Στο τρίτο* μέρος του άρθρου του Δ. Μπάτση, που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιουνίου – Ιουλίου 1949 του περιοδικού Ανταίος ο συγγραφέας επισημαίνει ότι η υλοποίηση του σχεδίου Μάρσαλ οδηγεί στην «ολοκληρωτική οικονομικοπολιτική δέσμευση της χώρας όπου θα διαδραματιστεί» και στον «ολόπλευρο έλεγχο και διοικητικό ακόμα στην οικονομική ζωή».
Η επικαιρότητα του άρθρου είναι προφανής…
Σχέδιο Μάρσαλ και μορφή εκχωρήσεων
«Οι εκπονητές του προγράμματος Μάρσαλ για την Ελλάδα, θα ισχυριστούν πως πρόκειται για πιστώσεις που δεν καλύπτουν ξένα επιχειρηματικά συμφέροντα. Ποιος όμως διαχειρίζεται τις πιστώσεις, ποιος εκτελεί τα έργα και σε ποιον θ’ ανήκουν οι καινούριες παραγωγικές μονάδες; Πρόκειται βέβαια για την περίπτωση που θα εκινείτο το “πρόγραμμα αναπτύξεως”.
»Εδώ θα μας οδηγήσει ν’ απαντήσουμε η πρόσφατη πείρα από την κατασκευή δρόμων που έγιναν από την Atkinson Drake Park, από το ενδιαφέρον ξένων υδροηλεκτρικών τραστ (Ebasco), από την προσοχή ξένων ομίλων για μεταλλεία (Mining Inc.) και από τις τηλεπικοινωνίες.
»Πριν προχωρήσω, πρέπει να γίνει η διαπίστωση πως οι σημερινές συνθήκες είναι διαφορετικές για το πρόβλημά μας από τις προπολεμικές. Δεν πρόκειται τώρα για ομίλους που διαπραγματεύονται με το Κράτος για εκχωρήσεις τύπου Κούπερ, Πάουερ ή Τηλεφωνικής. Ούτε για τη γνωστή εμπορικοπιστωτική υποτέλεια που φυσικά συνεχίζεται και σήμερα.
»Πρόκειται για διακρατική υπαγόρευση λύσεων στην παραγωγική λειτουργία και σ’ όλους τους τομείς της οικονομικής ζωής. Είναι μια καινούρια μορφή δράσης επιχειρηματικών συμφερόντων που την χαρακτηρίζει η ολοκληρωτική οικονομικοπολιτική δέσμευση της χώρας όπου θα διαδραματιστεί.
»Είναι η περίπτωση όπου επιβάλλονται συμφωνίες με τους κρατικούς εκπροσώπους της πιστώτριας χώρας και όπου η πιστώτρια χώρα ασκεί ολόπλευρο έλεγχο και διοικητικό ακόμα στην οικονομική ζωή. Όλες οι λειτουργίες πιστωτικές, εμπορικές, σχέσεων εργασίας και κεφαλαίου, κοινωνικών ασφαλίσεων, προσανατολισμού της παραγωγής κ.λπ. ρυθμίζονται από ειδικά εξουσιοδοτημένη αποστολή με ειδική συμφωνία. Είναι η περίπτωση της αποστολής του Σχεδίου Μάρσαλ.
»Βρισκόμαστε έτσι μπροστά σε μια καινούρια μορφή, σε ένα καινούριο τύπο, σε μια καινούρια διαδικασία εισόδου και κυριαρχίας του μονοπωλιακού κεφαλαίου στην περιοχή της εσωτερικής αγοράς, που διαφέρει σε εξωτερικά σημεία από την αποικιακή σχέση, παρουσιάζει όμως και τα γνωρίσματα υπαγωγής μιας οικονομίας σε ένα ομαδικό, ευρύτερο σχηματισμό χωρών που τις συνδέει ένα γενικό σχέδιο μεταχείρισης, όπως το Σχέδιο Μάρσαλ. Στην ελληνική οικονομία η εκτέλεση του σχεδίου συνδυάζεται και με την ολοκληρωτική πολιτικο-οικονομική ρυθμιστική δράση (δόγμα Τρούμαν) που συνδέεται με τη διεξαγωγή του σημερινού πολέμου.
»Μέσα σε τέτοιες συνθήκες που από τη φύση της μεταπολεμικής επεκτατικής δράσης του διεθνούς μονοπωλιακού κεφαλαίου, παρουσιάζουν καινούρια στοιχεία, κινείται η εξέταση των ειδικών μορφών που παίρνουν οι εκχωρήσεις στα επιχειρηματικά αυτά συμφέροντα. Ένας συσχετισμός είναι απαραίτητος. Οι τοποθετήσεις του Σχεδίου Μάρσαλ προέρχονται από τον κρατικό προϋπολογισμό. Αποτελούν όμως τον προπομπό για την εμποροπιστωτική δράση και την είσοδο των ιδιωτικών κεφαλαίων που θα ακολουθούν το δρόμο της πιο απόλυτης δέσμευσης των οικονομικών πόρων και της εργασίας των οφειλετριών χωρών. Ο δρόμος αυτός δεν είναι άλλος από τη συνομολόγηση συμφωνιών που δεσμεύουν, στην άσκηση της οικονομικοπολιτικής διοικητικής λειτουργίας, την ίδια την κρατική εξουσία στα κράτη αυτά. Έτσι οι εκχωρήσεις για την επιχειρηματική δράση των ξένων προνομίων (εμπορική, πιστωτική, παραγωγική) παίρνουν πιο άμεση, πιο επίσημη και πιο ολοκληρωτική μορφή.
Φυσικά οι αντιθέσεις και οι αντιδράσεις των μονοπωλιακών κύκλων της κάθε χώρας ανάλογα με την ισχύ της διαμορφώνουν τελικά τους όρους για την εκτέλεση του Σχεδ. Ευρωπ. Συνεργασίας.
»Η κορύφωση όλης αυτής της προεργασίας για την εξασφάλιση προνομιακών όρων στο υπερατλαντικό χρηματιστικό κεφάλαιο με εξόρμησή του στις πέντε ηπείρους είναι το λεγόμενο “Τέταρτο σημείο” του λόγου του Προέδρου Τρούμαν, που χαράζει την προοπτική για το “Σχέδιο αναπτύξεως των καθυστερημένων χωρών”».
* Το πρώτο μέρος δημοσιεύθηκε στο φύλλο της 28/9 και το δεύτερο σε αυτό της 5/10
Ερανιστής: Γιώργος Τοζίδης
