Του Κώστα Καλοκαιρινού
Η πρώτη αρχή της Παιδείας της δημοκρατίας είναι η συμμετοχή που αυτό, πρακτικά, σημαίνει 4 δυνατότητες:
α) δυνατότητα εκλέγειν και εκλέγεσθαι σε θέσεις υπεύθυνες
β) δυνατότητα συμμετοχής στις λήψεις αποφάσεων
γ) δυνατότητα μετοχής στη διαμόρφωση θέσεων και αποφάσεων
δ) δυνατότητα δημιουργίας θεωρήσεων για θέσεις και αποφάσεις και κριτικής σκέψης και δράσης.
Ο πολιτισμός που έχουμε φτιάξει έχει δημιουργήσει ένα πλήθος κοιωνικών δραστηριοτήτων (που θέτει θέμα γραφειοκρατικοποίησης εξουσιαστικής πέραν της χρήσιμης) αφενός και από την άλλη κοινωνίες κατεξοχήν μαζικές, που δημιουργούν και τα προβλήματα σ’ αυτήν την προσπάθεια επίτευξης της παιδείας της δημοκρατίας.
Η γνώση έχει πλέον πολλά ειδικά πεδία, που δεν είναι δυνατόν να έχουν όλοι τη δυνατότητα εκπαίδευσης σ’ αυτά. Αλλά όλα αυτά είναι δικαιολογίες μπροστά στην έλλειψη βαθιάς ανάλυσης για το φαινόμενο της ελληνικής άμεσης δημοκρατίας και πολιτικής βούλησης προς αυτήν την κατεύθυνση.
Σε αυτή την κατεύθυνση διακρίνουμε ένα πεδίο κοινωνικής δημιουργίας, όπου έχει ήδη δημιουργηθεί κοινωνικός χρόνος ενασχόλησης με λειτουργίες εξουσιαστικής γραφιοκρατικοποίησης [που ενδεικτικά αναφέρω: την καταναλωτική γραφειοκρατία (πχ διαφήμιση) εμπορικής (κερδοσκοπίας), εξουσιαστικής γραφειοκρατικοποίησης (αποκορύφωμα, στρατός – εξοπλισμοί – αστυνομία – έλεγχος) και τέλος την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, στις πολλές αποχρώσεις του], ο χρόνος εργασίας προς επιβίωση και απομένοντας χρόνος για τις καθημερινές ατομικές ανάγκες και τις προσωπικές προαιρετικές ενασχολήσεις, ο ανύπαρκτος σχεδόν ελεύθερος χρόνος. Ως προς την πολιτική του παιδεία και μετοχή καμία υποχρέωση δεν υπάρχει, ούτε καν κοινωνικά σαν ηθική παρότρυνση. Βρισκόμαστε σε κοινωνίες πολυσχιδώς διχασμένες ως προς τα προαναφερθέντα. Να αναφέρω ως αντιπαράδειγμα τις πρωτόγονες κοινότητας με άπλετο ελεύθερο χρόνο που τον χρησιμοποιούσαν σε παιχνίδια και τελετουργίες.
Οι διχασμοί άρχισαν να δημιουργούνται κατά τη συνένωση των φυλών που επιβάλλονταν από μια ως επικυρίαρχη φυλή και έτσι της δημιουργούμενης ηγετικής ομάδας (βλ. Άρθρο Ιμπεριαλισμός – γραφειοκρατία). Ακριβώς με τον ιμπεριαλισμό δημιουργούνται οι μαζικές κοινωνίες και που ο Μαρξ αγνοώντας το τις προσδιόρισε μόνο με το επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών τους δυνάμεων και των ταξικών κατηγοριών που τους αντιστοιχούσαν ως παραγωγικές σχέσεις (συζήτηση που δεν τίθεται επί του παρόντος).
Η παγκοσμιοποιούμενη ιμπεριαλιστικά κατάσταση που επικρατεί σήμερα, στην οποία μετέχουμε, ο τρόπος εξουσίας του είναι ο ιμπεριαλισμός του φιλελεύθερου οικονομικού δόγματος ήτοι η «ειρηνική» εκμετάλλευση μέσω της τραπεζικής χρηματιστικής και νομισματικής πολιτικής. Ουσιωδώς αυτό έχει ξεκινήσει από τα μέσα του 19ου αιώνα, έτσι για τον Μαρξ έμεινε ανεπίγνωστο θεωρητικά.
Η κατάσταση αυτή συγκαλύπτεται ιδεολογικά με την επίφαση της παγκόσμιας ειρήνης για να μην αλληλοτρώγονται οι ιμπεριαλιστές (όσο μπορούν) και για να υπάρχει ελεύθερη διακίνηση εμπορίου. Πρόσθετες επιφάσεις οι κατακτήσεις με αίμα, για τα έστω στοιχειώδη δημοκρατικά δικαιώματα ως πολιτών και εργαζόμενων, την κοινωνική πρόνοια και Δίκαιο που με το ξέσπασμα, βέβαια, της κρίσης διακυβεύονται.
Στην κατάσταση αυτή θεωρώ ότι προβάλλει το ζήτημα ευρύτερης θεωρητικής ανασυγκρότησης και το πρόταγμα μιας κατεύθυνσης προς τις πολιτικές πρακτικές της άμεσης δημοκρατίας και του έργου του Κ. Καστοριάδη στα οποία και αναφέρθηκε ο σ. Αλ. Τσίπρας στη Συνδιάσκεψη. Νομίζω ότι δημιουργείται η ανάγκη να προωθηθεί πρόταγμα παιδείας των μελών και των στελεχών ακόμα περισσότερο.
Τώρα για το κόμμα και το καταστατικό του δεν υπάρχει στην παρουσίαση ιστορική αναφορά για τη γένεση και εξέλιξη της κοινωνικής δημιουργίας του κοινοβουλευτισμού και των κομμάτων. Απορίας άξιον για το χώρο που θεωρεί την Ιστορία βασικό και εκκινητήριο παράγοντα όποιας ανάλυσης θεωρητικής.
Παρουσιάζω, έτσι, κάποιες στοιχειώδεις ιστορικές αναφορές. Μιλάμε για τη γένεση της κοινοβουλευτικής ολιγαρχίας στη μεγαλύτερη υμπεριαλιστική χώρα της Ευρώπης, την Αγγλία του 16ου και 17ου αιώνα, όπου η άνοδος του διεθνούς εμπορίου, του τραπεζικού συστήματος, , των βιοτεχνιών και δη υφαντουργίας, αναδύονταν νέες τάξεις που δημιούργησαν σαν λόμπι ιδιαίτερων συμφερόντων «κόμματα» που διαβουλεύονταν στη Βουλή των Κοινοτήτων.
Ένας νέος θεσμός δημιουργήθηκε στα πρότυπα της Ευρωπαϊκής Συγκλήτου περισσότεροι παρά της αμεσοδημοκρατικής Εκκλησίας του Δήμου της Αθηναϊκής Πολιτείας. Ήτοι, ίντριγκες, έξω και ανεξάρτητα από τις παραδοσιακές ίντριγκες της Βασιλικής Αυλής. Η κοινοβουλευτική αυτή ολιγαρχία επέτρεπε ψήφο από το λαό, μόνο στους άρρενες ενήλικους με ιδιοκτησία, για την εκλογή αντιπροσώπων. Η κατάσταση αυτή, επί το δημοκρατικότερον, άρχισε να αλλάζει μετά το 1850 και σιγά – σιγά φτάνουμε στην υπέροχη σύγχρονη κοινοβουλευτική δημοκρατικότερη ολιγαρχία. Δυστυχώς ούτε η Αριστερά ούτε οι αναρχικοί ιστορικά είχαν ιδιαίτερη εκτίμηση θεωρητικά και ακόμα χειρότερα πρακτικά για την άμεση, ελληνικής δημιουργίας, δημοκρατία. Τη συνέχεαν με τα βάρβαρα εκτρώματα των Ρωμαίων και Άγγλων ιμπεριαλιστών.
Στη σύγχρονη απόσυρση των λαών της Ευρώπης από την πολιτική και δη στο δημοκρατικό πρόταγμα έχουν ευθύνη και οι προοδευτικές δυνάμεις τόσο για τη θεωρητική σύγχυση, όσο και τη συμμετοχή σε αυτό το ψευτοδημοκρατικό και ουσιωδώς ολιγαρχοκρατούν Κοινοβούλιο και μάλιστα χωρίς αντιπροτάσεις νέες και ριζοσπαστικές προς την άμεση δημοκρατία.
Το ζήτημα, όμως, της αλλαγής δεν εξαντλείται στο δημοκρατικό πρόταγμα αλλά και στην προοπτική του σοσιαλιστικού οράματος. Υπάρχει η δυνατότητα, έστω και στο αφηρημένο επίπεδο του οράματος, να δώσουμε κάποιες κατευθύνσεις. Μάλλον μοιάζει αναπόφευκτο ό,τι αφορά τον μέλλοντα σχεδιασμό, που δεν είναι υπόθεση τεχνικής οργάνωσης μόνο, να παρουσιάζεται σαν αφηρημένος, ειδικά για την πολιτική που έχει να συνθέσει τα ζητήματα ιστορικών συγκυριών και ανατρεπτικών αξιών και προταγμάτων, όπως στην περίπτωσή μας. Μια μεγάλη δυσκολία προκύπτει πώς και πότε ο λαός, που μένει αδιάφορος για συμμετοχή και διχασμένος ανάμεσα στην απάθεια – απαξίωση και σύγχυση παρορμητική, της κρυφής ελπίδας τους ότι οι πολιτικοί θα του λύσουν τα προβλήματα.
Μπροστά σε αυτήν την κατάσταση νομίζω ότι εμείς πρέπει να δώσουμε το παράδειγμα τόσο για την άμεση δημοκρατία όσο και για το σοσιαλιστικό – κοινοτικό εγχείρημα, όχι όμως για το μέλλον, αλλά από τώρα. Το κάνουμε – όχι δεν το κάνουμε. Οι συλλογικότητές μας βρίσκονται σχεδόν σε μία γραφειοκρατικού τύπου άρνηση της παρούσας κατάστασης, εστιάζοντας στην αγωνιστική αντιπαράθεση και θεωρία, καθώς και στην υπόσχεση μελλοντικής προοπτικής διακυβέρνησης.
Σύντροφοι, συντρόφισσες πρέπει να ξεκινήσουμε στοχευμένα για Παιδεία και θεωρητική ανασυγκρότηση, για δημιουργικά εγχειρήματα συλλογικής εργασίας σε επαφή με τον ευρύτερο κόσμο, ανένταχτο ή ενταγμένο αλλού πολιτικά. Και θέλω να ακούσω τη γνώμη σας για τις σκέψεις αυτές που δεν είναι μόνο δικές μου και με πλήρη επίγνωση των δυσκολιών πραγμάτωσής τους.
Ζούμε ως άνθρωποι και κοινωνίες εσαεί στο πεδίο του τραγικού, του κωμικού, του σατιρικού, της ύβρεως, όπως μεγαλοφυώς συνέλαβαν και επίγνωσαν σ’ αυτό τον τόπο οι κάτοικοί του, πριν από 2.500 χρόνια, ίσως και πιο πριν και δυστυχώς αυτό αναιδώς, το αγνοούμε.
Ο Κώστας Καλοκαιρινός είναι Μέλος Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ – ΕΚΜ Καπανδριτίου
