Στο κόκκινο η παραβατικότητα, ανυπεράσπιστοι οι πολίτες που βρίσκονται σε ανάγκη
Του Ζαχαρία Ρουστάνη
Κάθε εποχή διαθέτει εκείνους που θησαυρίζουν εκμεταλλευόμενοι τη δύσκολη θέση των υπολοίπων. Την περίοδο της γερμανικής κατοχής έπαιρναν ολόκληρες περιουσίες κυριολεκτικά για ένα κομμάτι ψωμί, για λίγο λάδι… Πώς θα μπορούσαν να λείψουν από τη μνημονιακή Ελλάδα αυτού του είδους οι ύαινες, που βρίσκονται πίσω από εγχώριες ή πολυεθνικές επιχειρήσεις συγκέντρωσης και εμπορίας πολύτιμων αντικειμένων; Η δραστηριότητά τους κορυφώθηκε στον τρίτο χρόνο της φτωχοποίησής μας, τότε που έβλεπες παντού σε κάθε γειτονιά, χιλιάδες «αγορές χρυσού», ενεχυροδανειστήρια και «πρατήρια ρευστότητας», όπου κατέφευγαν οι απελπισμένοι με τα κοσμήματα και τα ασημικά τους σκεύη, για να αποφύγουν έξωση, για να επανασυνδέσουν ηλεκτρικό ρεύμα, για να ψωνίσουν τρόφιμα, για να πληρώσουν δόσεις δανείων και χαράτσια.
Σήμερα, η δραστηριότητά τους έχει λιγοστέψει και καταφεύγουν σε χρυσοπληρωμένες τηλεοπτικές διαφημίσεις προκειμένου να προσελκύσουν τους αναξιοπαθούντες και να τους αρπάξουν τα τελευταία τους αποθέματα, αλλά και για να δέσουν τον γάιδαρό τους, να μοιράσουν λίγο χρήμα και να κρατήσουν σε κάποια απόσταση ασφαλείας τα μεγαλοαφεντικά της τέταρτης εξουσίας.
Χρυσές «αναδουλειές»
Ένας απ’ αυτούς, γνωστό όνομα από τις τηλεοπτικές διαφημίσεις, με δεκάδες υποκαταστήματα σε όλη την Ελλάδα, προσκαλεί από τηλεοράσεως τα θύματά του με την υπόσχεση ότι αγοράζει κοσμήματα «σε τιμή κοσμημάτων και όχι απλώς πολύτιμων μετάλλων». Αναθαρρούν οι ευκολόπιστοι, μα όταν φτάνουν στο βασίλειό του τους περιμένει η «προσγείωση στη σκληρή πραγματικότητα» και μες στην ύστατη απελπισία τους αποδέχονται αδιαμαρτύρητα τη δική του προσφορά, χωρίς μάλιστα καμιά απόδειξη ή παραστατικά. Αδιαμαρτύρητα και απροστάτευτοι, διότι οι νόμοι του κράτους μάλλον αδυνατούν να περάσουν τις βαριές σιδερένιες πόρτες του «καταστήματος». Τον περασμένο μήνα κυκλοφόρησε η φήμη ότι «το αφεντικό» συνελήφθη και κρατείται για φοροδιαφυγή, αλλά εκείνος απάντησε αμέσως με… κιμπαριλίκι, με ένα πυκνό πακέτο διαφημιστικών του μηνυμάτων σε όλα τα τηλεοπτικά κανάλια. Ένα μεσημέρι, δίπλα στο υποκατάστημα της οδού Πατησίων, σταθήκαμε και ρωτήσαμε διακριτικά μερικούς πελάτες που έβγαιναν, αν τους έδωσε απόδειξη κι αν όντως τα κοσμήματά τους εκτιμήθηκαν ως κοσμήματα, όπως διαφημίζει. Όλοι τους κάγχασαν στην πρώτη τους αντίδραση. «Απόδειξη; Ποια απόδειξη… Αστειεύεσαι, φίλε. Όλα για λιώσιμο τα πάει, λέει», απάντησε ο ένας, «εξακόσια ευρώ το αγοράσαμε, 120 μας προσέφερε» απάντησε μια κυρία. «Άνθρακας ο θησαυρός, οι πέτρες δεν άξιζαν τίποτα», είπε ένας τρίτος, «δεν ασχολήθηκα, χρειαζόμουν τα λεφτά για να πληρώσω την κηδεία της γυναίκας μου. Τι να την κάνω την απόδειξη», είπε ένας ηλικιωμένος. «Άκουγα ασήμι και ασήμι, χειροποίητα, δώρα της μακαρίτισσας της θείας μου όταν παντρεύτηκα πριν από 50 χρόνια -από τη Ρωσία τα έφερε- και νόμιζα ότι αξίζουν πολλά λεφτά. Τώρα παντρεύεται η εγγόνα μου και σκέφτηκα να βοηθήσω, αλλά η εκτιμήτρια μου είπε να τα αγοράσει 250 ευρώ το κιλό για να τα λιώσει. Ξέρεις, παιδάκι μου, τι τέχνη έχουν;», είπε μια γριούλα, κραδαίνοντας με θυμό μια πλαστική τσαντούλα.
Ενέχυρα του τρόμου
Την υψηλή παραβατικότητα σε αυτού του είδους το παραεμπόριο δεν φαίνεται να τη διακρίνουν οι αρμόδιοι – ή μήπως περιμένουν να αλλάξουν πρώτα χέρια όλα τα τιμαλφή των φτωχοποιημένων; Από παλαιοτάτων χρόνων και μέχρι πριν από δεκαπέντε-είκοσι χρόνια λειτουργούσαν τα ενεχυροδανειστήρια και κάλυπταν τοκογλυφικά τις έκτακτες ανάγκες ορισμένων πολιτών, καθώς δεν είχαν ακόμη αποκτήσει κυρίαρχη θέση στην οικονομία το πλαστικό χρήμα και ο εύκολος τραπεζικός δανεισμός. Οι πελάτες πήγαιναν τα πολύτιμα αντικείμενά τους, έπαιρναν τα μετρητά που είχαν απόλυτη ανάγκη, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις επέστρεφαν λίγο καιρό αργότερα και τα ξανάπαιρναν πίσω, γιατί η οικονομία ήταν ακόμη ζωντανή και υπήρχαν ευκαιρίες να ξαναποκτήσουν χρήματα.
Στον κρανίου τόπο που άφησαν όμως τα μνημόνια, οι ευκαιρίες αυτές δεν διαφαίνονται, προς το παρόν, πουθενά. Η πολιτεία, τυπικά, εγγυάται την ύπαρξη Κρατικού Ενεχυροδανειστηρίου μέσω των υπηρεσιών που παρέχει το Νέο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, αλλά λειτουργεί με όρους ουσιαστικά απαγορευτικούς, μια και τα ενέχυρα «δανειοδοτούνται» από 1/4 έως 1/8 της πραγματικής τους αξίας και τα τοκογλυφικά επιτόκια παραμένουν σταθεροποιημένα στις λαμπρές περιόδους του υψηλού πληθωρισμού, την ίδια στιγμή που το χρήμα μέρα με την ημέρα ακριβαίνει και γίνεται όλο και πιο δυσεύρετο.
Διαρρήξεις και… ληστεία
Από την άνοιξη του 2010 έως το φθινόπωρο του 2011 οι διαρρήξεις κατοικιών σημείωσαν κατακόρυφη αύξηση και ξεπέρασαν τις 180.000 πανελλαδικά, εκ των οποίων εξιχνιάστηκαν μόλις οι 35.000. Παράλληλα και με μικρή καθυστέρηση κατέκλυσαν τη χώρα κάτι κίτρινα και πανομοιότυπα παραμάγαζα, με διαφημιστικά έντυπα, φέιγ-βολάν και ταμπέλες «Αγοράζουμε άμεσα με μετρητά χρυσό, ασήμι, λίρες, νομίσματα, ρολόγια, πολύτιμους λίθους κ.ά. σε οποιαδήποτε μορφή και ποσότητα».
Από το 2011 προστέθηκαν στα ήδη υπάρχοντα ενεχυροδανειστήρια περισσότερα από 12.000 τέτοια «πρατήρια», τα οποία ακολουθούν κατά κανόνα το ΔΝΤ στις χώρες που «επισκέπτεται». Πολλά από αυτά λειτούργησαν χωρίς άδεια αρκετούς μήνες και εξαφανίστηκαν εν μια νυκτί σαν τους διαρρήκτες, παίρνοντας μαζί τους τόνους χρυσού και ασημιού, σημαντικά κειμήλια, κοσμήματα ιστορικής αξίας που αγόρασαν σε εξευτελιστικές τιμές. Το μεγαλύτερο ποσοστό αυτής της λείας πήγε για λιώσιμο και φυγαδεύτηκε στο εξωτερικό. Μόνο η μια από αυτές τις «επιχειρήσεις» που μπήκε στο μικροσκόπιο του ΣΔΟΕ και είδε το φως της δημοσιότητας, αποκαλύφθηκε ότι μέσα σε οκτώ μήνες είχε κάνει τζίρο 21 εκατομμυρίων ευρώ!
