«Ο λαός δεν αντιστέκεται ποτέ για χάρη ενός ανθρώπου»

Η κατάσταση στη Βενεζουέλα έρχεται και επανέρχεται στην επικαιρότητα. Ο Δρόμος επανειλημμένα έχει μεταφέρει στους αναγνώστες του όλες τις πτυχές μιας αντιφατικής και δύσκολης πραγματικότητας, τόσο μέσα από ειδήσεις που αποσιωπούνται από τα συστημικά ΜΜΕ, όσο και με αναλύσεις που καλύπτουν τις πλέον διαφορετικές αναγνώσεις (*). Σήμερα δημοσιεύουμε τη συνέντευξη που είχε την καλοσύνη να μας παραχωρήσει ο κ. Φαρίντ Φερνάντεζ, πρέσβης της Μπολιβαριανής Δημοκρατίας της Βενεζουέλας – μια συνέντευξη ειλικρινή, χωρίς «διπλωματικούς» περιορισμούς, και γι’ αυτό, ελπίζουμε, ενδιαφέρουσα και διαφωτιστική.

Συνέντευξη στον Ερρίκο Φινάλη

Κύριε πρέσβη, τα τελευταία χρόνια σημαδεύτηκαν από υποχώρηση των λαϊκών κινημάτων που είχαν αναδείξει μια σειρά προοδευτικές κυβερνήσεις στη Λατινική Αμερική, με αποτέλεσμα τώρα αρκετές χώρες να κυβερνώνται πάλι από μια φιλοδυτική Δεξιά. Έτσι δεν είναι;

Καταρχήν ας ξεχωρίσουμε τη μάχη στο επίπεδο των ιδεών από την πολιτική μάχη για τον έλεγχο των θεσμών. Στο δεύτερο επίπεδο, ναι, βλέπουμε όλοι μια αντεπίθεση της Δεξιάς που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ. Οι τελευταίες χρησιμοποιούν μια ευρεία βεντάλια μεθόδων για να ανακτήσουν τον πλήρη έλεγχο της Λατινικής Αμερικής και να γκρεμίσουν λαϊκά σύμβολα. Οπωσδήποτε αυτό τους δίνει πόντους και στη μάχη των ιδεών, αλλά απέχουν πολύ από το να την κερδίσουν. Ας δούμε την κατάσταση από απόσταση: Στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου δεν υπήρχε δημοκρατικό πλαίσιο στις χώρες μας. Κι όπου υπήρχε, έστω τυπικά, δεν ανεχόταν τις ιδέες της Αριστεράς. Όποιος επιχειρούσε να προωθήσει τις προοδευτικές ιδέες φυλακιζόταν, «εξαφανιζόταν» κ.λπ. Αυτό άλλαξε από τα τέλη της δεκαετίας του ’90, οπότε επιβλήθηκε από τα κοινωνικά κινήματα μια ανοιχτότητα και εγκαινιάστηκε ένας κύκλος εκλογικών επιτυχιών διαφόρων εκδοχών της Αριστεράς. Καθώς οι συνθήκες έγιναν ευνοϊκότερες, κερδήθηκε έδαφος τόσο στον πολιτικό αγώνα όσο και στη μάχη των ιδεών. Φτάσαμε στο σημείο μάλιστα όπου άρχισε να υλοποιείται και μια δικαιότερη αναδιανομή του εθνικού πλούτου. Έτσι οι αριστερές ιδέες, σε όλη την πολυμορφία τους, κατέληξαν να είναι πλειοψηφικές…

Τότε πώς εξηγούνται οι επιτυχίες της συντηρητικής αντεπίθεσης;

Η Δεξιά κέρδισε εκλογές μόνο στην Αργεντινή και στη Χιλή. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις η παλινόρθωσή της επιτεύχθηκε αντιδημοκρατικά: στην Ονδούρα με το πραξικόπημα εναντίον του Ζελάγια, στην Παραγουάη με την εκτροπή που οδήγησε στην ανατροπή του Λούγο, στη Βραζιλία με το θεσμικό πραξικόπημα που ανέτρεψε την Ρούσεφ κ.ο.κ. Αυτό συνέβη επειδή οι ΗΠΑ γνώριζαν ότι οι υποτακτικοί τους αδυνατούν να νικήσουν σε μια εκλογική αντιπαράθεση, και ήθελαν να πλήξουν καίρια ορισμένους ανθρώπους-σύμβολα. Δείτε τι γίνεται στη Βραζιλία, όπου επιχειρούν να θέσουν εκτός ανταγωνισμού τον Λούλα ενόψει των προεδρικών εκλογών – διότι ο Λούλα προσωποποιεί την έξοδο 30 εκατομμυρίων Βραζιλιάνων από την απόλυτη φτώχεια. Οπότε, για να έχουν ελπίδα να επικρατήσουν στις εκλογές, πρέπει να τον βγάλουν από τη μέση. Το ίδιο συμβαίνει και στη Βενεζουέλα: δεν επιδιώκουν εκλογές, αλλά αίμα. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και δημοκρατικοί δεξιοί. Συζητάμε μαζί τους, αλλά είναι μειοψηφία. Οι περισσότεροι ούτε θέλουν ούτε μπορούν να απαλλαγούν από το σκοτεινό παρελθόν τους…

Υπάρχει όμως και μια νέα γενιά που δεν της λένε πολλά οι παλιές ιστορίες. Και φαίνεται ότι η Αριστερά δυσκολεύεται να εμπνεύσει σημαντικό τμήμα της…

Το πρόβλημα δεν είναι αποκλειστικά λατινοαμερικάνικο. Βλέπουμε ότι και στην Ευρώπη πολλοί νέοι σαγηνεύονται από την Ακροδεξιά, παρά το αίσχος του ναζισμού στα χρόνια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Αυτό συμβαίνει όταν οι άρχουσες τάξεις αποκλείουν τη  νεολαία από το εθνικό σχέδιο, και φυσικά υπογραμμίζει και τις αδυναμίες της Αριστεράς. Τώρα, εμείς στη Λατινική Αμερική δεν ζήσαμε τις πιο μαύρες σελίδες του περασμένου αιώνα που έζησε η Ευρώπη. Υποστήκαμε βέβαια τη βία μιας αιματηρής εξάρτησης, την οποία μας κληροδότησε το αποικιακό παρελθόν και η αντίληψη των ΗΠΑ ότι είμαστε η πίσω αυλή τους. Όμως τα τελευταία χρόνια οι κοινωνίες μας ανάσαναν, προόδευσαν, αναπτύχθηκαν. Και φυσικά μια νέα γενιά γεννήθηκε σ’ αυτό το κλίμα, και έχει άλλες προσδοκίες. Πρέπει λοιπόν να συνεχίσουμε να της δίνουμε χώρο για ανάπτυξη, να της εξασφαλίζουμε τη συμμετοχή σε μια πορεία προς ένα ακόμη καλύτερο μέλλον.

Ναι, αλλά…

Μισό λεπτό, δεν αποφεύγω την ερώτηση! Στη Βενεζουέλα έχουμε μια πολωμένη κοινωνία. Η ανώτερη μεσαία τάξη και η ολιγαρχία, που πάντα χαρακτηρίζονταν από ρατσισμό προς τους πληβείους, νιώθουν ότι έχασαν έδαφος. Κι αυτό ισχύει, διότι δυνάμωσε πολύ η συμμετοχή και η επιρροή των λαϊκών τάξεων στην πολιτική ζωή της χώρας. Τα παιδιά των ανώτερων τάξεων νιώθουν λοιπόν προσβεβλημένα από αυτήν την αλλαγή, και φτάνουν να εμφορούνται ακόμη και από μίσος προς τους φτωχούς, προς τον Τσάβες κ.λπ. Κατανοώ το γεγονός ότι «διαβάζουν» τον κόσμο με τα μάτια των πατεράδων τους, αλλά όχι το μίσος. Στη νεολαία των λαϊκών τάξεων δεν υπάρχει τέτοιο μίσος. Υπάρχει ανησυχία λόγω των υποχωρήσεων που έχουμε κάνει, αλλά όχι εχθρότητα προς την κυβέρνηση. Όμως ο προβληματισμός σας είναι δικαιολογημένος. Η μόνη διέξοδος που μπορώ να σκεφτώ είναι να δοθεί στους νέους ανθρώπους ακόμη περισσότερος χώρος για διάλογο και συμμετοχή, κόντρα στη λογική της πολωτικής αντιπαράθεσης που επιδιώκουν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους.

Μιλήσατε για τον Τσάβες. Κατά κοινή παραδοχή, ήταν μια μορφή ενοποιητική, ικανή να συσπειρώνει και να εκφράζει πλατύτατα στρώματα. Σήμερα υπάρχει κάτι ή κάποιος που να παίζει αυτόν τέτοιο ρόλο;

Δεν ζούμε πια στην εποχή του Τσάβες. Παρεμπιπτόντως, τώρα πολλοί λένε υποκριτικά ότι «επί Τσάβες τα πράγματα ήταν αλλιώς», ενώ στην εποχή του έδιναν κι έπαιρναν οι κατηγορίες περί προσωπολατρείας. Διότι υπάρχει μια ευρωκεντρική ματιά, που αδυνατεί να κατανοήσει μια σειρά λατινοαμερικάνικες ιδιαιτερότητες. Τέλος πάντων, ο Τσάβες θα μείνει στην ιστορία επειδή ένωσε και εξέφρασε ευρύτατα κοινωνικά στρώματα, και έτσι άλλαξαν τα πάντα στη Βενεζουέλα. Ο κόσμος πήρε μέρος σε ένα πολιτικό προτσές υπό την ηγεσία του, το οποίο οδήγησε σε θεαματική βελτίωση τη ζωή εκατομμυρίων πολιτών. Ο Τσάβες ήταν καταλύτης ιδεών που μετασχηματίστηκαν σε συγκεκριμένες πολιτικές. Επανασυμφιλίωσε τις λαϊκές τάξεις με την πολιτική, και την κοινωνία με τις ιδέες του σοσιαλισμού – όχι ίσως του κλασικού σοσιαλισμού που μπορεί να έχει στο νου του ένας Ευρωπαίος, αλλά αυτού που ο Τσάβες αποκάλεσε «σοσιαλισμός του 21ου αιώνα» ενοποιώντας διάφορες παραδόσεις: τη μαρξιστική, την μπολιβαριανή, την εθνικιστική (ξέρω ότι ο όρος μπορεί να ξενίζει, αλλά σ’ εμάς έχει προοδευτική έννοια), την ιθαγενική, την οικολογική, και άλλες. Πάντως, ακόμη και στην εποχή του Τσάβες, το σημαντικό ήταν η συλλογική έκφραση αυτών των αντιλήψεων και η λαϊκή συμμετοχή στην υλοποίηση ενός σχεδίου. Χωρίς αυτά δεν θα είχε γίνει τίποτα, όσες ώρες κι αν μιλούσε ο Τσάβες από την τηλεόραση. Άρα θυμόμαστε την Μπολιβαριανή Επανάσταση που καθοδήγησε ο Τσάβες ως συλλογική έκφραση της λαϊκής βούλησης για μια βαθιά αλλαγή…

Συγγνώμη, αλλά θα επιμείνω: πολλοί λένε, «ο Μαδούρο δεν είναι Τσάβες»…

«Η Δεξιά νόμιζε ότι θα απονομιμοποιήσει τις εκλογές για τη νέα Συντακτική Εθνοσυνέλευση. Το αντίθετο συνέβη. Έπειτα νόμιζε ότι θα κερδίσει τις περιφερειακές εκλογές. Ηττήθηκε κατά κράτος. Στην τρίτη αναμέτρηση, η πλειοψηφία της δεν συμμετείχε καν…»

Μα, δεν συγκρίνονται! Επί Τσάβες άνοιξε ένας νέος πολιτικός κύκλος, και σήμερα υπάρχει ένα ολόκληρο λαϊκό ρεύμα, εκατομμύρια άνθρωποι που αυτοαποκαλούνται «τσαβίστας». Υπ’ αυτήν την έννοια, ο Τσάβες δεν είναι πια ένα πρόσωπο, αλλά σύμβολο αλλαγής. Κι αφότου άνοιξε ο κύκλος, πρωταγωνιστής είναι και παραμένει ο λαός. Ο λαός που αντιστέκεται σήμερα, δεν το κάνει για λογαριασμό του Μαδούρο, κι ο Μαδούρο δεν θα υπήρχε αν δεν πρωταγωνιστούσε ο λαός. Όπως δεν θα υπήρχε και ο Τσάβες αν ο λαός δεν ξεσηκωνόταν για να τσακίσει το πραξικόπημα του 2002. Ο λαός δεν αντιστέκεται ποτέ για χάρη ενός ανθρώπου. Ένας άνθρωπος βέβαια, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, μπορεί να λειτουργήσει ως ξυπνητήρι: ο Τσάβες ξύπνησε τις λαϊκές τάξεις, που μέχρι τότε δεν εμπιστεύονταν την πολιτική. Αλλά κύριος παίκτης ήταν και παραμένουν οι μάζες. Ξέρω, με ρωτάτε ποιος τις ενοποιεί σήμερα, που δεν υπάρχει ο Τσάβες. Λοιπόν, η Μπολιβαριανή Επανάσταση τις ενοποιεί! Ιδίως όταν μας επιτίθενται οι ΗΠΑ επιδιώκοντας μια βίαιη αλλαγή, με τη βοήθεια της Δεξιάς αλλά και των συμμάχων τους στην περιοχή, δηλαδή του λεγόμενου «καρτέλ της Λίμα». Χωρίς να ξεχνώ και το ρόλο κρατών και θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης…

Δηλαδή εξηγούνται όλα ως έξωθεν υπονόμευση;

Κοιτάξτε, θέλουν να χτυπήσουν την ελπίδα που εκπροσωπεί στα μάτια εκατομμυρίων η Μπολιβαριανή Επανάσταση. Ο διευθυντής της CIA το είπε καθαρά, το ίδιο και ο ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Τίλερσον: «Επιτυχής στρατηγική για τη Βενεζουέλα είναι αυτή που θα φέρει αλλαγή». Και δεν εννοούν μια αλλαγή μέσα από το δημοκρατικό παιχνίδι. Το σαμποτάζ στην οικονομία μας άλλωστε λειτουργεί έτσι ώστε, αντί να βαθαίνουμε την απελευθερωτική πολιτική, να αγωνιζόμαστε για επιβίωση. Έπειτα ήρθαν τα βίαια γεγονότα που υποδαύλισαν οι ΗΠΑ και οι φίλοι τους στην περιοχή. Ακολούθησαν οι απειλές του Τραμπ για στρατιωτική επέμβαση, μαζί με μια δίχως προηγούμενο διεθνή καμπάνια παραπληροφόρησης από τα μεγάλα δυτικά ΜΜΕ. Εδώ μιλάμε πια για περίπτωση που θα μελετάται στα πανεπιστήμια ως υπόδειγμα δημιουργίας μιας μετα-αλήθειας. Όλοι γνωρίζουν ότι είχαμε 100 νεκρούς στη διάρκεια των βίαιων επεισοδίων. Πόσοι γνωρίζουν ότι οι νεκροί από την αστυνομία, ή μάλλον, για να είμαι ακριβής, από λάθη της αστυνομίας, ήταν 9; Κι ότι 39 αστυνομικοί έχουν καταδικαστεί ή είναι υπόδικοι για αυτούς τους φόνους; Πόσοι γνωρίζουν ότι είχαμε αστυνομικούς και πολίτες νεκρούς από σφαίρες ένοπλων αντικαθεστωτικών; Θα μπορούσα να μιλώ πολύ για μια πραγματικότητα διαφορετική από τη μετα-αλήθεια που επιβάλουν…

Πώς γίνεται αυτή η προπαγάνδα να είναι τόσο επιτυχής;

Καταρχήν, δεν αντιμετωπίζουμε μια παλιού τύπου προπαγάνδα υπονόμευσης. Ακόμη και οι αλλαγές στο χώρο των ΜΜΕ έπαιξαν ρόλο στην «ανώτερη» ποιότητά της, με τη δημιουργία ολιγοπωλίων που κατέληξε στην κατάργηση της ποικιλίας των πηγών. Πόσα ΜΜΕ νομίζετε ότι αντέχουν να έχουν επιτόπου ανταποκριτές σήμερα στη Βενεζουέλα; Ο αριθμός τους έχει μειωθεί δραματικά, το ίδιο και η σχετική έστω ανεξαρτησία όσων απέμειναν, αφού δουλεύουν για τα ελάχιστα μεγαθήρια της παραπληροφόρησης. Κανείς τους δεν αναρωτιέται: πώς γίνεται να αυξάνεται γεωμετρικά η αγροτική παραγωγή αλλά και οι εισαγωγές τροφίμων και φαρμάκων, και την ίδια στιγμή οι πολίτες να αδυνατούν να τα προμηθευτούν σε κανονικές τιμές και να υποχρεώνονται να καταφύγουν στη μαύρη αγορά; Κανείς τους δεν λέει ότι μαφίες και πολιτικοί τα «εξαφανίζουν» με το που εισάγονται, και τα διοχετεύουν στη μαύρη αγορά – έτσι και κερδοσκοπούν και ανατροφοδοτούν τη λαϊκή δυσαρέσκεια. Έπειτα μας απειλεί ανοιχτά και ο Τραμπ με στρατιωτική επέμβαση, κι όλοι το θεωρούν φυσιολογικό. Η δε Ευρώπη, που διακήρυττε ότι θέλει να ασκήσει μια ανεξάρτητη πολιτική, βαράει προσοχές σε αυτήν την ακραία ιμπεριαλιστική πολιτική…

Δεν έχουν γίνει λάθη από την κυβέρνηση;

«Ο λαός που αντιστέκεται σήμερα δεν το κάνει για λογαριασμό του Μαδούρο, κι ο Μαδούρο δεν θα υπήρχε αν δεν πρωταγωνιστούσε ο λαός. Όπως δεν θα υπήρχε και ο Τσάβες αν ο λαός δεν ξεσηκωνόταν για να τσακίσει το πραξικόπημα του 2002.»

Φυσικά και έχουμε κάνει λάθη. Τα αναλύουμε, τα διορθώνουμε, κάνουμε και νέα λάθη… Αλλά είμαστε μία φωνή που λέει αλήθεια ανάμεσα σε 99 φωνές που λένε ψέματα. Η αλήθεια είναι ότι, με όλα τα λάθη, η Βενεζουέλα αποτελεί μία από τις λιγοστές διεθνώς προσπάθειες που επιχειρούν να βαδίσουν προς τον μετα-καπιταλισμό. Το κάνουμε ακολουθώντας το δικό μας δρόμο, διότι δεν υπάρχουν πια μοντέλα που δίνουν έτοιμες λύσεις. Αυτό μας κάνει σύμβολο που πρέπει να αποδομηθεί και τελικά να γκρεμιστεί βίαια, ώστε να μην υπάρχει γυρισμός. Ας μιλήσουμε όμως για λάθη. Πρώτον, όσον αφορά τον εξαγωγικό χαρακτήρα της οικονομίας μας: στον διεθνή καπιταλιστικό καταμερισμό εργασίας η δουλειά της Βενεζουέλας ήταν να βγάζει πετρέλαιο. Δεν ήταν δική μας απόφαση, και δεν μας συμφέρει, παρόλο που τα πρώτα χρόνια του αιώνα μας, όταν οι τιμές των πρώτων υλών ήταν υψηλές και δεν είχαμε προλάβει να εκκινήσουμε τη διαφοροποίηση της οικονομίας μας, υπήρχε πίεση για αύξηση της παραγωγής πετρελαίου και άλλων πρώτων υλών. Έτσι χρηματοδοτήθηκαν οι πρώτες μεγάλες αναδιανομές πλούτου. Έκτοτε, σταδιακά μειώσαμε το μερίδιο των εξαγωγών πετρελαίου στο ΑΕΠ επενδύοντας και σε νέους τομείς: τεχνολογίες, αγροτική μεταρρύθμιση, βιομηχανία τσιμέντου, αλουμινίου, χαρτιού κ.λπ. Το πετύχαμε στο βαθμό που θέλαμε και έπρεπε; Όχι, όχι ακόμη. Αλλά είναι σαφές ότι προσπαθούμε.

Κύριε πρέσβη, τις τελευταίες μέρες τα δυτικά ΜΜΕ βρίθουν αναφορών ότι πλήθος Βενεζουελάνων επιχειρεί να περάσει σε κολομβιανό έδαφος. Ισχύει αυτό; Πώς το ερμηνεύετε;

Ίσως δεν είναι γνωστό, αλλά επί δεκαετίες η Βενεζουέλα υποδέχθηκε εκατομμύρια Κολομβιανούς που εγκατέλειπαν την πατρίδα τους για να ξεφύγουν από την εσωτερική ένοπλη σύρραξη. Γνωρίζετε ότι σήμερα 5 εκατομμύρια Κολομβιανοί κατοικούν στη Βενεζουέλα; Η χώρα μας ποτέ δεν επιχείρησε να εκμεταλλευθεί αυτό το γεγονός για να πλήξει την Κολομβία. Αντίθετα, κάναμε τα πάντα για να συμβάλουμε στην ειρήνευση εκεί. Σήμερα, η Βενεζουέλα υποφέρει από έναν δίχως προηγούμενο οικονομικό πόλεμο που προκαλεί μεγάλες δυσκολίες στους πολίτες μας. Αυτό στο οποίο αναφέρονται τα ΜΜΕ αφορά μια ομάδα ανθρώπων οι οποίοι επλήγησαν από το προσωρινό κλείσιμο, με εντολή του Κολομβιανού προέδρου Σάντος και υπό το πρόσχημα «ελέγχων μετανάστευσης», μιας γέφυρας στα σύνορα των δύο χωρών. Ακόμη χειρότερα, όμως, υπάρχουν κινήσεις του κολομβιανού και του βραζιλιάνικου στρατού στα σύνορά μας. Θεωρούμε τους γείτονές μας αδέλφια μας, και τα σύνορά μας ήταν πάντα ανοιχτά γι’ αυτούς. Ποτέ δεν κάναμε κάποια κίνηση εναντίον τους. Γι’ αυτό ό,τι συμβαίνει σήμερα είναι ντροπή, και επικίνδυνο…

Μέσα καλύτερα, έξω χειρότερα…

Σε τι βαθμό ανακόπτονται οι προσπάθειές σας από την επιβολή κυρώσεων;

Οι δυτικές κυρώσεις μας πλήττουν βαριά, πόσο μάλλον που οι διεθνείς τραπεζίτες τις εφαρμόζουν διασταλτικά. Για παράδειγμα η Euroclear, που λειτουργεί ως αστυνομία του καπιταλισμού, πάγωσε πρόσφατα 1,6 δισεκατομμύρια δολάρια που είχαμε σε λογαριασμό μας στην Ευρώπη για να πληρώσουμε την εισαγωγή τροφίμων και φαρμάκων, ενώ τίποτα τέτοιο δεν προβλέπεται από τις κυρώσεις. Δεν πρόκειται δηλαδή μονάχα για το εμπάργκο που μας επιβάλουν οι ΗΠΑ, το οποίο ήδη από μόνο του δημιουργεί μια πολύ βαριά κατάσταση. Την ίδια στιγμή, κι αυτό είναι δείγμα μιας αντιφατικής πραγματικότητας, στο εσωτερικό βιώνουμε μια σταθεροποίηση. Ο λαός σταμάτησε τη βίαιη επίθεση των πιο αντιδημοκρατικών στοιχείων της αντιπολίτευσης, επιδεικνύοντας μεγάλη πολιτική ωριμότητα. Η Δεξιά νόμιζε ότι θα απονομιμοποιήσει τις εκλογές για την ανάδειξη της νέας Συντακτικής Εθνοσυνέλευσης. Το αντίθετο συνέβη. Έπειτα νόμιζε ότι θα κερδίσει τις περιφερειακές εκλογές. Ηττήθηκε κατά κράτος. Στην τρίτη αναμέτρηση των τελευταίων μηνών, τις δημοτικές εκλογές, η πλειοψηφία της δεν συμμετείχε καν, διότι ήξερε ότι θα ηττηθεί.

Δηλαδή οι πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις συνέβαλαν στην εκτόνωση;

Η μεγάλη συμμετοχή στις εκλογές για Συντακτική Εθνοσυνέλευση σταμάτησε τη βία. Οι επόμενες δύο εκλογικές αναμετρήσεις απλά επιβεβαίωσαν ότι η πλειοψηφία καταδικάζει την απόπειρα αιματηρής ανατροπής. Υπ’ αυτήν την έννοια, εσωτερικά υπάρχει σταθεροποίηση και βαδίζουμε με εμπιστοσύνη προς τις προεδρικές εκλογές του Απριλίου. Αλλά, το ξαναλέω, διεθνώς η κατάσταση είναι πια πολύ άσχημη. Το πρόβλημα επιτείνεται από το γεγονός ότι μεγάλο τμήμα της δυτικής Αριστεράς υποχωρεί στη μετα-αλήθεια και χάνει το δάσος: οι ΗΠΑ θέλουν να ανακτήσουν τη Βενεζουέλα. Πρώτον για να συντριβεί το σύμβολο, και δεύτερον επειδή χρειάζονται απελπισμένα τις πρώτες ύλες μας. Είμαστε διεθνώς πρώτοι σε αποθέματα πετρελαίου, και μέσα στις πρώτες πέντε χώρες παγκοσμίως σε αποθέματα αερίου, βωξίτη, χρυσού, κολτάνιου… Και δεν σκοπεύουμε να τους τα χαρίσουμε.

* Ενδεικτικά, βλ. μεταξύ άλλων τα φύλλα 356, 357, 358, 361, 369, 371, 378 και 382.

Σου άρεσε αυτό το άρθρο; Ενίσχυσε οικονομικά την προσπάθειά μας!