Συγγραφέας των βιβλίων Καθημερανοητότητα (2012), Βαλκανεύοντας (2014) και Εντεύθεν (2016) από τις Eκδόσεις Γαβριηλίδη, ο Γιώργος Χατζελένης πιστεύει πως το παλιό έχει ήδη πεθάνει, όμως «εξακολουθεί να υπάρχει πατώντας πάνω στην κοινή αδιαφορία κι ανοχή». Μίλησε στον Δρόμο για το κίνημα των πλατειών, για τη νέα γενιά, αλλά και για το απαξιωμένο πολιτικό σύστημα. Ο Γ. Χατζελένης εργάζεται ως συντηρητής αρχαιοτήτων στο Νέο Μουσείο Ακρόπολης.
Συνέντευξη στη Σοφία Παπασπυρίδωνος
Στο έργο σου ασχολείσαι με τα κοινωνικοπολιτικά δεδομένα της εποχής μας και τους νέους. Ο ήρωας του προηγούμενου βιβλίου σου Βαλκανεύοντας ξεκινάει από τις πλατείες. Φέτος που κλείνουν 5 χρόνια από το κίνημα των πλατειών, τι θα έλεγες στη νέα αυτή γενιά με τη ματιά ενός συγγραφέα;
Τα γεγονότα στην Πλατεία του Συντάγματος, το καλοκαίρι του 2011, στερούνταν από αυθορμητισμό και στέρεες βάσεις. Γι’ αυτό και ξεφούσκωσαν αμέσως μετά την πρωτοφανή αστυνομική βία (Ιούνιος ’11). Πέντε χρόνια μετά, έχω διαπιστώσει πως η δύναμη βρίσκεται στη γνώση και στο διάλογο. Μελετώντας την Ιστορία, μπορούμε να αντικρίσουμε την πραγματική εικόνα του έθνους μας, τα λάθη και τις αδυναμίες μας. Ίσως έτσι μπορέσουμε να βρούμε ευκολότερα προτάσεις και λύσεις για τα αδιέξοδα στα οποία έχουμε βρεθεί. Με ορθά επιχειρήματα, βάσιμες απόψεις και σφαιρικές γνώσεις, θα μπορέσουμε να υψώσουμε ανάστημα για να ατενίσουμε με αισιοδοξία το μέλλον.
Την ελπίδα που μας έταξαν πρέπει να την εγκαταλείψουμε, αν δεν το έχουμε ήδη κάνει. Ποια όμως πρέπει να είναι η αντίδραση των νέων ανθρώπων; Η παράλυση και η οδύνη ή κάτι πιο ενεργητικό και καταφατικό;
Δεν είναι τυχαίο που η μυθολογία μας είχε τοποθετήσει την ελπίδα, σε μορφή περιστεριού, μέσα στο Κουτί της Πανδώρας. Δεν πιστεύω στην ελπίδα που μου τάζει ο καθένας. Ήρθε ο καιρός να σταματήσουμε να περιμένουμε λύσεις και πρωτοβουλίες από άλλους. Η ευθυνοφοβία είναι ένα από τα βασικά αίτια που μας έχουν οδηγήσει σ’ αυτή τη στασιμότητα. Καλό είναι, λοιπόν, να αρχίσουμε να κάνουμε μερικά βήματα μπροστά. Ας γίνουμε οι ίδιοι το παράδειγμα σε δικά μας πρόσωπα και σε ανθρώπους με τους οποίους συνυπάρχουμε σε καθημερινή βάση.
Λέγονται πολλά για τους σημερινούς νέους. Για τον ατομισμό, τη φιλαρέσκεια, τις υπερκαταναλωτικές τους συνήθειες κ.λπ. Είναι αυτά τα χαρακτηριστικά τους ή μήπως οι παλιότεροι δεν μπορούν να διαβάσουν τις βαθύτερες ανησυχίες τους;
Δυστυχώς, η δικιά μου γενιά πήρε λάθος δρόμο. Η διαπαιδαγώγηση τόσο από το σχολείο όσο και από την οικογένεια, μας μετέτρεψε σε άβουλα όντα, δέσμια σε έναν κόσμο υλιστικό όπου σημασία δίνουμε μόνο στο φαίνεσθαι. Ίσως η νέα γενιά που θα ξεπηδήσει μέσα από την οικονομική κρίση να έχει πιο ελεύθερο πνεύμα, διότι μεγαλώνει αποκομμένη από πολλά υλικά αγαθά που έχουν μετατραπεί σε προϊόντα πολυτελείας, για πολλούς απρόσιτα. Μέχρι στιγμής όμως δεν έχω διακρίνει ουσιώδεις ανησυχίες από νέους που βγαίνουν τώρα στον κοινωνικό στίβο. Ο φόβος της ανασφάλειας είναι ακόμα ισχυρός, και δυστυχώς κρατάει αρκετούς σε απάθεια.
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που ισχυρίζονται ότι το παλιό αποχωρεί και το νέο δεν έχει εμφανιστεί ακόμα. Συμμερίζεστε αυτήν την άποψη;
Όχι. Το παλιό αν κι έχει πεθάνει, χρόνια τώρα, εξακολουθεί να υπάρχει πατώντας πάνω στην κοινή αδιαφορία κι ανοχή. Όσο για το νέο, εδώ πρέπει να μπει το ερώτημα «τι θεωρούμε νέο σήμερα». Το σύστημα μας πλασάρει τον σκληρό νεοφιλελευθερισμό ως κάτι νέο. Είμαι βέβαιος πως κάθε συνειδητοποιημένος άνθρωπος έχει μία έντονη αποστροφή σ’ αυτό το μοντέλο. Κανείς όμως δεν προτείνει κάτι άλλο. Είναι χρέος μας (ίσως το μοναδικό χρέος που έχουμε) να θέσουμε τις βάσεις για ένα δικό μας σύστημα πιο δίκαιο κι ανθρώπινο. Για να το πετύχουμε όμως αυτό χρειάζεται σκληρή δουλειά και μελέτη. Καιρός, λοιπόν, να ξεκολλήσουμε από τις θεωρίες και να αρχίσουμε τις πράξεις.
Οι νέοι, παρ’ ότι έχουν απαξιώσει το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του, δεν ασχολούνται μαζί του. Μοιάζουν να αδιαφορούν. Μια τέτοια συμπεριφορά, όμως, δεν διευκολύνει το «παλιό» να διαιωνίζεται και να βασιλεύει;
Σαφώς και βοηθάει να διαιωνίζεται και να βασιλεύει το σημερινό καθεστώς. Οι άνθρωποι σήμερα οφείλουν να αποκτήσουν πολιτικό χαρακτήρα, μακριά από κόμματα και συνδικάτα. Πρέπει ο καθένας μας να χτίσει μία προσωπικότητα και να αρχίσει να σκέφτεται ως κοινωνικό ον κι όχι να βασίζεται στο ατομικό συμφέρον. Με λίγα λόγια πρέπει πρώτα να αλλάξουμε τη λανθασμένη μας νοοτροπία και ύστερα να κυνηγήσουμε μία πιο δίκαιη κοινωνία. Είναι στο χέρι μας να κατευθύνουμε τη ρότα του πολιτικού συστήματος, κι από τα συμφέροντα του Κεφαλαίου να αρχίσει να υποστηρίζει το καλό του λαού. Κι αυτό δεν θα συμβεί από τα πρόσωπα που βρίσκονται εδώ και χρόνια στον πολιτικό στίβο, αλλά από εμάς, αρκεί να το πιστέψουμε και να το υποστηρίξουμε. Δυστυχώς όμως, μέχρι σήμερα, εξακολουθεί και κυριαρχεί μία αδιαφορία, η οποία μόνο κακό κάνει.
