Τι μπορεί να σφυρηλατήσει τις σχέσεις εμπιστοσύνης του ΣΥΡΙΖΑ-EKM με την κοινωνία. Του Γιάννη Φερτάκη
Η ραγδαία άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ και η κατοχύρωσή του ως του κυριότερου και μαζικότερου αντιπολιτευτικού πόλου, ανέδειξε μια σειρά θετικών στοιχείων που συνθέτουν τη μετεκλογική φυσιογνωμία του, αλλά ταυτόχρονα έφερε και στην επιφάνεια αδυναμίες -χρόνιες και καινούργιες- που τον θέτουν μπροστά σε αποφασιστικά διλήμματα. Το ότι ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ διέρχεται κρίσιμη καμπή, είναι φανερό. Δέχεται άγρια επίθεση και η ορμή του, κατά γενική ομολογία, έχει ανακοπεί. Πώς πρέπει να αντιδράσει; «Τι να κάνουμε;». Στο κείμενο αυτό θα υποστηρίξω ότι οι αντίπαλοι μας υποδεικνύουν πώς ακριβώς πρέπει να πολιτευτούμε.
Κατ’ αρχήν θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι, ήδη από τις τελευταίες εκλογές και μετά, αυτό που διακυβεύεται δεν είναι η κυβέρνηση αλλά η εξουσία. Αυτό έχει κατανοηθεί επαρκώς από τις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές δυνάμεις που ασκούν την εξουσία μετά τη μεταπολίτευση και γι’ αυτό έχει καταστρωθεί σχέδιο πάση θυσία αποτροπής της ανόδου στην εξουσία του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ και των δυνάμεων που εκπροσωπεί. Επειδή αυτή η επίθεση του «συστήματος» δείχνει να αποδίδει, γνώμη μου είναι πως η αποκρυπτογράφηση των συστατικών στοιχείων της μας αποκαλύπτει τις δικές μας αδυναμίες και συνεπώς δείχνει ταυτόχρονα το δρόμο της ανάκαμψής μας.
Τα αδύνατα σημεία
Οι δυνάμεις του «κατεστημένου» χτυπούν τον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ στα εξής αδύνατα σημεία του:
• Στην ανεξάρτητα από την κατοχυρωμένη και αναγκαία αποδοχή της διαφορετικότητας, ανεξέλεγκτη «πολυφωνία» του και κυρίως στην από κεκτημένη ταχύτητα δημόσια έκφραση απόψεων που ταιριάζουν περισσότερο σε κόμμα διαμαρτυρίας παρά εξουσίας. Δηλαδή, στην αδυναμία κάποιων στελεχών να διακρίνουν το πολιτικά πρωτεύον από το δευτερεύον.
• Στις ανεπαρκείς και ανεπεξέργαστες θέσεις του για τα εθνικά θέματα και στην αποφυγή εκ μέρους του να αναφερθεί σ’ αυτά πέραν ορισμένων κοινότοπων γενικολογιών. Δηλαδή, στην αδυναμία του να εμφανισθεί ως παράταξη με εθνική στρατηγική.
• Στις παλινωδίες του ως προς την άμεσα ακολουθητέα οικονομική πολιτική: θα είναι διαχείριση της καπιταλιστικής κρίσης ή (κατ’ άλλους) ριζική αλλαγή του οικονομικού συστήματος; Δηλαδή στην αδυναμία του να εμφανίσει ικανοποιητικό σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης που να ξεδιπλώνεται στο χρόνο.
Αν ο στόχος της επίθεσης είναι ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, ποιο είναι το «ακροατήριο» στο οποίο η επίθεση απευθύνεται για να το πείσει; Νομίζω πως το «ακροατήριο» είναι τα στρώματα εκείνα που μέχρι στιγμής δεν τον έχουν ψηφίσει, αλλά που θα μπορούσαν δυνητικά, υπό προϋποθέσεις, να συνδράμουν την Αριστερά προκειμένου να σχηματιστεί ένα «μπλοκ εξουσίας», με την γκραμσιανή έννοια, με σκοπό να αποτραπεί η καταστροφή και να βγει η χώρα από την περιπέτεια. Από κοινωνική-ταξική άποψη μιλάμε για τα στρώματα της μεσαίας τάξης που πτωχοποιούνται ραγδαία, όπως επαγγελματίες, έμποροι, γιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί, μικρά και μεσαία στελέχη επιχειρήσεων κλπ.
Από πολιτική άποψη είναι άνθρωποι που ανήκουν σε όλο σχεδόν το (δημοκρατικό) πολιτικό φάσμα, που δεν διατηρούν ισχυρούς δεσμούς με κάποιο κόμμα και που ενοχλούνται βαθιά και από την πτώση της προσωπικής και οικογενειακής τους κοινωνικής θέσης αλλά και από τη διάλυση της χώρας και τη μετατροπή της σε οικονομική αποικία. Αυτή την «κρίσιμη μάζα» προσπαθεί το κατεστημένο να αποτρέψει από το να συμμαχήσει με τις δυνάμεις της Ριζοσπαστικής Αριστεράς – και μέχρι στιγμής το κάνει με επιτυχία.
Στήριξη σε μια κοινωνική πλειοψηφία
Αν ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ θέλει να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας, αλλά και να την κρατήσει για χρονικό διάστημα αρκετό ώστε να εφαρμόσει το πρόγραμμά του, διάστημα κατά το οποίο είναι ευνόητο ότι θα διαδραματίζονται σκληρότατες συγκρούσεις, είναι κατά τη γνώμη μου απαραίτητο να πείσει τα στρώματα αυτά ότι αξίζει όχι μόνο να τον εμπιστευτούν αλλά και να συμμετάσχουν στη συνολική προσπάθεια. Η μόνη πιθανότητα επιτυχίας είναι η στήριξη σε μια, όχι μόνο πολιτική-εκλογική αλλά και κοινωνική πλειοψηφία.
Ο κύριος τρόπος επίτευξης αυτού του στόχου είναι, πιστεύω, η επίμονη προσπάθεια στο χώρο κυρίως των ιδεών, που μπορούν να διεισδύσουν στον κόσμο, να αποτελέσουν τον συνδετικό ιστό μεταξύ ετερογενών κοινωνικών στρωμάτων και να σφυρηλατήσουν την αναγκαία σχέση εμπιστοσύνης. Και η βασική δουλειά πρέπει να γίνει στα σημεία εκείνα που ακριβώς έχουν επισημάνει οι αντίπαλοί μας ως αδύναμα και τα οποία εκμεταλλεύονται στο έπακρο προκειμένου να επιτύχουν τη ρήξη του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ με την πλειοψηφία της κοινωνίας.
Πιο συγκεκριμένα νομίζω πως το βάρος θα πρέπει να δοθεί στους εξής άξονες:
• Στην επεξεργασία και προβολή ενός σχεδίου παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας με σαφή κοινωνικό προσανατολισμό υπέρ των λαϊκών τάξεων και των μικρομεσαίων στρωμάτων που πρέπει να περιλαμβάνει συγκεκριμένους στόχους, οι οποίοι να είναι ρεαλιστικοί και ιεραρχημένοι βάσει προτεραιοτήτων. Επίσης να είναι ιδεολογικά οριοθετημένοι και να μην είναι μαξιμαλιστικοί. Δεν γίνεται κάποιοι να αναμένουν ότι την επαύριο της εκλογικής νίκης θα αρχίσει ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός της κοινωνίας.
• Στην τόνωση ενός υγιούς πατριωτικού-αντι-ιμπεριαλιστικού αισθήματος στους κόλπους του λαού, κατά τα πρότυπα του ΕΑΜ (με προσαρμογή, εννοείται, στις διαφορετικές σημερινές συνθήκες), αισθήματος που θα λειτουργήσει σαν συγκολλητική ουσία στα ετερογενή μέρη του κοινωνικού μπλοκ. Και αυτό θα πρέπει να συνοδεύεται απαραίτητα από την επεξεργασία και την πρόταση μιας πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής που θα χαρακτηρίζεται από σύνεση αλλά θα έχει και νεύρο και πυγμή και που θα εμπνέει σεβασμό τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό.
• Στην ανάπτυξη, τέλος, ενός σχεδίου τόνωσης των δημοκρατικών θεσμών με σκοπό την αποκατάσταση της χαμένης εμπιστοσύνης του λαού προς τους θεσμούς και την πολιτεία. Αυτό, πιθανότατα, θα πρέπει να συνοδευτεί από αίτημα αλλαγής, ίσως εκ βάθρων, του Συντάγματος.
Τέλος, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι τα παραπάνω πρέπει αυτονοήτως να συνοδεύονται από μια από πάσης απόψεως άμεμπτη συμπεριφορά των πολιτικών στελεχών μας, ώστε να κατοχυρωθεί και να διαφυλαχθεί όχι μόνο η πολιτική, αλλά και η ηθική ηγεμονία, συνθέτοντας τους όρους όχι μόνο για μιαν αναγκαία, αλλά και μια ικανή και αποτελεσματική επικοινωνιακή πολιτική.
* Ο Γιάννης Φερτάκης
είναι μέλος της Τ.Ο. ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ Εξαρχείων
