των ασθενέστερων χωρών της Ευρώπης, και συνολικά σε βάρος όλων των εργαζομένων της Γηραιάς Ηπείρου, δεν είχε κατορθώσει να δημιουργηθεί ένα ισχυρό κέντρο που να μπορεί να σταθεί ανταγωνιστικά προς τις ΗΠΑ και την Κίνα.
Οι διαδοχικοί κλυδωνισμοί ακόμα και σε πολιτικό επίπεδο σε μια σειρά βασικές χώρες, σχεδόν ταυτόχρονα (Γαλλία, Αγγλία, Γερμανία και τώρα Ιταλία), δηλαδή στις μεγαλύτερες και ισχυρότερες χώρες της Ευρώπης, δεν μπορούν να αποκοπούν από δύο μεγάλα γεγονότα: τον πόλεμο στην Ουκρανία και όσα αυτός επιφέρει ιδιαίτερα και άμεσα σε ολόκληρη την Ευρώπη, την αναγκαστική είσοδο σε αυτό που αποκαλούμε «πολεμική οικονομία» (δηλαδή τη δέσμη έκτακτων μέτρων που είναι υποχρεωμένες οι άρχουσες τάξεις να πάρουν για να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις του πολέμου), την ενεργειακή κρίση, την κρίση στις αλυσίδες ανεφοδιασμού, την επισιτιστική κρίση.
Εδώ και καιρό η μικρή ντουντούκα της Γερμανίας, η Αυστρία, με διάφορες δηλώσεις πολιτικών της προέτρεπε τον πληθυσμό να αγοράσει είδη πρώτης ανάγκης, τρόφιμα, κεριά, νερά κ.λπ. Πρόσφατες δηλώσεις του πρωθυπουργού της αναφέρονται στο δίλημμα που θα έχουν τον χειμώνα οι πολίτες: «ψυχοφάρμακα ή αλκοόλ»… Ανάλογο κλίμα μέτρων αρχίζουν να διαβλέπουν ιδιαίτερα στη Γερμανία, η οποία θα είναι η χώρα που θα πληγεί περισσότερο (οι ειδικοί μιλούν για μια μεγάλη, πρωτόγνωρη επιβράδυνση της βιομηχανίας, και μεγάλη απογείωση της κοινωνικής έντασης).
Με δυο λόγια, η Ευρώπη είναι η πρώτη μεγάλη χαμένη στον νέο πόλεμο που, πέρα από τις καθαρά στρατιωτικές επιχειρήσεις επί ουκρανικού εδάφους, έχει παγκόσμιες διαστάσεις. Παρόλο που η Ευρώπη κατέφυγε ντροπιαστικά στην αγκαλιά (προστασία) των ΗΠΑ, οι τελευταίες χαίρονται για αυτήν την εξέλιξη, αφού μια εν δυνάμει ανταγωνιστική δύναμη-κέντρο μετατρέπεται σε υποτελείς χώρες, σε «ΝΑΤΟϊκή επικράτεια και εδάφη». Πρόκειται για τεράστια υποβάθμιση όλης της ευρωπαϊκής διάστασης από όλες τις απόψεις.
Καμία από τις κυβερνήσεις που έχουν αναδειχθεί μέσα σε δύσκολο περιβάλλον και με λεπτές ισορροπίες ανάμεσα σε κόμματα και φορείς δεν μπορεί να σηκώσει το βάρος των επιπτώσεων της κρίσης και του πολέμου. Γι’ αυτό, κυρίως, πέφτουν τα κυβερνητικά σχήματα σαν τραπουλόχαρτα μέσα στην περιδίνηση. Βέβαια όποιες «καταστάσεις» αναλάβουν ρόλο «κυβερνησιμότητας» θα πρέπει να κινηθούν στις ράγες της αντιλαϊκής «πολεμικής οικονομίας», σε ένα έδαφος κλιμακούμενης έντασης και αβεβαιότητας, και με τις κοινωνίες εντελώς εχθρικές και σε αναταραχή. Γι’ αυτό παρά τις παλινδρομήσεις, τόσο η Ε.Ε. (ό,τι έχει απομείνει από αυτήν) όσο και το «βαθύ κράτος» σε κάθε χώρα παίρνουν ήδη από τώρα μέτρα θωράκισης των πολιτικών και οικονομικών κέντρων από τον «εχθρό λαό» και τις αντιδράσεις του.
Οι επιλογές της γερμανικής άρχουσας τάξης
Δεν αποτελεί έκπληξη που η πλέον ισχυρή αστική τάξη της Ευρώπης, η γερμανική, ταλαντεύονταν έως την τελευταία στιγμή σχετικά με την πλήρη υποταγή και ευθυγράμμιση με τις ΗΠΑ όσον αφορά τα πολεμικά σχέδια απέναντι στη Ρωσία. Για μεγάλο τμήμα της γερμανικής άρχουσας τάξης οι ειδικές σχέσεις με τη Ρωσία ήταν ένα ταμπού που δεν ξεπερνιέται εύκολα. Αυτό σημαίνει πως, έχοντας τα «κλειδιά» των πακέτων χρηματοδότησης της Ε.Ε. στα χέρια της (και ιδιαίτερα το πακέτο ανάκαμψης, που όλες οι αστικές τάξεις περιμένουν να πάρουν κάτι από αυτό), μπορεί με διάφορους τρόπους να πιέζει (ακόμα και τώρα που βρίσκεται σε πολύ δύσκολη θέση) τις κυβερνήσεις που παίρνουν ανοιχτά φιλοαμερικάνικη θέση. Οπότε το πολιτικό ντόμινο στην Ευρώπη έχει και αυτήν τη διάσταση.
Για παράδειγμα ο «Σούπερ Μάριο» (Ντράγκι) ανέλαβε να σώσει την Ιταλία ως ο ειδικός που θα αποσπάσει τη μερίδα του λέοντος από το πακέτο στήριξης της Ε.Ε., αφού βέβαια περάσει 560 μεταρρυθμίσεις και νόμους, κι αφού μετατρέψει τους ιταλικούς πολιτικούς θεσμούς σε διακοσμητικά σύμβολα μιας εκτελεστικής εξουσίας με έκτακτες (σχεδόν δικτατορικές) δυνατότητες χειρισμών και αποφάσεων. Όμως ο πόλεμος της Ουκρανίας και οι εξελίξεις του, η «πολεμική οικονομία» και οι έκτακτες συνθήκες που έρχονται με την ενεργειακή κρίση αλλάζουν όλο αυτό το σκηνικό. Τα «πακέτα από την Ε.Ε.» μπορεί να πάρουν άλλη κατεύθυνση, να μην φθάσουν έγκαιρα, να παίξουν ρόλο μοχλού εξελίξεων και διάσωσης των πιο ισχυρών – εν προκειμένω της γερμανικής αστικής τάξης.
Μέσα από περίπλοκες διαδρομές, οι παράγοντες που μπορούσαν να παίξουν ένα ρόλο (Τζόνσον, Μακρόν, Ντράγκι) αντιμετωπίζουν μια μεγάλη πολιτική κρίση και τον κίνδυνο να βρεθούν εκτός παιχνιδιού (και να αντικατασταθούν από πιο ασήμαντους πολιτικούς διαδόχους, και σχήματα πιο εύπλαστα). Ο Τζόνσον πέφτει τάχα για σεξουαλικά σκάνδαλα, ο Μακρόν φορτώνεται, πέρα από τα προβλήματα διακυβέρνησης, και ένα σκάνδαλο με την Uber (τυχαία βγήκε αυτήν την περίοδο;), και ο Ντράγκι, ενώ παίρνει ψήφο εμπιστοσύνης, παραιτείται (να δούμε έως πού θα το πάει). Η Ιταλία βαδίζει προς καταστάσεις μνημονιακές μέσα σε μια ταραχώδη εσωτερική πολιτική και κοινωνική κατάσταση.
Εναλλακτική, πώς;
Στην Ελλάδα το πολιτικό σύστημα, ως καρυδότσουφλο σε ένα ορμητικό τσουνάμι, έχει τη «συνείδηση» ότι ως δεδομένο και υποταγμένο στις ΗΠΑ κυρίως, και στην ευρωκρατία, θα τύχει μακροημέρευσης χωρίς τραντάγματα, ότι ελέγχει καλά το παιχνίδι. Κι όλοι μετράνε τα «κουκιά» για τις προσεχείς εκλογές…
Συμπέρασμα: Ευρώπη κουρέλια ξεφτισμένα, χώρες σε αναταραχή. Η πολυδιασπασμένη και βουτηγμένη στην κρίση Γηραιά Ήπειρος καθίσταται το πιο αδύναμο σημείο του Δυτικού στρατοπέδου, και πεδίο βολής διαφόρων «οπλικών» συστημάτων. Οι ολέθριες συνέπειες του πολέμου, και η χαρά ΗΠΑ και Ρωσίας για αυτές τις εξελίξεις, είναι ενδεικτικές του τι παίζεται.
Μα θα υπήρχε κάποια εναλλακτική; Ναι. Αλλά μόνο με μια αποφασιστική, έντονη και με αποτελέσματα αλλαγή πορείας: άμεσο τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, εγγυήσεις ειρήνης και αμοιβαίας οικονομικής συνεργασίας σε κομβικούς τομείς με τη Ρωσία, ζώνες ουδετερότητας στην Ευρώπη, αποΝΑΤΟποίηση της Ευρώπης, αλλαγή των φιλοαμερικάνικων κυβερνήσεων, εγκατάλειψη των προγραμμάτων λιτότητας και της «πολεμικής οικονομίας», μια νέα θέση της Ευρώπης στον σύγχρονο κόσμο και υπό τους νέους παγκόσμιους συσχετισμούς που κυοφορούνται. Κοντολογίς, μια δημοκρατική πολιτική επανάσταση ενάντια στην παλιά Ευρώπη, και ιδίως τον ευρωατλαντισμό – που είναι κύρια πηγή των ολέθριων σημερινών καταστάσεων, και όσων έρχονται.
