…μαύρη κατάρα, ανία, βαρεμάρα.
Ένα «ταξίδι στο κέντρο της γης» μπορεί και να είναι η λύση για πολλά νεαρά άτομα που αναζητούν σήμερα, περισσότερο από ποτέ, την πιο θαρραλέα από τις ορμόνες, την κυρία Αδρεναλίνη. Γιατί, όμως, συμβαίνει αυτό;
Μιλάμε με τον Κ. και το Λ., δύο καλλιτέχνες του γκράφιτι (graffiti artists)- οι οποίοι, για ευνόητους λόγους, επέλεξαν να μην αναφερθούν τα ονόματά τους- σχετικά με την αδρεναλίνη ως αποτέλεσμα του στοιχείου της παραβατικότητας που παρατηρούμε στην συγκεκριμένη δραστηριότητα.
«Το στοιχείο της παραβατικής συμπεριφοράς είναι ένας από τους λόγους που κάνουμε γκράφιτι. Η αδρεναλίνη δεν είναι, όμως, αυτοσκοπός. Όλες οι συνέπειες, βέβαια, από τα πρόστιμα μέχρι το κυνηγητό με τους αστυνομικούς, σε βάζουν στη διαδικασία να ρισκάρεις και αυτό είναι γοητευτικό».
Πολλοί έφηβοι, ξεκινούν το γκράφιτι έχοντας ως κίνητρο το ρίσκο. «Βασικά, το graff στα τρένα, είναι συναρπαστικό γιατί πρέπει να το κυνηγήσεις. Δεν είναι απλά ένας τοίχος που βρίσκεται πάντα ακίνητος στο ίδιο σημείο και εσύ πας και τον βάφεις. Άλλοι το λένε αδρεναλίνη», μας λέει ο Μ.
Φυγή ή ανάγκη
Το γεγονός ότι αισθάνονται πως κατά κάποιον τρόπο παρανομούν γεννά αυτομάτως την αίσθηση της ανεξαρτησίας, κάνοντάς τους αισθάνονται μικροί θεοί που δρουν υπόγεια, χωρίς να χρειάζεται να απολογηθούν σε κανένα. Και σ’ αυτήν την περίπτωση οι αιτίες δεν είναι άλλες από το άγχος, την πίεση από τους γονείς και τις κοινωνικές συμβάσεις που λειτουργούν ως πρέσα, που έχει βαλθεί να σιδερώσει και να ισιώσει κάθε τσαλακωμένη πτυχή της φαντασίας ενός εφήβου. Η ανάγκη για ελευθερία οδηγεί φυσικά σε σκέψεις και κινήσεις άναρχες, όμως όχι και αδικαιολόγητες. Και επειδή η αίσθηση -ή ψευδαίσθηση- της απόλυτης ελευθερίας εκφράζεται σωματικά με την έκκριση της αδρεναλίνης, είναι λογικό να μας ελκύει κάθε δραστηριότητα που την παράγει.
Πέρα από την ανάγκη για ελευθερία, υπάρχει και η ανάγκη απαλλαγής από το άγχος και τα καθημερινά προβλήματα που προκαλούν σωματικές νευρώσεις. «Είναι μια διέξοδος το graffiti, από προβλήματα γενικά, από τη ζωή όλη», μας ομολογεί ο Μ.
Βασικό πρόβλημα το στρες
Το στρες μπορεί να οφείλεται στο ανταγωνιστικό κοινωνικό περιβάλλον, στην πίεση της καθημερινής ζωής ή ενός απαιτητικού προγράμματος στο σχολείο-σχολή, στις απειλές και τις απογοητεύσεις ή ακόμα και στις κοινωνικές ανατροπές σε μια ασταθή, όπως η δική μας, χώρα. Για να καταπολεμήσει ένας νέος, λοιπόν, το στρες καταφεύγει και σε ανορθόδοξα μέσα. Αυτά μπορεί να είναι, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω το γκραφίτι, ή και το γνωστό σε λίγους ακόμη στην Ελλάδα, «παρκούρ» ή parkour. Το τελευταίο είναι γνωστό και ως «Η Τέχνη της Φυγής», είναι μια γαλλικής καταγωγής μη-ανταγωνιστική σωματική και πνευματική τέχνη που έχει ως στόχο την ταχύτατη, ασφαλής και βέλτιστη δυνατή μετακίνηση από οποιοδήποτε σημείο του χώρου Α σε διαφορετικό σημείο Β, χρησιμοποιώντας μόνο τις ανθρώπινες σωματικές ικανότητες. Στο parkour περιλαμβάνονται και η υπερπήδηση εμποδίων, φυσικών και τεχνητών, όπου ως εμπόδια μπορούν να θεωρηθούν τα πάντα, από βράχοι, ποτάμια, ή κλαδιά μέχρι τοίχοι, πεζούλια, ή κάγκελα. Μπορεί να φαίνεται δύσκολο, αλλά αν γίνεται σωστά, μπορεί να το κάνει ο καθένας και με ελάχιστο βαθμό επικινδυνότητας. Οι αθλητές βρίσκονται να κάνουν αναρριχήσεις πολλές φορές σε πολυκατοικίες και κτίρια, κυρίως στο εξωτερικό. Αυτό, φυσικά, προκάλεσε αντιδράσεις και ενίσχυσε την παρεξηγημένη εικόνα που έχουν ορισμένοι για το άθλημα.
Όπως και στο γκράφιτι παρατηρούμε πως είναι έντονο το στοιχείο της ελευθερίας και της ικανοποίησης του «καταπιεσμένου» πνεύματος. «Οι άνθρωποι, ως διεφθαρμένα όντα, δημιουργούμε κανόνες, έτσι ώστε να μας δίνεται η ευκαιρία έστω και μια φορά στη ζωή μας να τους παραβούμε», μου λέει ο Κ. Με την αυτοπροβολή και με το γεγονός ότι, για παράδειγμα, στο γκραφίτι «δημιουργεί και καταστρέφει συγχρόνως» κάθε νέος αποσκοπεί στην τόνωση και σε μία μορφή κάθαρσης, για να ξεφύγει επιτέλους από την ανασφάλεια, ως «βάνδαλος» καλλιτέχνης.
Μαρία Σιδηροπούλου
Ελβίρα Κρίθαρη
