του Ερρίκου Φινάλη
Μέσα σε μία εβδομάδα, στην καρδιά του καλοκαιριού, η διοίκηση Τραμπ προχώρησε σε δύο εντυπωσιακές κινήσεις. Η πρώτη αφορά την υπαγόρευση στη λιβανέζικη συγκυβέρνηση μιας απόφασης για αφοπλισμό της Χεζμπολά, και ουσιαστικά είχε προαναγγελθεί. Η δεύτερη όμως, η υπογραφή «μόνιμης» ειρηνευτικής συμφωνίας μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας στον Λευκό Οίκο υπό τις φτερούγες του Αμερικανού προέδρου, ήρθε αιφνιδιαστικά για τους περισσότερους. Αν αυτές οι κινήσεις συνδυαστούν με την επιβεβαίωση της συνάντησης κορυφής Τραμπ-Πούτιν για την Ουκρανία το Δεκαπενταύγουστο στην Αλάσκα, αλλά και με την απόφαση Τραμπ να ξαναβάλει γερά πόδι στην «πίσω αυλή» των ΗΠΑ με πρόσχημα την καταπολέμηση των λατινοαμερικάνικων ναρκοκαρτέλ, γίνεται σαφές ότι η καλοκαιρινή ραστώνη δεν έχει επηρεάσει διόλου την τραμπική διοίκηση. Αλλά ας τα πάρουμε με τη σειρά:
Λίβανος
Η συγκυβέρνηση του Λιβάνου, καθ’ υπαγόρευση της Ουάσιγκτον και κατά πλειοψηφία (οι 5 υπουργοί της Χεζμπολά και της Αμάλ αποχώρησαν διαμαρτυρόμενοι), αποφάσισε τον αφοπλισμό της Χεζμπολά έως το τέλος του τρέχοντος έτους. Αποφάσισε βέβαια και ότι, για να συμβεί αυτό, θα πρέπει οι ισραηλινοί εισβολείς να αποχωρήσουν «οριστικά» από το έδαφος του Λιβάνου, και να πάψουν να βομβαρδίζουν τη χώρα. Αποφάσισε επίσης ότι θα πρέπει να οριστούν επίσημα τα σύνορα Λιβάνου-Ισραήλ και Συρίας-Ισραήλ (το Ισραήλ είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο που αρνείται να αποσαφηνίσει στον ΟΗΕ ποια θεωρεί ότι είναι τα σύνορά του!). Αυτά τα δύο ανταλλάγματα για τον αφοπλισμό της Χεζμπολά φυσικά «ξεχνιούνται» σε πολλές θριαμβολογούσες αναλύσεις των διεθνών και εγχώριων ΜΜΕ…
Είναι σαφές πάντως ότι η απόπειρα αφοπλισμού της Χεζμπολά –η οποία, μαζί με το επίσης σιιτικό κίνημα Αμάλ, δηλώνει ότι δεν θα συμμορφωθεί– πετυχαίνει με ένα σμπάρο πολλά τριγόνια: α) Ο Λίβανος θα γίνει πρόβατο επί σφαγή, αφού θα χάσει τη μοναδική αξιόμαχη στρατιωτική αμυντική δύναμη που διαθέτει, δεδομένου ότι οι ολιγάριθμες και εφοδιασμένες μόνο με ελαφρά όπλα «επίσημες» λιβανικές ένοπλες δυνάμεις μοιάζουν περισσότερο με προσκόπους παρά με κανονικό στρατό. β) Η χώρα θα αυτοεξουδετερωθεί, καθώς αυξάνεται εκθετικά ο κίνδυνος να βυθιστεί σε μια νέα εμφύλια και διαλυτική σύρραξη. γ) Το Ιράν θα απωλέσει έναν σύμμαχο που παραμένει ισχυρός και υπολογίσιμος, παρά τα μεγάλα πλήγματα που έχει ήδη υποστεί.
Οπωσδήποτε είναι άλλο η λήψη μιας απόφασης από μια αδύναμη και ετερόκλητη συγκυβέρνηση, και άλλο η υλοποίησή της. Για να επιβληθεί ο αφοπλισμός της Χεζμπολά δεν αρκεί η «ενεργοποίηση» των επίσημων ενόπλων δυνάμεων, ούτε η «επαναδραστηριοποίηση» των φιλοδυτικών πολιτοφυλακών που είχαν συνεργαστεί στο παρελθόν με το Ισραήλ και υπηρετούσαν τα Δυτικά σχέδια. Οι ΗΠΑ το γνωρίζουν πολύ καλά αυτό, και θα έχουν κάνει τους υπολογισμούς τους: μπορεί να αρκούνται στην υποδαύλιση ενός διαλυτικού εμφυλίου μέσω του εξοπλισμού των αντιπάλων της Αντίστασης, ή και να σχεδιάζουν μια πιο «άμεση» στρατιωτική παρέμβαση (που όμως μπορεί να έχει επιπτώσεις πολύ οδυνηρές). Σε κάθε περίπτωση, το παλιό πολιτικό σύστημα της χώρας δύσκολα θα «πουλήσει» στον λαό του Λιβάνου μια επιχείρηση αφοπλισμού της Χεζμπολά εάν δεν έχουν εκπληρωθεί τα άλλα σκέλη της υπαγορευμένης απόφασης – όμως το Ισραήλ δεν μοιάζει διόλου πρόθυμο να βοηθήσει. Το σίγουρο είναι πως ΗΠΑ και Ισραήλ έσπρωξαν τον Λίβανο σε μια νέα δίνη…
Καύκασος
Η πανηγυρική υπογραφή συμφωνίας μεταξύ του Αζέρου δικτάτορα Αλίεφ και του Αρμένιου πρωθυπουργού Πασινιάν, χωμένων και των δύο στην ασφυκτική αγκαλιά του Αμερικανού προέδρου, είναι μια εντυπωσιακή σκηνή – που πανηγυρίστηκε δεόντως από τον «ειρηνοποιό» Τραμπ. Δικαίως: όχι διότι τερματίζει μια σύρραξη δεκαετιών, αλλά επειδή φέρνει τις ΗΠΑ στο υπογάστριο της Ρωσίας και ταυτόχρονα πλευροκοπεί το Ιράν, δίνοντας στην Ουάσιγκτον τον έλεγχο των συνόρων Αρμενίας-Ιράν! Η κατασκευή και ο έλεγχος από τις ΗΠΑ της «Οδού Τραμπ», που θα διασχίζει το έδαφος της νότιας Αρμενίας και θα ενώνει την Τουρκία με το «αδελφό» Αζερμπαϊτζάν, θα δώσει στην Ουάσιγκτον άμεση πρόσβαση στον πλούτο του Καυκάσου. Και ταυτόχρονα θα αποτελέσει (εφόσον υλοποιηθεί) στρατηγικό πλήγμα εναντίον της Τεχεράνης – που είναι η μοναδική δύναμη η οποία διαχρονικά και σταθερά υπερασπίζει τη χριστιανική Αρμενία από τις επιβουλές της Άγκυρας και του Μπακού προκειμένου να διασφαλίσει και τη δική της κυριαρχία και ακεραιότητα.
Μέχρι στιγμής το Ιράν απέκρουε επιτυχώς τις πιέσεις Τουρκίας-Αζερμπαϊτζάν να αποδεχθεί την κατασκευή ενός τέτοιου δρόμου που θα τσαλαπατά το αρμενικό έδαφος ακριβώς πάνω στα ιρανοαρμενικά σύνορα. Τώρα βρίσκεται μπροστά σε έναν νέο πανίσχυρο αρχιεργολάβο του «εγχειρήματος», ο οποίος επιχειρεί και με αυτόν τον τρόπο να κοντύνει κι άλλο το Ιράν. Η Τεχεράνη βέβαια δεν εξεπλάγη όσο άλλοι: είναι χαρακτηριστική η δήλωση σε «ανύποπτο χρόνο» (πριν ανακοινωθεί οτιδήποτε για συνάντηση Αλίεφ-Πασινιάν στις ΗΠΑ) του παλαίμαχου διπλωμάτη Αλί Βελαγιατί, πρώην υπουργού Εξωτερικών του Ιράν, που προειδοποίησε ότι «κάθε κίνηση περιφερειακών και διεθνών παραγόντων για την επιβολή παράνομων γεωπολιτικών αλλαγών στον Νότιο Καύκασο θα προκαλέσει την έντονη αντίδραση του Ιράν, το οποίο δεν θα παραμείνει αδρανές απέναντι σε οποιαδήποτε απειλή κατά των εθνικών ή περιφερειακών συμφερόντων του». Πράγματι, το Ιράν τοποθετείται σταθερά υπέρ «της διατήρησης της ακεραιότητας των ιστορικών συνόρων του και της διαφύλαξης της γεωπολιτικής ισορροπίας και της σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή». Το θέμα είναι τι μπορεί πραγματικά να κάνει τώρα για να αποτρέψει την «κέντα» της Ουάσιγκτον…
Η υπογραφή της συμφωνίας από τον πρόθυμο Πασινιάν, που προσφέρει εδάφη της χώρας του στο πιάτο των ΗΠΑ (συνακόλουθα και της Τουρκίας και του Αζερμπαϊτζάν), προκαλεί φυσικά αναταράξεις και στο εσωτερικό της Αρμενίας – η οποία ήδη έχει υποστεί την εθνοκάθαρση του Αρτσάχ/Ναγκόρνο Καραμπάχ, καθώς οι Αζέροι (με την υποστήριξη Τουρκίας-Ισραήλ) εκδίωξαν από εκεί τον γηγενή αρμενικό πληθυσμό. Όμως οι διαμαρτυρίες είναι εκ των προτέρων υπονομευμένες και περιορισμένες για δύο βασικά λόγους: Πρώτον, επειδή –ακόμη και με όλες τις ντροπιαστικές συνθηκολογήσεις εν ονόματι ενός «ρεαλισμού» που αναζητά αμερικανική ομπρέλα– ο Πασινιάν εξακολουθεί μοιάζει στα μάτια πολλών Αρμένιων προτιμότερος από τους εξωφρενικά διεφθαρμένους «φιλορώσους» προκάτοχους της εξουσίας. Δεύτερον, επειδή η Ρωσία έχει διαταράξει τις σχέσεις της με την αρμενική ελίτ, «αδειάζοντας» επανειλημμένα την Αρμενία – με βαριές επιπτώσεις και στα παραδοσιακά φιλορωσικά αισθήματα του αρμενικού λαού, που στη Μόσχα έβλεπε έναν ομόδοξο «μεγάλο αδελφό-προστάτη» αλλά διαψεύστηκε οικτρά.
Όσον αφορά το Αζερμπαϊτζάν, που κυβερνάται δικτατορικά εδώ και δεκαετίες από το αιματοβαμμένο σόι Αλίεφ (αυτά όμως είναι προβλήματα ανάξια λόγου για τις μεγάλες Δυτικές δημοκρατίες), αναβαθμίζει κι άλλο τη θέση του, εκμεταλλευόμενο τόσο τον εναγκαλισμό της Άγκυρας και τις μπίζνες με το Τελ Αβίβ, όσο και την πολλαπλή χρησιμότητά του για την Ουάσιγκτον. Φαίνεται μάλιστα ότι αρχίζει να έχει και αυτόνομες φιλοδοξίες που, αν εκδηλωθούν με μεγαλύτερη σαφήνεια, μάλλον δεν θα ενθουσιάσουν τον «αδελφό» Ερντογάν.
***
Αυτές οι δύο ψηφίδες που προστίθενται –για την ώρα ως διακηρύξεις– στο χαοτικό διεθνές μωσαϊκό, μαζί με τις κεντρικότερες διεργασίες όσον αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή (αλλά και τη διαφαινόμενη πρόθεση των ΗΠΑ να «συνετίσουν» βίαια την Κεντρική και Νότια Αμερική), στην πραγματικότητα αυξάνουν την παγκόσμια αστάθεια. Και οπωσδήποτε υποδεικνύουν ότι η τραμπική διοίκηση, αν και σκληρά αμφισβητούμενη, είναι ικανή για πολλά προκειμένου να αποδείξει ότι αυτή έχει τον καλύτερο τρόπο να ανακόψει την πτωτική πορεία των ΗΠΑ. Με όποιο κόστος. Δασμοί, κυρώσεις, εκβιασμοί εχθρών και «φίλων», προετοιμασία για νέες στρατιωτικές επεμβάσεις, επιβολή άδικων συμφωνιών, διάπραξη γενοκτονιών και εθνοκαθάρσεων κ.ο.κ.: όλα είναι στο τραπέζι.
* «“Παράπλευρη απώλεια” η Αρμενία;» (φύλλο 736).
