Ορατή πλέον η σύγχυση και στο εσωτερικό των Podemos
Στο προηγούμενο φύλλο του Δρόμου γράφαμε για την πικρή γεύση που άφησε το αποτέλεσμα των εκλογών στο ισπανικό κράτος, καθώς «η σταδιακή “υπευθυνοποίηση” και προσαρμογή των Podemos σιγά-σιγά πάγωσε τον αρχικό ενθουσιασμό», με αποτέλεσμα η συμμαχία Podemos-Ενωμένης Αριστεράς να απολέσει πάνω από ένα εκατομμύριο ψήφων – το οποίο «πήγε όχι σε κάποιο άλλο ισπανικό κόμμα, αλλά σχεδόν ολόκληρο στην αυξημένη αποχή» (βλ. Δρόμος, φύλλο 318). Έχουν περάσει σχεδόν δύο εβδομάδες από την Κυριακή των εκλογών, και το πολιτικό σύστημα της Μαδρίτης προσπαθεί αγωνιωδώς να εκμεταλλευθεί τους καρπούς της απογοήτευσης των πιο ριζοσπαστικοποιημένων στρωμάτων. Όμως ο στόχος της «επιστροφής στη σταθερότητα» παραμένει δύσκολος διότι, παρά την ενίσχυση των ποσοστών του δεξιού Λαϊκού Κόμματος υπό τον Μαριάνο Ραχόι (και τις σχετικά μικρές απώλειες που υπέστη το «Σοσιαλιστικό» Κόμμα), η σύνθεση της νέας βουλής εξακολουθεί να μη διευκολύνει το σχηματισμό κυβέρνησης. Την ίδια στιγμή, στο εσωτερικό των Podemos και της Ενωμένης Αριστεράς δυναμώνουν οι κριτικές.
Ισχυρές πιέσεις για να μην παραταθεί το «αδιέξοδο»
Ο σχηματισμός μιας «σταθερής κυβέρνησης» παραμένει πάντως σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες. Προεκλογικά, ο επικεφαλής του «Σοσιαλιστικού» Κόμματος, ο Πέδρο Σάντσεθ, δεσμεύτηκε ότι δεν θα συναινέσει σε συγκυβέρνηση με το Λαϊκό Κόμμα. Και το επανέλαβε και μετεκλογικά, αποκλείοντας ακόμη και την περίπτωση ανοχής μιας δεξιάς κυβέρνησης μειοψηφίας. Παρομοίως, ο επικεφαλής των «εκσυγχρονιστών» Ciudadanos, ο Άλμπερτ Ριβέρα, παρά τη νέα ήττα του επανέλαβε ότι δεν πρόκειται να στηρίξει οποιοδήποτε κυβερνητικό σχήμα υπό τον Ραχόι. Ταυτόχρονα, οι βουλευτικές έδρες παλιότερων «περιφερειακών» συμμάχων της Δεξιάς είτε δεν αρκούν είτε δεν είναι πλέον διαθέσιμες, ιδίως αφού οι μετριοπαθείς Καταλανοί εθνικιστές συμμάχησαν με τη Ρεπουμπλικανική Αριστερά στο κίνημα υπέρ της ανεξαρτησίας της Καταλονίας. Το εθνικό ζήτημα παραμένει δηλαδή μεγάλο αγκάθι, εμποδίζοντας τη συνάντηση είτε της Δεξιάς με «κεντρώα» εθνικιστικά κόμματα, είτε των σοσιαλιστών με τους Podemos.
Ο Ραχόι έχει βέβαια ξεκινήσει ήδη πυρετώδεις διαβουλεύσεις, πιέζοντας κυρίως τους σοσιαλιστές να συγκυβερνήσουν μαζί του. Και αγνοεί επιδεικτικά τους Ciudadanos, αφότου ο Ριβέρα έθεσε ως όρο μιας πιθανής συνεργασίας την απομάκρυνσή του. Όμως υπόγεια μαίνεται η έντεχνη υποδαύλιση εσωκομματικού εμφυλίου στους Ciudadanos, με αποτέλεσμα σημαντικά στελέχη τους (μεταξύ των οποίων οι ιδρυτές Αρκάντι Εσπάντα και Φρανσέσκ ντε Καρέρας) να καλούν σε στήριξη του Ραχόι ώστε «να αποφευχθεί η περαιτέρω ακυβερνησία και ο κίνδυνος ανάκαμψης της λαϊκιστικής αριστεράς». Το ίδιο οξεία είναι η αντιπαράθεση και στο «Σοσιαλιστικό» Κόμμα. Η σημερινή συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του, η πρώτη μετά τις εκλογές, αναμένεται να είναι κρίσιμη και ταραχώδης, αφού δέχεται ισχυρές πιέσεις από Βρυξέλλες και Βερολίνο ώστε να συναινέσει στη στήριξη του Ραχόι, αίτημα με το οποίο συντάσσονται αρκετοί «δεινόσαυροι» του κόμματος…
Αναταραχή στο εσωτερικό των Podemos
Αυτοί όμως που έχουν γίνει πραγματικά άνω κάτω είναι οι Podemos – και, λιγότερο, η Ενωμένη Αριστερά. Ενώ η ηγετική ομάδα του Πάμπλο Ιγκλέσιας προσπαθεί ακόμη να βρει ρόλο στο νέο σκηνικό, δυναμώνουν οι κριτικές από κάθε πλευρά. Αρκετοί (μεταξύ των οποίων και κεντρικά στελέχη όπως ο Ινίγο Ερεχόν) αποδίδουν την αποτυχία στη συνεργασία με την Ενωμένη Αριστερά και τη διατήρηση ενός «υπερβολικά» κινηματικού χαρακτήρα – οι περισσότεροι εξ αυτών επειδή, κατά τη γνώμη τους, αυτά απομάκρυναν τους μετριοπαθείς ψηφοφόρους! Και δηλώνουν έμμεσα τους στόχους τους, δηλαδή την πάση θυσία εισδοχή στην κυβέρνηση, έστω και την επόμενη τετραετία. Λέει χαρακτηριστικά ο Ερεχόν: «Ναι μεν οι νέοι Podemos θα ενθουσιάζουν λιγότερο τα κοινωνικά στρώματα που βγαίνουν στο δρόμο, αλλά την ίδια στιγμή δεν θα προκαλούν αβεβαιότητα και φόβο στους πολίτες που σήμερα δεν μας εμπιστεύονται»! Η τάση αυτή, που διαπερνιέται από έναν μάλλον ιδιοτελή κυβερνητισμό, δεν αναρωτιέται διόλου, βέβαια, ποια θα είναι η χρησιμότητα ενός τέτοιου κόμματος στα λαϊκά στρώματα που υποφέρουν και προσδοκούν μια ριζική αλλαγή…
Άλλοι πάλι, σε αντίθετο μήκος κύματος, επιρρίπτουν ευθύνες στην ηγετική ομάδα για τη στροφή στη μετριοπάθεια, που έστειλε στην αποχή το πιο ριζοσπαστικό κομμάτι της βάσης των Podemos. Και τονίζουν ότι η «γλυκανάλατη» και «καθησυχαστική» προεκλογική εκστρατεία της συμμαχίας Podemos-Ενωμένης Αριστεράς, τη στιγμή που όλες οι ισπανικές πολιτικές δυνάμεις της επιτίθονταν βίαια, έφερε τα αντίθετα αποτελέσματα από τα αναμενόμενα. Μεταξύ αυτών και η δήμαρχος της Βαρκελώνης Άντα Κολάου, που ζήτησε να συνεχιστεί η επιδίωξη αλλαγών με αγώνες «κυρίως εκτός των θεσμών». Ο Πάμπλο Ιγκλέσιας από την πλευρά του επέμεινε ότι αυτό που χρειάζεται είναι μια «νέα σοσιαλδημοκρατία» και υποστήριξε τη μετατροπή του «αντάρτικου» των Podemos σε «τακτικό στρατό που θα πρέπει να ασκήσει κοινοβουλευτική αντιπολίτευση». Ο δε οργανωτικός γραμματέας Πάμπλο Ετσενίκε, πιστός στον Ιγκλέσιας, προχώρησε λίγο παραπέρα, προειδοποιώντας ότι υπάρχουν τρόποι να αντιμετωπιστούν τα εσωκομματικά «ζιζάνια»…
Πού οφείλεται τελικά η εκλογική αποτυχία;
Όμως το μέλλον των Podemos είναι αμφίβολο αν δίνουν την εικόνα ενός κόμματος «σαν όλα τα άλλα». Στην εγκατάλειψη των ριζοσπαστικών αιτημάτων και της επιδίωξης μιας βαθιάς αλλαγής του άρρωστου και καταπιεστικού ισπανικού κράτους τώρα προστίθενται και τα συντροφικά μαχαιρώματα, με τη βάση να παρακολουθεί άναυδη τις «κορυφές» να προσπαθούν να διασφαλίσουν το κοινοβουλευτικό, εν πολλοίς, μέλλον τους. Την ίδια στιγμή, παραμένει ο «πονοκέφαλος» των φυγόκεντρων περιφερειών, που νιώθουν όλο και πιο ξένες εντός της «ισπανικής οικογένειας». Δεν είναι τυχαίο ότι οι Podemos ενισχύθηκαν μονάχα στη Χώρα των Βάσκων και τη Ναβάρα, και είχαν τις μικρότερες απώλειες στην Καταλονία, τη Βαλένθια και τη Γαλικία: δηλαδή στις περιφέρειες όπου οι τοπικές ηγεσίες τους υποστηρίζουν ευθέως το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και διατηρούν στενή σχέση με τα κοινωνικά κινήματα διαμαρτυρίας.
Οπότε οι οπαδοί της ακόμη περισσότερης «μετριοπάθειας» και «κανονικοποίησης» στα ηγετικά κλιμάκια των Podemos θα πρέπει να αναρωτηθούν: γιατί σε αυτές τις φυγόκεντρες περιφέρειες, που οι Podemos έχουν πιο ριζοσπαστικό χρώμα, ο «μέσος» ψηφοφόρος δεν τους φοβήθηκε; Μήπως ήταν ακριβώς τα «μετριοπαθή» μισόλογα και η «προσεκτική» προεκλογική καμπάνια που κράτησε μακριά από τις κάλπες αυτούς που πλήττονται περισσότερο από τις συστημικές πολιτικές; Δεν μπορεί να είναι τυχαίο (για να αναφερθούμε εν τάχει και στην Ενωμένη Αριστερά, που ταυτίστηκε σ’ αυτές τις εκλογές με τις επιλογές της ηγεσίας των Podemos) ότι π.χ. στα λαϊκά προάστια της Μαδρίτης, παραδοσιακό προπύργιο της ισπανικής Αριστεράς, η αποχή αυξήθηκε αρκετά ώστε η συμμαχία να χάσει δύο βουλευτικές έδρες σε σχέση με τον περασμένο Δεκέμβριο…
«Αλλού» η Καταλονία
Εντελώς διαφορετικό κλίμα επικρατεί στην Καταλονία όπου, παρά την ενίσχυση της αποχής, η αυτονομιστική Ρεπουμπλικανική Αριστερά (ERC) σημείωσε το καλύτερο αποτέλεσμά της σε «ισπανικές» εκλογές, παρουσιάζοντας αύξηση τόσο σε ποσοστό όσο και σε ψήφους. Για τους ηγέτες του αυτονομιστικού κόμματος, αυτές οι εκλογές επιβεβαίωσαν ότι «το ισπανικό κράτος ούτε θέλει ούτε μπορεί να μεταρρυθμιστεί». Από την άλλη, τόνισαν, «η Καταλονία απέδειξε για άλλη μια φορά ότι θέλει αλλαγή, και ο μόνος ρεαλιστικός τρόπος για την επίτευξή της είναι μια ανεξάρτητη και δίκαιη Καταλονία». Μάλιστα ο επικεφαλής του αυτονομιστικού ψηφοδελτίου προσκάλεσε απευθείας τη συμμαχία En Comú Podem «σε συντροφική συνεργασία για να οικοδομήσουμε από κοινού την Καταλανική Δημοκρατία». Να σημειωθεί ότι η συμμαχία En Comú Podem (στην οποία συμμετέχουν οι Podemos) με μικρές απώλειες διατήρησε την πρώτη θέση, με την ενισχυμένη Ρεπουμπλικανική Αριστερά να αναδεικνύεται δεύτερη δύναμη, και τέταρτο κόμμα το κεντρώο αλλά επίσης αυτονομιστικό CDC. Τα τρία «ισπανικά» κόμματα (Λαϊκό, Σοσιαλιστικό και Ciudadanos) είναι πλέον καθαρή μειοψηφία, αφού συγκέντρωσαν συνολικά μόνο 40% και εξέλεξαν όλα μαζί 18 βουλευτές, έναντι 29 του αντίπαλου στρατοπέδου (En Comú Podem 12, ERC 9 και CDC 8).
Ερρίκος Φινάλης
