Σε μια πρόσφατη τοποθέτησή του ο Κλάους Σβαμπ, ιδρυτής και εκτελεστικός πρόεδρος του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ του Νταβός μίλησε για το πώς οραματίζονται οι ελίτ την παγκοσμιοποίηση όταν ξεδιπλωθεί πλήρως η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση. Ανάμεσα σε άλλα είπε τα εξής χαρακτηριστικά: «Η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση –η πλήρης ψηφιοποίηση του κοινωνικού, του πολιτικού και του οικονομικού– επιδρά στον ίδιο τον ιστό της κοινωνίας, αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι συνδέονται μεταξύ τους και με τον κόσμο γενικότερα. Σε αυτή την εποχή, οι οικονομίες, οι επιχειρήσεις, οι κοινότητες, και η πολιτική μεταβάλλονται θεμελιωδώς. Η μεταρρύθμιση των υφιστάμενων διαδικασιών και θεσμών δεν θα αρκέσει. Κυβερνητικοί ηγέτες, με την υποστήριξη της κοινωνίας των πολιτών και των επιχειρήσεων, πρέπει να δημιουργήσουν συλλογικά μια νέα παγκόσμια αρχιτεκτονική. […]
Σε αυτόν τον κόσμο, η παγκοσμιοποίηση δεν θα εξαφανιστεί∙ θα εμβαθύνει. Εάν στο παρελθόν η παγκόσμια ολοκλήρωση αυξανόταν καθώς τα εμπορικά εμπόδια έπεφταν, τώρα θα στηριχτεί στην συνδεσιμότητα των εθνικών ψηφιακών και εικονικών συστημάτων και στην σχετική ροή ιδεών και υπηρεσιών. Αυτός είναι ο πυρήνας της Παγκοσμιοποίησης 4.0».
Με βάση τα παραπάνω και στα πλαίσια της Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης και της Παγκοσμιοποίησης 4.0 προωθούνται και αναπτύσσονται μια σειρά από τεχνολογικοί, επιστημονικοί, κι όχι μόνο, τομείς. Όπως: αύξηση της επεξεργαστικής ισχύος (υπερ-υπολογιστές, κβαντικοί υπολογιστές κ.ά.), γρηγορότερη και ασφαλέστερη διασύνδεση και αποθήκευση (mobile internet, τεχνολογία νέφους – cloud computing, κβαντική τηλεμεταφορά, οικονομία διαμοιρασμού – π.χ. airbnb, πληθοπορισμός – crowdsourcing, προηγμένες τηλεπικοινωνίες κ.ά.), ανάλυση μαζικών δεδομένων, ρομποτική, αυτοματοποίηση της παραγωγής, αυτόματες μεταφορές, προηγμένη μεταποίηση, τρισδιάστατη εκτύπωση, τεχνητή νοημοσύνη, διαδίκτυο των αντικειμένων, επιστήμη των υλικών, επαυξημένη πραγματικότητα, γενετική και γονιδιωματική, σύνδεση βιολογικού και φυσικού με ψηφιακό, τεχνητά μέλη, βιοτεχνολογία, νανοτεχνολογία, κυβερνοχώρος σε σύνδεση με την πραγματική ζωή, μέθοδοι επιβολής προτύπων, ψηφιακός έλεγχος και επιτήρηση, νέοι τρόποι διακυβέρνησης.
Οι στόχοι των ελίτ και των μεγα-παικτών πολλοί και κρίσιμοι για τους σχεδιασμούς τους, αλλά είναι και μεγάλος ο μεταξύ τους ανταγωνισμός για το ποιος θα έχει την πρωτοκαθεδρία. Βασικά τους ενδιαφέρει: η ανάπτυξη των στρατιωτικών συστημάτων και η μεγέθυνση της δολοφονικής πολεμικής ικανότητας –έτσι και αλλιώς η στρατιωτική βιομηχανία είναι που δίνει τον τόνο σε όλες τις «ανακαλύψεις» τα τελευταία 80 χρόνια περίπου–, η μείωση του κόστους παραγωγής και μεταφορών, το μεγάλωμα της έκτασης και του βάθους των τρόπων παρακολούθησης, ελέγχου και επιτήρησης πολιτών, κοινωνιών και κρατών, η γιγάντωση των δικτύων της παγκοσμιοποίησης (στρατιωτικό, οικονομικό, πληροφοριακό), η περαιτέρω αλλοτρίωση του ανθρώπου και εντέλει η απανθρωποποίηση του, μέσω του εποικισμού της συνείδησης, της απόλυτης γνωσιακής και εργασιακής εξειδίκευσης ή της πλήρους αμάθειας, της σύνδεσης του βιολογικού σώματος με τον ψηφιακό κόσμο ή ακόμα και την αντικατάστασή του κ.ο.κ. Μια δυστοπία απλώνεται μπροστά μας…
Στο παρόν αφιέρωμα δημοσιεύουμε δύο εργασίες που προσπαθούν να περιγράψουν, να προβληματίσουν και να ασκήσουν κριτική πάνω σε πλευρές του σχεδίου της Παγκοσμιοποίησης 4.0.
Η πρώτη είναι προδημοσίευση από το ενδιαφέρον και υπό έκδοση βιβλίο του Δημήτρη Α. Τραυλού – Τζανετάτου με τίτλο «Το εργατικό δίκαιο στην τέταρτη βιομηχανική επανάσταση. Ψηφιοποίηση, ρομποτική και τεχνητή νοημοσύνη». Η προδημοσίευση αποτελείται από δύο κείμενα όπου στο πρώτο περιγράφεται το τεχνοουτοπιστικό ρεύμα του ακσελερασιοναλισμού και καταγράφονται ασάφειες, κενά και αντιφάσεις του. Στο δεύτερο αναλύονται αντιφάσεις και όρια του ψηφιακού καπιταλισμού ενώ δίνεται και ιδιαίτερο βάρος στους τρόπους παρέμβασης πάνω στην παραγωγή και την εργασία
Στη δεύτερη εργασία του Ρενάτο Κούρτσιο, με τίτλο «Ο κυρίαρχος αλγόριθμος», περιγράφονται οι αλλαγές συσχετισμών εξουσίας που βιώνουμε, και συγκεκριμένα στη μεγάλη ανθρωπολογική μετάλλαξη που αφορά όχι μόνο στο διαδίκτυο, από τεχνολογική άποψη, αλλά και στη διαμόρφωση της κοινωνίας στην οποία ανήκουμε.
