Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Οι παρατηρήσεις επαγγελματιών και ερασιτεχνών επιστημόνων σε όλο τον κόσμο κατά τα τελευταία έτη αποκαλύπτουν μια ανησυχητική τάση: τα άστρα στον νυκτερινό ουρανό γίνονται όλο και πιο δύσκολο να παρατηρηθούν εξαιτίας της ταχέως αυξανόμενης φωτορύπανσης. Μια νέα επιστημονική έρευνα βρήκε ότι μπροστά στα μάτια μας, συχνά χωρίς να το συνειδητοποιούμε, τα άστρα εξαφανίζονται με εντυπωσιακό –ή μάλλον με ανησυχητικό– ρυθμό.
Η αλλαγή στην ορατότητα των άστρων αντιστοιχεί σε μια κατά σχεδόν 10% ετήσια αύξηση στη φωτεινότητα του νυχτερινού ουρανού κατά την τελευταία δεκαετία. Αυτό σημαίνει ότι ένα παιδί που όταν γεννήθηκε σε μια περιοχή, 250 άστρα ήσαν ορατά, σήμερα στην ίδια τοποθεσία μετά από 18 χρόνια μπορεί να παρατηρήσει το πολύ 100 άστρα, δηλαδή πάνω από τα μισά έχουν πια γίνει «αόρατα».
Το γυμνό ανθρώπινο μάτι θα έπρεπε να μπορεί να δει αρκετές χιλιάδες άστρα σε έναν καθαρό σκοτεινό ουρανό. Δυστυχώς εκτιμάται ότι σε όλο τον κόσμο περίπου το 30% των ανθρώπων –σχεδόν ο ένας στους τρεις– έχει χάσει πια τη θέα του γαλαξία μας λόγω της φωτορύπανσης και το πρόβλημα συνεχώς επιδεινώνεται, σύμφωνα με τη νέα έρευνα.
Οι ερευνητές του διεθνούς επιστημονικού προγράμματος Globe at Night, με επικεφαλής τον Κρίστοφερ Κίμπα του γερμανικού κέντρου ερευνών German Research Center for Geoscience (GFZ) στο Πότσνταμ και του Πανεπιστημίου Ρουρ-Μπόχουμ, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Science», ανέλυσαν στοιχεία της περιόδου 2011-2022 που αφορούσαν συνολικά 51.351 παρατηρήσεις άστρων με γυμνό μάτι από ανθρώπους σε περίπου 19.300 τοποθεσίες σε διάφορες χώρες, κυρίως σε Ευρώπη (3.700) και Βόρεια Αμερική (9.500). Εκτιμήθηκε ότι η φωτεινότητα του νυχτερινού ουρανού διπλασιάστηκε σε λιγότερα από οκτώ χρόνια. Η ετήσια αύξηση της φωτεινότητας, που κυμαίνεται από σχεδόν 7% στην Ευρώπη έως 10% στις ΗΠΑ, είναι πολύ μεγαλύτερη εκείνης (περίπου 2% ετησίως) που αφορά την αύξηση του τεχνητού φωτός με βάση τις μετρήσεις ακτινοβολίας από δορυφόρους. Αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι οι δορυφόροι μετρούν τη φωτορύπανση καταγράφοντας κυρίως το φως που κατευθύνεται προς τον ουρανό, ενώ οι πολίτες επηρεάζονται κυρίως από την οριζόντια φωτορύπανση, που είναι και η μεγαλύτερη.
Σε πολλές κατοικημένες περιοχές της Γης ο νυκτερινός ουρανός δεν σκοτεινιάζει ποτέ πλήρως, καθώς υπάρχει διάχυτη μια λάμψη τεχνητού φωτός στην ατμόσφαιρα. Αυτή η φωτορύπανση υποσκάπτει τη δυνατότητα παρατήρησης των άστρων τα βράδια. Η εξάπλωση του φωτισμού LED, που εκπέμπει περισσότερο μπλε φως στο οποίο τα μάτια είναι πιο ευαίσθητα, έχει επιδεινώσει την κατάσταση.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Προτεραιότητα στην προστασία από διαβήτη
Οι ειδικοί επισημαίνουν την ανάγκη ολιστικής αντιμετώπισης της νόσου για τη μείωση του γλυκαιμικού φορτίου, την πρόληψη των επιπλοκών από το καρδιαγγειακό σύστημα και τη νεφρική λειτουργία, τονίζοντας τις αλλαγές συμπεριφοράς απέναντι στους παράγοντες κινδύνου –όπως το κάπνισμα, η έλλειψη άσκησης και η κακή διατροφή– για την αποφυγή των επιπτώσεων στα αγγεία, της υπέρτασης, των λιπιδίων και των παραγόντων θρόμβωσης.
Για τον λόγο αυτό, εφιστούν την προσοχή στην εξατομίκευση της θεραπείας του διαβήτη ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ασθενή ξεχωριστά, λαμβάνοντας υπόψιν και τις κοινωνικές παραμέτρους της νόσου. Τονίζουν όμως, πως ενώ οι νέες θεραπευτικές παρεμβάσεις διευκολύνουν τον έλεγχο της γλυκόζης, είτε συμπεριφορικά, είτε φαρμακευτικά, ακόμη και χειρουργικά, η ύπαρξη περισσότερων επιλογών δυσκολεύει την εκλογή της κατάλληλης αγωγής.
Τις νέες οδηγίες εξήγησε στο in.gr o καθηγητής Παθολογίας, διαβητολόγος Γιώργος Δημητριάδης, επισημαίνοντας πως τώρα μπαίνει σε προτεραιότητα η προστασία της νεφρικής λειτουργίας των διαβητικών ασθενών και η προστασία από καρδιαγγειακά νοσήματα και καρδιακή ανεπάρκεια.
Ταυτόχρονα, για τη διαχείριση των καρδιαγγειακών παραγόντων κινδύνου, επισημαίνεται στις νέες οδηγίες, η στενή παρακολούθηση της καρδιάς και των αγγείων του ασθενή, η μείωση της υπέρτασης και των λιπιδίων, η χορήγηση αντιθρομβωτικών παραγόντων εφόσον χρειάζεται, καθώς και η διακοπή του καπνίσματος.
Παράλληλα όμως έχει διαπιστωθεί ότι απώλεια βάρους από 10-15% ή και περισσότερο αν αυτό είναι απαραίτητο, μπορεί να έχει τροποποιητική επίδραση στη νόσο, να οδηγήσει σε υποστροφή του διαβήτη, γεγονός που ορίζεται ως εξομάλυνση των επιπέδων γλυκόζης επί τρίμηνο ή και περισσότερο, χωρίς φαρμακευτική αγωγή. Παράλληλα η απώλεια βάρους μειώνει τον κίνδυνο για καρδιομεταβολικά νοσήματα και βελτιώνει την ποιότητα ζωής.
Εκτός από την ανάγκη για τακτική αεροβική άσκηση και άσκηση με αντιστάσεις, οι νέες οδηγίες σημειώνουν ότι μόνο 500 βήματα την ημέρα μειώνουν κατά 2-9% τη νοσηρότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα και τη θνησιμότητα από όλες τις αιτίες.
Τήξη πάγων, νέα μικρόβια;
Οι προειδοποιήσεις ότι η τήξη των πάγων της Αρκτικής μπορεί να απελευθερώσει αρχαίους παθογόνους παράγοντες αποκτούν νέα βαρύτητα μετά την «ανάσταση» ιών που παρέμειναν κατεψυγμένοι για χιλιάδες χρόνια στη Σιβηρία.
Ένας από τους 13 νέους ιούς που απομονώθηκαν από το περμαφρόστ, όπως ονομάζεται το μονίμως παγωμένο έδαφος του βορρά, παρέμενε μολυσματικός παρόλο που είχε περάσει 48.000 χρόνια στην κατάψυξη.
Η ανακάλυψη δεν έχει υποβληθεί ακόμα σε ανεξάρτητο έλεγχο, παρουσιάζεται όμως ως προδημοσίευση από την ομάδα του ιολόγου Ζαν-Μαρί Αλεμπίκ του γαλλικού Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Έρευνας.
«Τα 48.500 χρόνια αποτελούν νέο ρεκόρ» δήλωσε στο New Scientist ο ερευνητής, ο οποίος κατείχε και το προηγούμενο ρεκόρ με την επαναφορά δύο ιών ηλικίας 30.000 ετών.
Οι «ιοί-ζόμπι», όπως τους βάφτισε η ερευνητική ομάδα, δεν προσβάλλουν τον άνθρωπο αλλά αμοιβάδες, μονοκύτταρα πρωτόζωα που ζουν στο νερό.
Παρόλα αυτά, η αναβίωσή τους στο εργαστήριο αναδεικνύει τον κίνδυνο για τη δημόσια υγεία καθώς η κλιματική αλλαγή λιώνει το περμαφρόστ, το οποίο καλύπτει σήμερα το ένα τέταρτο του Βόρειου Ημισφαιρίου.
Οι 13 ιοί-ζόμπι είναι ακίνδυνοι για τον άνθρωπο, όμως «η κατάσταση θα μπορούσε να αποδειχθεί καταστροφική σε περίπτωση που εμφανιστούν ασθένειες των φυτών, των ζώων ή των ανθρώπων από την αναβίωση ενός αρχαίου, άγνωστου ιού» γράφουν οι ερευνητές.
Ανάλογη προειδοποίηση απηύθυνε μέσω του New Scientist ο Έρικ Ντέλουαρτ, ιολόγος του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο. «Αν οι συντάκτες της μελέτης απομονώνουν πράγματι ζωντανούς ιούς από το αρχαίο περμαφρόστ, είναι πιθανό ότι […] ιοί των θηλαστικών επίσης επιζούν κατεψυγμένοι για αιώνες» είπε.
Η επαφή με τη φύση
Οι άνθρωποι που περνούν αρκετό χρόνο στη φύση, κοντά σε δέντρα, νερά και βουνά, έχουν μειωμένη ανάγκη να πάρουν φάρμακα για το άγχος, την υπέρταση, το άσθμα και άλλες παθήσεις, σύμφωνα με μια νέα φινλανδική επιστημονική μελέτη, που επιβεβαιώνει ότι η τακτική επαφή με τη φύση αποτελεί «φάρμακο» για την ψυχοσωματική υγεία.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη δρ Άνου Τουρούνεν του Φινλανδικού Ινστιτούτου για την Υγεία και την Ευημερία στο Ελσίνκι, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό επαγγελματικής και περιβαλλοντικής ιατρικής «Occupational & Environmental Medicine», ανέλυσαν στοιχεία για 7.321 ανθρώπους που ζουν σε μεγάλες πόλεις. Αξιολογήθηκε πόσο συχνή, εύκολη ή κοντινή πρόσβαση είχαν σε χώρους πρασίνου και νερού (σε απόσταση έως ένα χιλιόμετρο από το σπίτι τους), όπως μεγάλους κήπους, πάρκα, δάση, ποτάμια και λίμνες και πώς αυτό σχετιζόταν με τα φάρμακα που έπαιρναν.
Διαπιστώθηκε ότι όσοι απολάμβαναν τη φύση έως τέσσερις φορές την εβδομάδα, είχαν γενικά μειωμένη πιθανότητα κατά 33% να παίρνουν διαφόρων ειδών ψυχοφάρμακα (αγχολυτικά, αντικαταθλιπτικά, υπνωτικά), καθώς επίσης 36% μικρότερη πιθανότητα να παίρνουν φάρμακα κατά της υπέρτασης και 26% κατά του άσθματος.
