Δημοσιεύουμε ένα εκτεταμένο απόσπασμα της ομιλίας του εκδότη του Δρόμου, Ρούντι Ριναλντι, στην εκδήλωση της εφημερίδας μας με τίτλο: «Πολιτικές εξελίξεις και πόλεμος στην Ουκρανία». Ολόκληρο το κείμενο αλλά και το βίντεο της ομιλίας μπορείτε να τα βρείτε στην ιστοσελίδα του Δρόμου και στο κανάλι στο youtube.
Μετά από 18 μέρες πολέμου στην καρδιά της Ευρώπης, εισερχόμαστε σε μια νέα φάση, ίσως σε μια νέα εποχή για ολόκληρο τον κόσμο. Εκεί που φαινόταν ότι βγαίναμε από την πανδημία, βρεθήκαμε σε μια νέα έκτακτη κατάσταση με απρόβλεπτες συνέπειες. Οι ελληνικές ελίτ έχουν κάνει την επιλογή τους διά στόματος του πρωθυπουργού: «Είμαστε η Δύση, ανήκουμε στην ελευθερία». Η ΝΑΤΟφροσύνη και η αντιρωσική υστερία κυριαρχούν σχεδόν σε όλο το ελληνικό πολιτικό φάσμα και σε όλα τα ΜΜΕ. Στήνονται σκληρές στρατοπεδεύσεις διεθνώς και υπάρχει ένας νεομακαρθισμός στο δυτικό στρατόπεδο, στο οποίο ανήκουμε. Ο καθένας αντιλαμβάνεται ότι υπάρχουν τεράστιοι κίνδυνοι για την ειρήνη, για την ασφάλεια των χωρών, για τα σύνορα και τις τροποποιήσεις που θα υπάρξουν, για την ενέργεια, για τα τρόφιμα, για τα πυρηνικά, για τα προσφυγικά κύματα, και ποιος ξέρει τι άλλο ακολουθεί.
Υπάρχουν πολλές απόψεις, δικαιολογίες και αφορμές για τον πρόσφατο πόλεμο. Η μία πλευρά, οι Δυτικοί, δαιμονοποιεί τον Πούτιν. Οι Δυτικοί δεν ξέρουν τι ακριβώς έχει στο νου του αυτός ο νέος «σατανάς», κι ως πού θέλει να το προχωρήσει. Οι δε Ρώσοι ισχυρίζονται ότι ο πόλεμος δεν άρχισε τώρα, είχε αρχίσει από το 2013-14, άρα είναι μια πράξη άμυνας για την περικύκλωση και ό,τι άλλο έχει κάνει το ΝΑΤΟ ενάντιά τους. Λένε ότι κάνουν μια «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» για να προστατεύσουν τους ρωσόφωνους, που καταπιέζονταν σκληρά από το ουκρανικό καθεστώς στις περιοχές κοντά στα σύνορά τους. Λίγο πολύ, με το διάγγελμα που έκανε ο Πούτιν, θεωρείται η Ουκρανία αναπόσπαστο κομμάτι της Ρωσίας. Αυτές οι δικαιολογίες και από τις δύο πλευρές προσπαθούν να δικαιολογήσουν τον νέο πόλεμο. Υπάρχει ένας εκατέρωθεν καταιγισμός μονόπλευρης προπαγάνδας.
Ο αμερικανορωσικός ανταγωνισμός προκάλεσε τον πόλεμο
Αναμφίβολα βρισκόμαστε σε μια πολύ μεγάλη στροφή στη διεθνή ζωή. Η απόφαση του Πούτιν για πόλεμο είναι μια σημαντική, σχεδιασμένη , υπολογισμένη κίνηση, που ξεπερνά κατά πολύ την υπεράσπιση των ρωσόφωνων που ζούσαν και καταπιέζονταν στην Ουκρανία. Οι ΗΠΑ δεν έκαναν τίποτα για να εμποδίσουν αυτόν τον πόλεμο: προειδοποιούσαν για την εισβολή, δήλωναν όμως ότι δεν θα δράσουν επί του πεδίου με το ΝΑΤΟ ή με δικές τους δυνάμεις. Σαν να επεδίωκαν και να ήθελαν μια εξέλιξη, όχι ακριβώς, αλλά πάνω-κάτω όπως έγινε, έτσι ώστε να ανάψει ένας πόλεμος στην καρδιά της Ευρώπης. Τώρα πολλές δυνάμεις αλλάζουν τη στρατηγική τους, και ιδιαίτερο παράδειγμα είναι αυτό της Γερμανίας, η οποία επανεξοπλίζεται πολύ γοργά.
Όλη η Ευρώπη συντάσσεται πίσω από το άρμα του ΝΑΤΟ και των Αμερικάνων, απεμπολώντας κάθε ανεξάρτητη στάση, ή κάποια άλλη στάση απέναντι στη Ρωσία, παρόλο που δεν έχουν κοπεί όλοι οι δεσμοί (το ρωσικό αέριο ρέει ακόμα προς τις οικονομίες της Δυτικής Ευρώπης, που το χρειάζονται). Άρα πρέπει να βλέπουμε πιο βαθιά, ποια είναι ακριβώς η συμπεριφορά διαφόρων δυνάμεων. Υπάρχει η προσεκτική στάση της Κίνας μέχρι τώρα, η οποία σαν να αναμένει. Παρόλο που είναι αρκετά κοντά στη Ρωσία, είναι προσεκτική. Και έχουμε και αρκετές δυνάμεις που δραστηριοποιούνται, π.χ. η Γαλλία του Μακρόν, η Τουρκία, το Ισραήλ, που παίζουν ρόλο διαμεσολαβητών, ή προσπαθούν να αναβαθμιστούν, ή έχουν ειδικές σχέσεις και με τις δύο πλευρές.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία προκαλείται από τον αμερικανορωσικό ανταγωνισμό. Η αιτία βρίσκεται στην ένταση και την ανάγκη των εμπλεκόμενων να αντιμετωπίσουν δια της φυγής στον πόλεμο πολλά και βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ή που θέλει να αποφύγει η κάθε πλευρά. Η τάση για τον πόλεμο θα δυναμώσει. Ο πόλεμος μπορεί και να απλωθεί, μπορεί να πάρει και παγκόσμιες διαστάσεις. Όλα αυτά είναι μέσα στα σενάρια, είναι μέσα στους σχεδιασμούς. Τα έχουν υπολογίσει ή και κάπως τα δουλεύουν ή τα μεθοδεύουν οι βασικές δυνάμεις. Επομένως σήμερα τα παραπάνω μας επιτρέπουν να διαβάσουμε κάπως σωστά, ή όσο το δυνατόν πιο κοντά στην πραγματικότητα, το τι δυνάμεις επενεργούν σε ολόκληρο τον κόσμο.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία προκαλείται από τον αμερικανορωσικό ανταγωνισμό. Η αιτία βρίσκεται στην ένταση και την ανάγκη των εμπλεκόμενων να αντιμετωπίσουν δια της φυγής στον πόλεμο πολλά και βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ή που θέλει να αποφύγει η κάθε πλευρά
Επέρχονται μεγάλες ανακατατάξεις, αμφισβητείται η Δυτική κυριαρχία
Υπάρχουν πρώτα απ’ όλα τρεις κοσμοκρατορικές δυνάμεις (θα το αναλύσουμε παρακάτω αυτό), υπάρχουν μερικές μεγάλες δυνάμεις, ιμπεριαλιστικές, υπάρχουν μερικές περιφερειακές δυνάμεις που παίζουν ρόλο. Τέλος, υπάρχουν πολλές μικρές, μεσαίες και ανίσχυρες δυνάμεις που έχουν σχέσεις είτε εξάρτησης είτε αναγκαστικής στρατοπέδευσης με τις προηγούμενες. Όσον αφορά θέμα των κοσμοκρατορικών δυνάμεων: πρόκειται για τις ΗΠΑ, την Κίνα και τη Ρωσία. Κάθε μια από αυτές δεν είναι μια κλασική ιμπεριαλιστική δύναμη όπως η Αγγλία, η Γαλλία, η Ιταλία κ.ο.κ. Οι τρεις κοσμοκρατορικές δυνάμεις έχουν βλέψεις ή στρατηγικές οι οποίες παίρνουν υπόψη τους πιο πλανητικές διαστάσεις. Έχουν δυνατότητες να παρέμβουν, ή φιλοδοξούν να παρέμβουν, σε πάρα πολλά πεδία – στο Βόρειο Πόλο, στην Ανταρκτική, στον Ειρηνικό, στη Μέση Ανατολή, στην Ευρώπη. Έχουν πολιτικές για όλες τις περιοχές και για όλα τα θέματα. Έχουν σχέσεις με την ενέργεια και σχέδια για το πώς θα λυθούν τα θέματα της ενέργειας σε παγκόσμιο επίπεδο. Έχουν μεγάλο στρατηγικό βάθος, είναι και οι τρεις πολύ μεγάλες δυνάμεις, έχουνε μια ιστορία και έχουνε κάποια χαρακτηριστικά τα οποία τους επιτρέπουν, αν θέλουν, να παίξουν έναν κοσμοκρατορικό ρόλο. Είναι μια ειδική και πολύ ανώτερη κατηγορία χωρών σε σχέση με τις υπόλοιπες μεγάλες δυνάμεις.
Αλλάζει ο παγκόσμιος συσχετισμός. Εδώ συζητιέται ακόμα και να δημιουργηθούν νέοι διεθνείς οργανισμοί που να συσπειρώνουν διαφορετικές δυνάμεις. Τέτοιες συζητήσεις είναι μέσα στα πλαίσια των επερχόμενων μεγάλων ανακατατάξεων. Αμφισβητείται λοιπόν η κυριαρχία της Δύσης. Στον κόσμο σήμερα δεν υπάρχει κάποιος αδιαμφισβήτητος ηγεμόνας που να μπορεί να ορίζει και να ιεραρχεί τις υπόλοιπες δυνάμεις. Υφίσταται μια ανισορροπία, που θα διαρκέσει μέχρι να εμφανιστεί μια νέα ορισμένη ισορροπία – αλλά αυτό μπορεί να γίνει είτε μέσα από πολέμους, είτε μέσα από μεγάλες αντιπαραθέσεις, είτε με κάποιους συμβιβασμούς που ακόμα δεν έχουν διαφανεί. Τέλος πάντων, δεν θα συνεχίσουμε με την κυριαρχία της Δύσης όπως υπήρχε μέχρι τώρα.
Αυτά είναι τα καινούρια στοιχεία που πρέπει να δούμε στο προς τα πού οδεύουμε. Και άρα οι διεθνείς σχέσεις, οι συμμαχίες, η οικονομία, η ενέργεια, οι στρατοί και όλοι οι συνασπισμοί θα περάσουν μέσα από την κρισάρα αυτών των νέων συσχετισμών. Κανείς δεν είναι εύκολο να επιβάλει τη θέση του. Και τα τρία κοσμοκρατορικά κέντρα έχουν εγγενείς αδυναμίες, οι οποίες είναι γνωστές και στους υπόλοιπους. Την ίδια στιγμή αυτά τα τρία κέντρα είναι και σε μια μορφή αλληλεξάρτησης μεταξύ τους. Για παράδειγμα η Κίνα έχει πάρα πολλές σχέσεις και δεσμούς με όλη την κίνηση της παγκοσμιοποίησης, και δεν θα ήθελε να φτιαχτεί ένα σκληρό παραπέτασμα σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Οι Αμερικάνοι από την άλλη θέλουν να δημιουργήσουν ένα μεγάλο παραπέτασμα, πρώτα απέναντι στη Ρωσία, για να μπορέσουν έπειτα να στήσουν και το υπόλοιπο απέναντι στην Κίνα, να ανασυγκροτήσουν τον Δυτικό κόσμο και να ισχυροποιήσουν τη δική τους θέση μπροστά σ’ όλη αυτή την αποδρομή που υπήρχε.
Υπάρχει λοιπόν σύγκρουση και βαθύτατος ανταγωνισμός, υπάρχουν και γέφυρες. Γι’ αυτό δεν θα πρέπει να εκπλαγούμε αν σε μια στιγμή μπορεί να φανεί ότι όλα κάπως διευθετούνται και βρίσκεται μια λύση για όλα – είτε για την Ουκρανία είτε για κάτι άλλο. Θα είναι όμως διευθέτηση παροδική, επειδή οι τάσεις που περιγράφηκαν πριν είναι πολύ πιο βαθιές, και το στοιχείο του ανταγωνισμού θα παίξει πιο κεντρικό ρόλο.
Ελεύθεροι λαοί σε ελεύθερες χώρες: Ο πόλος που λείπει
Η δική μας είναι η οπτική των λαών. Είναι η οπτική των χωρών, των μικρών, μεσαίων, ανίσχυρων χωρών απέναντι σ’ αυτά που συμβαίνουν. Είναι η οπτική της χειραφέτησης, της ελευθερίας, ενάντια στην επιβολή των σχεδίων των μεγάλων δυνάμεων ή των κοσμοκρατορικών δυνάμεων. Ξεκινάμε από αυτή την οπτική, ακόμη κι αν δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή ένας πόλος σε ολόκληρο τον κόσμο που να αναδεικνύει αυτά τα χαρακτηριστικά. Πρέπει να μπορέσουμε να δούμε καθαρά και σε βάθος, και να αποκτήσουμε ορισμένα στέρεα κριτήρια. Καταρχάς, πρέπει να δούμε την ουσία του οικονομικού, κοινωνικού, πολιτικού, γεωπολιτικού μοντέλου ή και των επιδιώξεων των τριών κοσμοκρατορικών δυνάμεων.
Δεν μπορεί να περιγράφεται απλά και μόνο ποιος επιτίθεται, ποιος αμύνεται, ποιος το κάνει για τη δική του χώρα και έχει λόγους, δεν έχει λόγους κ.λπ. Θα πρέπει να μπορέσουμε να δούμε τι σχέση έχουν οι επιδιώξεις αυτών των τριών κέντρων με αυτό που λέμε λαοί, χώρες, χειραφέτηση, ελευθερία, έναν άλλο κόσμο διαφορετικό, μια άλλη παγκόσμια αρχιτεκτονική που να ευνοεί την ανάσα των χωρών, των λαών, των καταπιεζόμενων εθνών κ.λπ. Κι όχι να βλέπουμε τα πράγματα μόνο από την πλευρά της ισχύος και από τα ιδιαίτερα συμφέροντα κάθε κοσμοκρατορικής ή μεγάλης δύναμης. Επομένως χρειάζεται στρατηγικά να υπάρχει απόσταση και ανεξαρτησία από αυτά τα τρία κοσμοκρατορικά κέντρα.
Δεύτερον, πρέπει να καταλάβουμε τι σημαίνει ότι λείπει ένας άλλος πόλος προοδευτικών δυνάμεων, προοδευτικών χωρών, ένας πόλος αδέσμευτων χωρών σε ολόκληρο τον κόσμο, μιας διεθνούς κοινότητας των χωρών και λαών που θα ήθελαν μια άλλη τάξη πραγμάτων. Αυτή η πλειοψηφία των χωρών που υπάρχει στον πλανήτη θα μπορούσε να μετεξελιχθεί σε ένα σύνολο το οποίο να προσπαθούσε να επιβάλει έναν διαφορετικό τρόπο ύπαρξης και διεθνών σχέσεων. Αυτό δεν έχει συμβεί ακόμη, άρα είναι αρνητικός ο παγκόσμιος συσχετισμός. Δηλαδή μεταβαίνουμε σε μια εποχή πολέμου ή πολέμων ή νέων συσχετισμών σε ολόκληρο τον κόσμο χωρίς να υφίσταται ένας προοδευτικός πόλος.
Οι κινήσεις που υπάρχουν ενάντια στον πόλεμο σήμερα είναι είτε δυτικοποιημένες τελείως, με την καταγγελία του δαίμονα Πούτιν και το αίτημα μεγαλύτερης εμπλοκής της Δύσης στον πόλεμο αυτόν, είτε είναι κάποιες κινήσεις και δυνάμεις που μπορεί να βλέπουν με συμπάθεια την πολιτική της Ρωσίας. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να προσπαθήσουμε να δημιουργηθεί σε ολόκληρο τον κόσμο ένα μεγάλο, φιλειρηνικό, αντιπολεμικό κίνημα. Να υπάρχουν χώρες που να μπορούν να έχουν δυνατότητα επιλογής της πορείας τους. Να υπάρχουν ελεύθερες χώρες με ελεύθερους λαούς. Και να αντισταθούμε στις αλλαγές των συνόρων
Πρέπει να προσπαθήσουμε να δημιουργηθεί σε ολόκληρο τον κόσμο ένα μεγάλο, φιλειρηνικό, αντιπολεμικό κίνημα. Να υπάρχουν χώρες που να μπορούν να έχουν δυνατότητα επιλογής της πορείας τους. Να υπάρχουν ελεύθερες χώρες με ελεύθερους λαούς. Και να αντισταθούμε στις αλλαγές των συνόρων
Για τι και για ποιους θα αγωνιστούμε;
Σε σχέση με την Ελλάδα, που είναι ένα από τα πιο σοβαρά θέματα που μας απασχολούν: η ΝΑΤΟφροσύνη βλάπτει τη χώρα μας, την καθιστά ουραγό σε όλες τις εξελίξεις. Κι έπειτα υπάρχει και η αντιρωσική υστερία, που παίρνει πρωτοφανείς διαστάσεις. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να θέσουμε είναι να μην περάσει η αντιρωσική υστερία, η ΝΑΤΟφροσύνη και η δουλοπρέπεια προς τη Δύση. Να υπάρξει μια απομάκρυνση από τον πόλεμο και μια ενεργητική πολιτική της χώρας για να μην εμπλακούμε σε πολεμικές περιπέτειες. Πρέπει να αγωνιστούμε λοιπόν για την ουδετερότητα της χώρας μας απέναντι στην κατάσταση που πάει να διαμορφωθεί. Και να δώσουμε ιδιαίτερη σημασία στην Τουρκία, επειδή αναβαθμίζεται ο ρόλος της. Επιπλέον: Να υπερασπιστούμε την ελληνική ομογένεια στην Ουκρανία και να ζητήσουμε εγγυήσεις γι’ αυτήν. Να υποστηρίζουμε μια Ουκρανία ανεξάρτητη, ουδέτερη, χωρίς τους στρατούς που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στο έδαφός της – κι εδώ αναφερόμαστε τόσο στον ρωσικό στρατό όσο και στις Δυτικές δυνάμεις οι οποίες έμμεσα βρίσκονται εκεί.
Υπό μία έννοια, επιστρέφουμε στο δίλημμα: Θα αγωνιστούμε για τους λαούς ή για τους συσχετισμούς των μεγάλων; Εδώ πρέπει να πούμε ξεκάθαρα ότι οι τρεις κοσμοκρατορικές δυνάμεις, αλλά και οι άλλες μεγάλες δυνάμεις, οι περιφερειακές, δεν νοιάζονται και δεν υπολογίζουν καθόλου τους λαούς. Ενδιαφέρονται μόνο για τη δική τους ισχύ. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ίσες αποστάσεις. Δεν ισχύει ότι τάχα κρατάμε ίσες αποστάσεις κι ότι αυτό είναι μια εύκολη θέση. Τέτοιες κατηγορίες δεν μας αγγίζουν, επειδή στηριζόμαστε στις εκτιμήσεις μας, στα κριτήριά μας, στην πολιτική που προσπαθούμε να έχουμε. Τι σημαίνει το όχι στη ΝΑΤΟφροσύνη, το όχι στην αντιρωσική υστερία; Τι σημαίνει βαθμοί κυριαρχίας στη χώρα απέναντι κυρίως στη Δύση, που μας πιέζει αφόρητα να είμαστε στρατοπεδευμένοι σε αυτό το στρατόπεδο; Τι σημαίνει να μη λειτουργούν οι βάσεις σε περίοδο πολέμων όπως τώρα; Τι σημαίνει να υπάρχει μια ενεργητική πολιτική για την αξιοποίηση ενεργειακών πόρων προς όφελος του ελληνικού λαού και της χώρας; Όλα αυτά μαζί, ακόμα και η θέση για ανεξάρτητη και ουδέτερη Ουκρανία, δεν είναι ακριβώς ίσες αποστάσεις. Το θέμα όμως είναι να έχουμε καθαρό τι παίζεται και τι ενδιαφέρει κάθε μία από τις μεγαλοκρατικές δυνάμεις.
Ο στόχος από τη σκοπιά των λαών
Ας τελειώσουμε με ορισμένα λόγια ενός διανοητή, του Ντέιβιντ Χάρβεϊ: «Ο στόχος πρέπει να είναι να τεθούν τα θεμέλια για μια πιο ειρηνική, συνεργατική, αποστρατιωτικοποιημένη παγκόσμια τάξη πραγμάτων, περιορίζοντας ταυτόχρονα τον τρόμο, την καταστροφή και την άσκοπη απώλεια ζωών που συνεπάγεται η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία». Προσέξτε όλα τα λόγια του: βάζει και τον τρόμο και την καταστροφή και την άσκοπη απώλεια ζωών που μπορεί να προκαλείται αυτή τη στιγμή, και πρέπει να σταματήσει τώρα, πρέπει να αγωνιστούμε γι’ αυτό. Λέει ακόμη ο Χάρβεϊ: «Η υποταγή στους καταναγκαστικούς νόμους του ανταγωνισμού, τόσο μεταξύ μεγάλων εταιριών όσο και μεταξύ στρατιωτικών μπλοκ, είναι μια συνταγή που οδηγεί σε καταστροφή – αν και δυστυχώς εξακολουθεί η συνταγή αυτή να θεωρείται ως ο κύριος δρόμος για μελλοντική συσσώρευση.» Και τρίτο: «Σήμερα είναι σαφές ότι ο ουκρανικός λαός δεν θέλει πόλεμο, ο ρωσικός λαός δεν θέλει πόλεμο, ο ευρωπαϊκός λαός δεν θέλει πόλεμο, οι λαοί της Βόρειας Αμερικής δεν θέλουν άλλον πόλεμο. Το λαϊκό κίνημα για την ειρήνη πρέπει να αναζωπυρωθεί, να επανεκκινηθεί. Οι λαοί σε όλον τον κόσμο πρέπει να διεκδικήσουν το δικαίωμά τους να συμμετέχουν στη δημιουργία μια νέας παγκόσμιας τάξης που να βασίζεται στην ειρήνη, τη συνεργασία και όχι στον ανταγωνισμό, τον εξαναγκασμό και τις συγκρούσεις.»
Αυτά μπορεί να μοιάζουν αυτή τη στιγμή ουτοπικά μπροστά στον κυνισμό και στον τρόπο με τον οποίο κινούνται είτε οι κοσμοκρατορικές δυνάμεις, είτε οι μεγάλες δυνάμεις, είτε οι διάφορες στρατοπεδεύσεις. Είναι όμως γενικά συνθήματα πάλης των λαών, και πρέπει από αυτή την οπτική να προσπαθήσουμε να προσανατολιστούμε. Γνωρίζουμε ότι δεν είναι εύκολα αυτά που έρχονται, και δίνουμε όλες τις δυνάμεις μας για να μην κουρελιαστεί κι άλλο η χώρα σ’ αυτές τις αναταράξεις. Για να μπορέσει ο λαός να ξεφύγει από την κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα, και να αναπτυχθούν δυνάμεις μέσα στην Ελλάδα που θα μπορέσουν να προσανατολιστούν σωστά μπροστά σε όλα αυτά που έρχονται.
