Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες είπε το Σάββατο απευθυνόμενος προς τις χώρες που συμμετέχουν στη διάσκεψη κορυφής για το κλίμα COP27 στην Αίγυπτο ότι η επιλογή τους είναι ξεκάθαρη: να συνεργαστούν τώρα για να μειώσουν τις εκπομπές αερίων ή να καταδικάσουν τις επόμενες γενιές σε μια κλιματική καταστροφή.
«Η ανθρωπότητα έχει μια επιλογή: συνεργαστείτε ή εξαφανιστείτε», είπε ο Γκουτέρες στους αντιπροσώπους των χωρών που έχουν συγκεντρωθεί στην παραθαλάσσια πόλη της Αιγύπτου Σαρμ Ελ Σέιχ.
Ο Γκουτέρες έκανε έκκληση για τη σύναψη συμφωνίας ανάμεσα στις πλουσιότερες και τις φτωχότερες χώρες να επιταχύνουν τη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα και (να επιταχύνουν) τη χρηματοδότηση που απαιτείται ώστε να διασφαλιστεί ότι οι φτωχότερες χώρες μπορούν να μειώσουν τις εκπομπές αερίων και να αντιμετωπίσουν τις αναπόφευκτες επιπτώσεις της υπερθέρμανσης που έχει ήδη συντελεστεί.
«Οι δύο μεγάλες οικονομίες –ΗΠΑ και Κίνα– έχουν ιδιαίτερη ευθύνη να συμμετάσχουν στις προσπάθειες για να κάνουν αυτή τη συμφωνία πραγματικότητα», είπε.
Ευθύνη των ιατρικών υλικών
Εκατομμύρια θάνατοι που θα μπορούσαν να έχουν προληφθεί αποδίδονται πλέον στην κλιματική αλλαγή, με πολύ χειρότερες επιπτώσεις στο εγγύς μέλλον. Η μείωση της χρήσης ενέργειας από ορυκτά καύσιμα και η ανάπτυξη αλυσίδων εφοδιασμού, υποδομών και φροντίδας με χαμηλότερες εκπομπές άνθρακα, αναμένεται να μειώσουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της υγειονομικής περίθαλψης. Παρόλα αυτά όμως, δεν δίνεται η απαραίτητη προσοχή στη χρήση εξοπλισμών μιας χρήσης από τον τομέα υγείας, εδώ και πολλές δεκαετίες.
Τα επικίνδυνα ιατρικά απόβλητα που απαιτούν ιδιαίτερο χειρισμό, αντιπροσωπεύουν το 15% των παγκόσμιων αποβλήτων του τομέα υγείας. Τα αναλώσιμα υλικά μιας χρήσης, όμως, αποτελούν το υπόλοιπο 85% των ιατρικών απορριμμάτων.
Στη συμβολή της κλιματικής αλλαγής από τον τομέα υγείας αναφέρονται ειδικοί από το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins της Βαλτιμόρης και την Ιατρική του Σικάγου, με άρθρο τους στο επιστημονικό περιοδικό Lancet, που έχει τίτλο «Πώς η ιατρική γίνεται σκουπίδια: Η δυνατότητα για αναλώσιμα στην υγειονομική περίθαλψη».
O Τζέρεμυ Γκρίν, η Κάρολιν Σκόλνικ και η Μαρία Μέριτ αναφέρουν ότι τεράστιοι όγκοι πλαστικών συσκευασιών, εργαλείων μίας χρήσης και διαγνωστικών συσκευών παράγουν αέρια θερμοκηπίου όταν αποτεφρώνονται ή όταν αποσυντίθενται σε χωματερές και ωκεανούς.
Οι ιατρικές μάσκες κατασκευάζονταν από επαναχρησιμοποιήσιμα υλικά μέχρι τη δεκαετία του 1930 και οι περισσότερες χειρουργικές μάσκες δεν ήταν μιας χρήσης μέχρι τη δεκαετία του 1960. Μια γενιά πριν, συνηθίζαμε να χρησιμοποιούμε χειρουργικές κουρτίνες που πλένονται και χειρουργικά εργαλεία που χρησιμοποιούνται ξανά. Μια γενιά πριν από αυτό, η σύριγγα ήταν επαναχρησιμοποιήσιμη τεχνολογία. Τα διαγνωστικά τεστ στα μέσα του 20ου αιώνα περιελάμβαναν τυποποιημένα σετ από γυαλί, αποστειρωμένα με αυτόκλειστο.
Σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, η ιατρική εισήγαγε τη χρήση μάσκας μιας χρήσης, χειρουργικές κουρτίνες, πλαστικές σύριγγες, χειρουργικά εργαλεία και διαγνωστικά τεστ, όλα, με πολλαπλά στρώματα πλαστικού. Και μετά ξέχασε ότι υπήρχε εναλλακτική λύση.
Ωστόσο, τα αναλώσιμα δεν είναι ούτε εγγενής ούτε απαραίτητη πτυχή της ιατρικής περίθαλψης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως η ανταλλαγή συρίγγων από χρήστες ενέσιμων ναρκωτικών, η δυνατότητα χρήσης συρίγγων μιας χρήσης έχει επιτρέψει τη μείωση της βλάβης.
Όμως, πολλά αντικείμενα μιας χρήσης δεν άλλαξαν καθοριστικά το τοπίο της πρόληψης ασθενειών. Δεν υπάρχουν δεδομένα ασφάλειας που να τεκμηριώνουν ότι οι χειρουργικές κουρτίνες και ρόμπες μιας χρήσης υπερέχουν έναντι εκείνων που χρησιμοποιούνται ξανά μετά από αποστείρωση. Για την ακρίβεια η χρήση αντικειμένων μιας χρήσης αναπτύχθηκε εν μέρει στη βάση του φόβου και της αποτελεσματικότητας.
Η αποτελεσματικότητα έχει επίσης ρόλο. Έγινε φθηνότερο στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού για τα ιδιωτικά νοσοκομεία, να αγοράζουν βελόνες μίας χρήσης, χειρουργικά εργαλεία, κουρτίνες, ρόμπες και διαγνωστικά τεστ και, όταν είναι δυνατόν, να μετακυλύουν αυτά τα κόστη στους ασθενείς, αντί να διατηρούν προσωπικό και εξοπλισμό για τη λειτουργία αυτόκλειστων και αποστειρωμένων πλυντηρίων.
Με άλλα λόγια, η απόφαση να υποστηριχθούν πολλές τεχνολογίες μιας χρήσης δεν ήταν μια απόφαση απόλυτης ιατρικής αναγκαιότητας, αλλά μάλλον μια αξιακή κρίση για να ενθαρρύνει ένα σύστημα που επέλεξε τον βραχυπρόθεσμο περιορισμό του κόστους έναντι της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας.
Καθώς η ευρεία υιοθέτηση των τεχνολογιών μιας χρήσης εγκαταστάθηκε σε χώρες υψηλού εισοδήματος κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1970 και του 1980, η επαναχρησιμοποιούμενη τεχνολογία στις χώρες χαμηλού εισοδήματος έγινε επαναλαμβανόμενη ανησυχία για τη διεθνή υγεία. Με στόχο τη μείωση των προλαμβανόμενων μολύνσεων από ανεπαρκώς αποστειρωμένα εργαλεία, ο ΠΟΥ έκανε εκστρατεία για την ευρύτερη χρήση πλαστικών και νυστεριών μιας χρήσης. Και παρότι η προσπάθεια μείωσε τον κίνδυνο μολυσματικής μετάδοσης στο νοσοκομείο, δεν δόθηκε προσοχή στον απορριπτόμενο εξοπλισμό, οπότε ξεκίνησε νέος τρόπος μετάδοσης των μολυσματικών ασθενειών.
Στις αρχές του 21ου αιώνα, έως και 1 εκατομμύριο άνθρωποι κάθε χρόνο, σε χώρες χαμηλού εισοδήματος ή σε περιθωριοποιημένες κοινότητες που συνορεύουν με τοποθεσίες απορριμμάτων σε χώρες υψηλού εισοδήματος, προσβλήθηκαν από μολυσματικές ασθένειες από την επαφή με ιατρικά απόβλητα που δεν είχαν απορριφθεί σωστά.
Εκτιμάται τώρα ότι το 80% του αποτυπώματος άνθρακα του τομέα υγείας αποδίδεται άμεσα στην παραγωγή, τη μεταφορά, τη χρήση και τη διάθεση ιατρικών προμηθειών. Η μεταφορά αυτών των αντικειμένων στις ηπείρους και στα νοσοκομεία απαιτεί περισσότερη ενέργεια από τη μεταφορά επαναχρησιμοποιήσιμου εξοπλισμού από τους θαλάμους νοσοκομείων στις εγκαταστάσεις καθαρισμού.
Επετειακές εκδηλώσεις για τον Λουί Παστέρ
Διακόσια χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τη γέννηση του Λουί Παστέρ, του Γάλλου πατέρα της μικροβιολογίας, ο οποίος δημιούργησε το πρώτο εμβόλιο για τη λύσσα.
Με την ευκαιρία αυτή, το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος, σε συνεργασία το Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ και το Ινστιτούτο Παστέρ στο Παρίσι, διοργανώνει διαλέξεις για το ευρύ κοινό με θέμα «Ο Λουί Παστέρ σήμερα», καθώς και έκθεση με τίτλο «1822-1895: Από τον Λουί στον Παστέρ».
Ο χημικός και βιολόγος Λουί Παστέρ (27 Δεκεμβρίου 1822-28 Σεπτεμβρίου 1895) ανακάλυψε τις αρχές του εμβολιασμού, της μικροβιακής ζύμωσης και της παστερίωσης, διαδικασίας που πήρε το όνομά του.
Ο Παστέρ προώθησε τη θεωρία ότι πολλές ασθένειες οφείλονται σε μικροοργανισμούς και διέψευσε την υπόθεση της αυτόματης γένεσης, σύμφωνα με την οποία ζωντανοί οργανισμοί προκύπτουν αυθόρμητα από την αβιοτική ύλη, δείχνοντας ότι σε αποστειρωμένες και σφραγισμένες φιάλες δεν αναπτύσσονται μικροοργανισμοί.
Η μεγαλύτερη συμβολή του ήταν η ανάπτυξη εμβολίων για τη λύσσα και τον άνθρακα, εμβόλια που εκτιμάται ότι έσωσαν εκατομμύρια ζωές.
Καυτό βάριο πέφτει σαν βροχή
Το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT) του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου του Νότου (ESO) στη Χιλή ανακάλυψε βάριο και σίδηρο στους εξωπλανήτες WASP-76b και WASP-121b, δύο αέριους και καυτούς γίγαντες, αναφέρουν ερευνητές στην επιθεώρηση Astronomy & Astrophysics.
Η απρόσμενη ανακάλυψη εγείρει πληθώρα ερωτημάτων για το τι είδους ατμόσφαιρα έχουν οι δύο πλανήτες, οι οποίοι έχουν περίπου το μέγεθος του Δία και εκτιμώμενες επιφανειακές θερμοκρασίες 1.000 έως 2.500 βαθμών Κελσίου.
Οι ακραίες θερμοκρασίες οφείλονται στη μικρή απόσταση των πλανητών από το μητρικό άστρο τους, με την περίοδο περιφοράς, δηλαδή τη διάρκεια του έτους, να περιορίζεται σε μόνο μία έως δύο μέρες.
«Γιατί άραγε υπάρχει ένα τόσο βαρύ στοιχείο στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας αυτών των πλανητών; Δεν περιμέναμε σίγουρα να βρούμε βάριο, το οποίο ποτέ μέχρι σήμερα δεν είχε παρατηρηθεί σε κανέναν εξωπλανήτη» δήλωσε ο Τόμας Αζεβέδο Σίλβα του Πανεπιστημίου του Πόρτο στην Πορτογαλία, επικεφαλής της μελέτης.
Οι επιστήμονες αναρωτιούνται ποια φυσική διαδικασία μπορεί να εξηγήσει την παρουσία βαρίου σε τόσο μεγάλο υψόμετρο και στους δύο εξωπλανήτες. Μέχρι στιγμής δεν έχουν βρει κάποιον φυσικό μηχανισμό που εξηγεί το φαινόμενο.
