Η ανθρωπότητα μπαίνει στη δεύτερη περίοδο της πανδημίας του κορωνοϊού – χωρίς κανείς να γνωρίζει πότε και πώς θα εκδηλωθεί η επόμενη φάση, και με τι συνέπειες. Ο χρόνος που έχει διανυθεί από την εμφάνιση του Covid-19 μέχρι σήμερα είναι ελάχιστος για τη μελέτη του από τους επιστήμονες, οι οποίοι θα χρειαστούν μήνες, ίσως και χρόνια για να εξάγουν κάποια πρώτα ασφαλή συμπεράσματα και να βρουν αποτελεσματικούς τρόπους πρόληψης και θεραπείας. Μ’ αυτήν την έννοια, η είσοδος στη δεύτερη περίοδο (υπό τις ιαχές των ελίτ για «επιστροφή στην κανονικότητα» και «ώρα να ξαναδοθεί βάρος στην οικονομία») γίνεται εξίσου βίαια και απότομα με την εμφάνιση της πανδημίας.
Αιτία της λεγόμενης χαλάρωσης των μέτρων περιορισμού της εξάπλωσης της επιδημίας, με όλες τις ανισομετρίες στην έκτασή τους από χώρα σε χώρα (εξαιρουμένων αυτών που ρητά ή άρρητα ακολούθησαν εξαρχής τη γραμμή της «ανοσίας αγέλης»), δεν είναι κάποια επιστημονική οδηγία. Ο λόγος πρέπει να αναζητηθεί στην ανυπομονησία των αρχουσών τάξεων να υπερασπιστούν τη θέση τους στην παγκόσμια κατάταξη εκμεταλλευόμενες τις πληγές των αντιπάλων τους, και να ανακόψουν το νέο επεισόδιο της δομικής κρίσης του παγκόσμιου συστήματος – που ήδη ερχόταν και επιταχύνθηκε από την πανδημία. Πώς; Υλοποιώντας, η καθεμιά για λογαριασμό της και εναντίον των υπόλοιπων, τα σχέδια που ήδη είχαν καταρτίσει για την επόμενη μέρα.
Και στο βάθος, «4η Βιομηχανική Επανάσταση»
Σε ένα μόνο ομονοούν οι άρχουσες τάξεις: στη συγκάλυψη του γεγονότος ότι τόσο η παγκόσμια κρίση όσο και η πανδημία (που ήδη χρησιμοποιείται ως «φύλλο συκής» για την αποτυχία κάθε απόπειρας των από πάνω να αντιμετωπίσουν την κρίση) είναι αποτελέσματα του καταστροφικού μοντέλου που κυριαρχεί στη Δύση, και όχι μόνο. Είναι μεταξύ άλλων αποτελέσματα της ανατροπής κάθε φυσικής ισορροπίας, της υπερεκμετάλλευσης και αλλοίωσης των γήινων πόρων, της γιγαντιαίας αστικοποίησης σε πλανητικό επίπεδο, της «τριτοκοσμοποίησης» ακόμη και σχετικά ανεπτυγμένων χωρών και περιφερειών προς όφελος μιας χούφτας κρατών και της κερδοφορίας των –κατά πλειοψηφία παρασιτικών πλέον– ελίτ. Δικαίως λοιπόν αυτό το σύστημα έχει αποκληθεί νεκροφιλελευθερισμός[1].
Η επιταχυνόμενη λόγω πανδημίας κρίση δεν φέρνει (σε εθνικό, ηπειρωτικό και διεθνές επίπεδο) μονάχα καταστροφή κεφαλαίου και ζωντανής εργασίας, εκτίναξη του παγκόσμιου χρέους, επιβολή ολοκληρωτικών καθεστώτων ασφυκτικού βιοπολιτικού ελέγχου κ.ο.κ. Φέρνει όλα αυτά μαζί, αλλά ενταγμένα στο σχέδιο της αποκαλούμενης 4ης Βιομηχανικής (Ψηφιακής) Επανάστασης που προωθείται από τις παγκόσμιες ελίτ, με τη φιλοδοξία να αλλάξουν ριζικά τον κόσμο που ξέραμε – δημιουργώντας ακόμη και ένα νέο ανθρωπότυπο για να καθυποτάξουν πλήρως και οριστικά τον «παλιό» (γι’ αυτές όλο και πιο άχρηστο πλέον, και άρα αναλώσιμο) άνθρωπο και τις κοινωνίες του[2].
Έτσι απαντούν στην ενδόρρηξη εντός του δυτικού στρατοπέδου, στο στόμωμα της παγκοσμιοποίησης και στην αναγκαστική επαναφορά του «επάρατου κράτους» ώστε να αντιμετωπιστεί η πανδημία – αφού αποδείχθηκε περίτρανα ότι η πολυδιαφημισμένη διεθνής συνεργασία κρύβει μια ζούγκλα στην οποία κάθε δύναμη επιχειρεί να διασωθεί εις βάρος των υπόλοιπων εκμεταλλευόμενη τη θέση της στη διεθνή ιεραρχία: «Μεγάλες δυνάμεις, περιφερειακές δυνάμεις, ενεργά κράτη, εξαρτημένα και υποδεέστερα κράτη, προτεκτοράτα και κράτη υπό διάλυση-κατεδάφιση. Γρήγορα εξελισσόμενα και ξαφνικά γεγονότα (πανδημία) αλλάζουν τις ρευστότατες συμμαχίες και συνασπισμούς δυνάμεων, επηρεάζοντας και επανατοποθετώντας όλους τους σχεδιασμούς»[3].
Θα ενταθεί το γεωπολιτικό άρπαγμα των ισχυρών
Σε αυτό το φόντο, η δεύτερη περίοδος της πανδημίας μας εισάγει όχι μόνο σε μια γενίκευση μιας πολιτικής «ανοσίας αγέλης», παντελώς αγνώστων συνεπειών, αλλά και σε μια περίοδο που θα ενταθούν οι γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις σε πλανητικό επίπεδο. Ο Τραμπ έγκαιρα φρόντισε να κραυγάζει για «κινέζικο ιό», και σήμερα βλέπουμε ότι αυτό δεν ήταν καπρίτσιο ενός τρελού. Η αντικινεζική γραμμή του Τραμπ υιοθετείται σταδιακά από πολιτικούς και κυβερνητικούς παράγοντες και άλλων χωρών, ιδίως της Δύσης, που βλέπει την παγκόσμια ισχύ και επιρροή της διαρκώς να φθίνει. Και η διεθνής κοινή γνώμη «ζυμώνεται» συντονισμένα από think tanks, οργανικούς διανοούμενους και μεγάλα ΜΜΕ στην ιδέα ότι (και) για αυτό το πρόβλημα «φταίνε οι Κινέζοι». Οι οποίοι «πρέπει να μας αποζημιώσουν». Πώς; Ίσως με μια μονομερή απόφαση της Ουάσιγκτον ότι για τη ζημιά που της προξένησε το Πεκίνο ζητά τη διαγραφή του τεράστιου αμερικανικού χρέους προς την Κίνα! Ακούγεται υπερβολικό, αλλά πόσα από αυτά που μέχρι πριν λίγα χρόνια θα θεωρούνταν ολωσδιόλου απίθανα, σήμερα έχουν συμβεί;
Η προπαρασκευή πυροβολικού για το επικείμενο άρπαγμα πραγματοποιείται βέβαια από όλες τις πλευρές. Το Πεκίνο, εγκαταλείποντας κι αυτό με τη σειρά του το διπλωματικό «ασιατικό χαμόγελο» και τις μετρημένες δηλώσεις, κλιμακώνει τις απαντήσεις του στις κατηγορίες των ΗΠΑ ώστε να περιορίσει τον κίνδυνο μονομερών αντιποίνων. Τα ΜΜΕ, περιλαμβανομένων πλέον και των παραδοσιακά πιο προσεκτικών εφημερίδων που ανήκουν στο Κινεζικό Κ.Κ., χρησιμοποιούν σκληρές εκφράσεις εναντίον του δυτικού στρατοπέδου [βλ. και πλαίσιο]. «Ξεδιάντροποι ψεύτες που προσπαθούν να καλύψουν την επική αποτυχία τους στην αντιμετώπιση της επιδημίας στις ΗΠΑ» χαρακτηρίζονται από την αγγλόφωνη China Daily οι Τραμπ, Πενς και Πομπέο. «Εντελώς ανήθικο» και «αναμεταδότη θεωριών συνομωσίας» αποκαλεί τον Αμερικανό πρόεδρο η Λαϊκή Ημερησία επειδή είπε ότι… κανονικά η Κίνα, όντας πολυπληθέστερη, θα έπρεπε να έχει περισσότερους νεκρούς από τις ΗΠΑ(!), και επέμεινε ότι ο ιός μπορεί να κατασκευάστηκε σε κινεζικό εργαστήριο.
H δεύτερη περίοδος της πανδημίας μας εισάγει όχι μόνο σε μια γενίκευση μιας πολιτικής «ανοσίας αγέλης», παντελώς αγνώστων συνεπειών, αλλά και σε μια περίοδο που θα ενταθούν οι γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις σε πλανητικό επίπεδο
Οι Κινέζοι διαφημίζουν τις δυνατότητές τους
Αλλά οι Κινέζοι δεν αρκούνται στα λόγια. Έχουν εξαπολύσει και μια έμπρακτη διεθνή προπαγάνδα. Στέλνουν βοήθεια σε δεκάδες χώρες που έχουν πληγεί από τον ιό, μοιράζονται τις ιατρικές γνώσεις και την εμπειρία που απέκτησαν καταπολεμώντας πρώτοι και επιτυχημένα τον Covid-19, και φυσικά αποδεικνύουν ότι δίχως αυτούς δεν θα είχε σήμερα ο υπόλοιπος κόσμος υλικά προστασίας, αναπνευστήρες, διαγνωστικά τεστ κ.λπ. Πράγματι, όντας ο μεγαλύτερος παραγωγός παγκοσμίως, η Κίνα έχει μέχρι σήμερα χαρίσει ή/και πωλήσει τέτοιου είδους προϊόντα σε 191 χώρες του κόσμου – δηλαδή σχεδόν σε όλες. Και φυσικά εκμεταλλεύεται όσο μπορεί και όσο προλαβαίνει την ανάγκη και δυτικών δυνάμεων για τα προϊόντα της: χαρακτηριστικές είναι οι δημόσιες ευχαριστίες της βρετανικής κυβέρνησης προς το Πεκίνο για την «πολύτιμη βοήθειά του». Εάν και όταν ξεμπερδέψει με την πανδημία, το Λονδίνο θα μπορεί να ευθυγραμμιστεί πλήρως με την Ουάσιγκτον. Για την ώρα όμως αποφεύγει τις κακοτοπιές, επιβεβαιώνοντας την εκτίμηση ότι η γραμμή που επικρατεί είναι «ο καθείς για τον εαυτό του»…
Οι υπόλοιπες δυνάμεις έχουν κι αυτές τα δικά τους προβλήματα σε μια υδρόγειο με διαρκώς μεταβαλλόμενες ιεραρχίες και συμμαχίες, η οποία διαπερνιέται από άπειρα κανάλια επικοινωνίας και επαφής που δεν μπορούν να «σφραγιστούν». Η Ρωσία, σχεδόν απρόσβλητη μέχρι πριν λίγες εβδομάδες, βιώνει τώρα πολλαπλασιασμό των κρουσμάτων και αύξηση των θυμάτων – παρά τα σημαντικά μέτρα που αποφάσισε στις αρχές Απριλίου (μάλλον καθυστερημένα δηλαδή…) η κυβέρνηση Πούτιν. Μεταξύ αυτών ήταν και η υποχρεωτική άδεια μετ’ αποδοχών για την πλειοψηφία των εργαζομένων σε όλη τη Ρωσία, μέτρο που προχθές παρατάθηκε έως τις 11 Μαΐου. Όμως, καθώς στο βάθεμα της κρίσης λόγω πανδημίας προστέθηκε και η κατάρρευση των τιμών στη διεθνή αγορά πετρελαίου, η Μόσχα θα πρέπει προετοιμάζεται για δύσκολους μήνες, ή και χρόνια. Η Ουάσιγκτον δεν έχει να φοβηθεί κάποιον σοβαρό ανταγωνισμό από τη ρωσική οικονομία. Εξακολουθεί όμως να μετρά σοβαρά τη Ρωσία σε στρατιωτικό επίπεδο, καθώς είναι η δεύτερη διεθνώς –μετά τις ΗΠΑ– στρατιωτική και πυρηνική δύναμη.
[1] Η πατρότητα του όρου «νεκροφιλελευθερισμός» ανήκει στον Καμερουνέζο φιλόσοφο Ακίλε Μπέμπε (βλ. φύλλο 495, σελ. 15).
[2] Για την 4η Βιομηχανική Επανάσταση βλ. μεταξύ άλλων:
Α. Αφιέρωμα «Industry 4.0 και τεχνολογικοί ανταγωνισμοί» (φύλλο 403, σελ. 15-18).
Β. Συνέντευξη του Γιάννη Τόλιου (φύλλο 405, σελ. 18-19).
Γ. Αφιέρωμα «Παγκοσμιοποίηση 4.0 και ψηφιακός καπιταλισμός» (φύλλο 441, σελ. 13-20).
Δ. Παρουσίαση του βιβλίου του Δ. Τραυλού-Τζανετάτου «Το εργατικό δίκαιο στην τέταρτη βιομηχανική επανάσταση. Ψηφιοποίηση, ρομποτική και τεχνητή νοημοσύνη» (φύλλο 461, σελ. 18).
Ε. «Industry 4.0: Η τεχνολογία 5G και το “ψηφιακό πανοπτικό”» (φύλλο 488, σελ. 22-23).
[3] «Η πανδημία και η νέα πραγματικότητα» (ανακοίνωση ΚΟΕ, 2 Απριλίου 2020, www.koel.gr).
Ξεσπαθώνουν και οι Κινέζοι
Τα κινεζικά ΜΜΕ, επιχειρώντας να αποκρούσουν τις επιθέσεις του στρατοπέδου Τραμπ, έχουν υιοθετήσει μια πολεμική φρασεολογία που θυμίζει πολύ παλιότερες εποχές. Χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο απόσπασμα από προχθεσινό άρθρο της China Daily, από την οποία προέρχεται και το παραπάνω σκίτσο:
«Βλέπουμε σκληροπυρηνικούς και ακραία μισαλλόδοξους οπαδούς της αμερικανικής ανωτερότητας και των φυλετικών διακρίσεων, πρωταγωνιστές της περιφρόνησης προς τα υπόλοιπα έθνη του κόσμου, που παριστάνουν ότι ξεχνούν πως ήταν οι ΗΠΑ που εξαπέλυσαν βακτηριολογικό πόλεμο εναντίον των Κορεατών και των Βιετναμέζων. Βλέπουμε ισχυρούς πολιτικούς και υποτιθέμενους διανοούμενους της Δύσης, που εξεγείρονται στην ιδέα ότι μια ασιατική ή αφρικανική χώρα μπορεί να χαράξει την πορεία του ανθρώπινου πεπρωμένου. Αυτή η λαχτάρα για συνεχή εκμετάλλευση άλλων πρέπει να κατανοηθεί ως κατάλοιπο της πολιτικής της δουλείας, της αποικιοκρατίας και του ιμπεριαλισμού των δυτικών δυνάμεων. Η πολιτική αυτή έχει φέρει αμύθητα πλούτη στους καπιταλιστές και έχει βαθύνει την υπανάπτυξη, τη φτώχεια, την πείνα και τις ασθένειες σε όλο τον κόσμο. Όπως ο ιός που ήρθε και εξοντώθηκε με επιτυχία, έτσι θα πρέπει να ταφούν τέτοιου είδους πολιτικές τοξίνες από εμάς – τους σύγχρονους Homo sapiens, που αντέχουμε πολλούς ιούς, και θα είμαστε πιο διασυνδεδεμένοι, θα έχουμε καλύτερη πρόσβαση στην υγεία και θα οικοδομήσουμε ισότιμες σχέσεις μεταξύ των λαών.»
Το Τείχος του Βερολίνου
Και η Ευρωπαϊκή Ένωση; Ποια Ένωση, είναι το πρώτο ερώτημα που αυθόρμητα αναδύεται. Η Ένωση που επί ενάμιση μήνα άφηνε τις ιταλικές (μετά και τις ισπανικές κ.ά.) εκατόμβες να στοιβάζονται η μία πάνω στην άλλη, εγκαταλείποντας την υποτιθέμενη κοινοτική αλληλεγγύη στις… μπριγάδες των Κουβανών και στα ρωσικά νοσοκομεία εκστρατείας; Η Ένωση που αντί για βοήθεια υπόσχεται παζάρια μέχρι τελικής πτώσεως, τα οποία αργά ή γρήγορα θα καταλήξουν σε μνημόνια σε όλη την Ευρώπη; Τα ερωτήματα είναι πολλά, αλλά ένα πράγμα είναι σίγουρο: στο νέο γύρο της γεωπολιτικής αντιπαράθεσης η Ε.Ε. δεν μπαίνει ούτε καν στοιχειωδώς συνεννοημένη. Και άρα δεν μπορεί να έχει φιλοδοξίες αυτόνομου ρόλου.
Μπορεί οι Γερμανοί να μην θέλουν να τα χαλάσουν εντελώς με τη Ρωσία, που τους προμηθεύει ενεργειακές πρώτες ύλες, ούτε με την Κίνα, στην οποία το γερμανικό κεφάλαιο έχει ξανοιχτεί πολύ. Αλλά, όσο κι αν ξανάρχισαν να κουνάνε το δάχτυλο στους «εταίρους» τους, δεν μπορούν να κάνουν το ίδιο στη διεθνή αρένα. Κάπως έτσι η σκιά του ευρωατλαντισμού «ενώνει» την αλληλοσπαρασσόμενη Ευρώπη… Για χώρες βέβαια όπως η Ελλάδα δεν τίθεται καν θέμα συζήτησης: η επιλογή στρατοπέδου έχει γίνει εδώ και καιρό ομόφωνα, και από τις δύο κυρίαρχες πτέρυγες του πολιτικού συστήματος, που μπορεί να ξεμαλλιάζονται για την καρέκλα αλλά συμφωνούν στα βασικά. Και πληρώνεται ήδη ακριβά, με την ανοιχτή πλέον αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της…
Είναι γεγονός ότι εννέα κράτη μέλη της Ε.Ε., κυρίως του Νότου της (περιλαμβανομένης της Ελλάδας), επιχείρησαν να παρέμβουν εκμεταλλευόμενα τη γενικευμένη απονομιμοποίηση της γερμανικής ηγεμονίας[1], επιδιώκοντας έναν τρόπο αντιμετώπισης του νέου επεισοδίου της κρίσης διαφορετικό από αυτόν που επέβαλε ως τώρα ο τευτονικός ορντοφιλελευθερισμός. Βρέθηκαν όμως αντιμέτωπα με το… Τείχος του Βερολίνου, που δεν καταλαβαίνει από πανδημία, και μάλιστα την εκλαμβάνει ως ευκαιρία ανάκτησης της κυριαρχίας του επί των λοιπών «εταίρων»[2]. Από τις σημαντικές χώρες των εννέα, πρώτη η Γαλλία, ακολουθούμενη από την Ισπανία, έσπευσε να εγκαταλείψει την προσπάθεια, αφήνοντας μόνη την Ιταλία – που κι αυτή σταδιακά φαίνεται να ενδίδει.
Η πανηγυρική επιστροφή του Σόιμπλε στο προσκήνιο με την αισχρή δήλωσή του («Δεν είναι απόλυτο ότι όλα υποχωρούν μπροστά στην προστασία της ανθρώπινης ζωής») συμβολίζει με τον καλύτερο τρόπο το σκοτεινό μέλλον που επιφυλάσσουν στους λαούς της Γηραιάς Ηπείρου, και ιδίως του Νότου της. Συνένοχοι στο έγκλημα είναι και οι υποτιθέμενοι «προοδευτικοί ευρωπαϊστές», που καταπνίγουν το αίτημα για μια ριζικά διαφορετική πορεία και υποτάσσονται στην ευρωκρατία. Ανακηρύσσοντας ως κύριο εχθρό τον «εθνολαϊκισμό», δηλαδή την παρέμβαση λαών και χωρών στην πολιτική διαπάλη, βάζουν κι αυτοί το πετραδάκι τους για να ενισχυθεί το Τείχος του Βερολίνου. Και να αποτραπεί έτσι το ενδεχόμενο μετατροπής της μαζικής αγανάκτησης ενάντια στις ελίτ και τους ευρωκράτες σε λαϊκή αντίσταση που θα παίξει ρόλο στις εξελίξεις. Όμως τίποτα δεν έχει κριθεί οριστικά: δεν είναι η πρώτη φορά που θα αποδειχθεί κακός σύμβουλος η αλαζονεία των ισχυρών και η περιφρόνηση των απολογητών τους για τον πόθο ευρύτατων λαϊκών στρωμάτων να ζουν κυρίαρχα, αξιοπρεπώς και χωρίς να προσφέρουν εκατόμβες στο βωμό του νεκροφιλελευθερισμού.
[1] «Ποιος χρειάζεται αυτήν την Ευρώπη;» (φύλλο 490, σελ. 16-17).
[2] «Γερμανικός ιός» (φύλλο 492, σελ. 2-3).
