Είπα να πρωτοτυπήσω σήμερα και να δώσω τον λόγο σε μια από τις εξαιρετικές Ελληνίδες γελοιογράφους, τη Μαρία Τζαμπούρα, την οποία είχα τη χαρά να συναντήσω στην έκθεση Democrisis που πραγματοποιήθηκε στον σταθμό του Μετρό στο Σύνταγμα από τη Λέσχη Ελλήνων Γελοιογράφων. Συμμετείχαν 32 μέλη της Λέσχης και 10 Ιταλοί γελοιογράφοι – ανάμεσά τους και ο μεγάλος Altan.
Απολαυστική έκθεση, καυστικό το χιούμορ. Βρέθηκα να γελάω μόνος μου μπροστά σε κάποια σκίτσα και σε άλλα να μπαίνω σε πολλές σκέψεις.
Ελπίδα, αυτή η έκθεση που αφυπνίζει να μεταφερθεί και σε άλλα μέρη της Αθήνας και της Ελλάδας…
«Η δημοκρατία σε κρίση». Γιατί διαλέξατε αυτό το θέμα; Είχατε και φέτος αντιδράσεις από… θιγόμενους;
Οι πολιτικοί γελοιογράφοι επιλέγουμε τα θέματα μας με βάση την επικαιρότητα . Φέτος διαλέξαμε ως θέμα της ετήσιας μας έκθεσης στο Μετρό του Συντάγματος τη δημοκρατία, κυρίως λόγω των απανωτών εκλογικών αναμετρήσεων που έρχονται και απασχολούν όλους, τόσο σε εθνικό όσο και ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι αντιδράσεις φέτος ήταν αποκλειστικά θετικές –τουλάχιστον σε επίπεδο δημοσίου λόγου– κι εγώ νομίζω ότι το χρωστάμε αποκλειστικά στην ανταπόκριση του κόσμου που έρχεται και παρακολουθεί αυτές τις εκθέσεις τέσσερα χρόνια τώρα. Εξάλλου αν θίγουμε, θίγουμε κυρίως τα κακώς κείμενα.
Τα δικά σου σκίτσα έχουν να κάνουν με τις εκλογές. Τι λέει το Στόμα της αλήθειας για όσα συμβαίνουν; Θα μας φάει το χέρι;
Κάποιοι σίγουρα νιώθουν έτσι μέσα στο μπλε παραβάν! Το συγκεκριμένο σκίτσο είχε γίνει παλαιότερα και αφορούσε εκλογικές αναμετρήσεις περασμένων ετών. Αν ακόμη στέκει, είναι ίσως γιατί σπανίως ψηφίζουμε επειδή πιστεύουμε σε συγκεκριμένα πρόσωπα και το όραμα τους, περισσότερο ψηφίζουμε με σκεπτικισμό, αμφιβολία και με τη λογική του «μικρότερου κακού». Τουλάχιστόν αυτή είναι η δική μου αίσθηση.
Τι θα μας σχεδίαζες για τις επερχόμενες εκλογές;
Τίποτα περισσότερο απ’ ότι σχεδίασα για την έκθεση και αφορά όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις. Θα μας αφιέρωνα το σκίτσο μου που παρομοιάζω την ψήφο με το ντουζ και έχοντας αυτό κατά νου, να πάμε και να ψηφίσουμε. Οι πολίτες έχουμε δύναμη.
Πώς αποφασίσατε φέτος να συνεργαστείτε με τους Ιταλούς γελοιογράφους για την Έκθεση;
Η γελοιογραφία είναι και μια μορφή τέχνης. Υπό αυτό το πρίσμα θέλουμε να συστήσουμε στο ελληνικό κοινό και τους καλλιτέχνες, συναδέλφους μας από όλο τον κόσμο. Η Ιταλία είναι μια χώρα με μακρά παράδοση στο σκίτσο και την πολιτική γελοιογραφία και το γεγονός ότι ανταποκρίθηκαν άμεσα και αγκάλιασαν την προσπάθεια μας έπαιξε βασικό ρόλο στη φετινή επιλογή.
Ποιες δουλειές των Ιταλών συναδέλφων σου ξεχώρισες και γιατί;
Προσωπικά ξεχώρισα τη δουλειά της Marilena Nardi, που μόνο με τη δύναμη της εικόνας της εκφράζει καίρια ό,τι θέλει να πει, του Enzo Lunari για τη μαεστρία του να ισορροπεί μεταξύ τραγικού και γλυκόπικρα αισιόδοξου, του Giovanni Sorcinelli-Giox για τον τρόπο που χρησιμοποιεί την «παιδικότητα» της γραμμής του για να σε κόψει σαν ξυράφι και του Giorgio Franzaroli για τον σπαραχτικό κυνισμό του.
Γνώρισες από κοντά τον μεγάλο Altan. Τι σου έκανε περισσότερο εντύπωση; Μιλήσατε καθόλου για τη γνώμη του για την ελληνική πραγματικότητα;
Ο άλλος λόγος που θέλουμε τη συμμετοχή ξένων καλλιτεχνών είναι η ανάγκη μας να μοιραστούμε με άλλους κοινές αγωνίες, σκέψεις, ανασφάλειες ή μικρά μυστικά σχετικά με την τέχνη μας ή την ανάγκη μας για έκφραση. Ο Altan είναι ένας από τους δημιουργούς που έχει καθορίσει το σύγχρονο πολιτικό σχόλιο. Δεν είμαστε λίγοι οι σκιτσογράφοι που έχουμε επηρεαστεί έμμεσα ή άμεσα από το στυλ του. Ήταν μεγάλη χαρά να διαπιστώσουμε ότι πίσω από το σπουδαίο έργο υπάρχει ένας εξίσου σπουδαίος άνθρωπος. Ιδιαίτερη εντύπωση μου έκανε η σεμνότητα του και το γεγονός ότι παρ’ όλο που είχε φτάσει στην εννιά το βράδυ στην Αθήνα μαζί με τους άλλους δύο Ιταλούς σκιτσογράφους, αυθόρμητα ήρθανε και κάτσανε μαζί μας μέχρι τις τρεις το ίδιο βράδυ κατά το μεταμεσονύκτιο στήσιμο της έκθεσης! Μαζί με τη Marilena Nardi και τον Giox μείνανε μαζί μας, ιδιαίτερα χαρούμενοι και συγκινητικά πρόθυμοι και μόνο ύστερα από τη δική μας επιμονή φύγανε για να ξεκουραστούνε στο ξενοδοχείο τους. Αλλιώς, νομίζω ότι θα φεύγαμε όλοι μαζί παρέα στις επτά το πρωί, όπως κάναμε οι υπόλοιποι! Για την ελληνική πραγματικότητα δεν είπαμε τίποτα, τουλάχιστον όχι μαζί μου. Τα ιταλικά μου είναι ανύπαρκτα και στα αγγλικά μιλάγαμε για δύο πράγματα που όπως ανακάλυψα αγαπάει πολύ, την ελληνική αρχαία τέχνη και τις μπύρες!
