της Κύρας Αδάμ*
Τις παραμονές της Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε. ο κύριος Ερντογάν μίλησε τόσο με τον απερχόμενο Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Μάικ Πομπέο, όσο και με τον διάδοχό του στη νέα κυβέρνηση Μπάιντεν, τον Άντονι Μπλίνκεν. Εν ολίγοις τους είπε ότι το τουρκικό πλωτό γεωτρύπανο μέχρι τον Μάρτιο θα κατέβει στην περιοχή που ορίζεται νοητά από το Τάλαμαν στη Ρόδο, το Καστελόριζο, την Κρήτη και τη Λιβύη. Πρόσθεσε ότι τις κινήσεις του αυτές τις θεωρεί απολύτως νόμιμες και θα τις υλοποιήσει, για τον απλούστατο λόγο ότι τόσο η Αθήνα όσο και η Λευκωσία ουδέποτε κατήγγειλαν στον ΟΗΕ επισήμως την Τουρκία για παράνομες κινήσεις στην περιοχή. Αυτό λοιπόν ο ίδιος το εκλαμβάνει ως νόμιμο των πράξεών του…
Επίσης ο κύριος Ερντογάν δήλωσε στους δύο Αμερικανούς αξιωματούχους ότι επιθυμεί διμερείς διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα εφ’ όλης της ύλης. Ο ίδιος θεωρεί πως στην Ελλάδα ανήκει μόνο ό,τι υπάρχει και βρεθεί από τις έρευνες εντός των 6 μιλίων των χωρικών υδάτων της. Όλα τα υπόλοιπα θέλει να τα μοιραστούν οι δύο χώρες καζάν-καζάν, δηλαδή μισά-μισά! Επιπλέον δήλωσε ότι τον αναλογούντα λογαριασμό από τα έξοδα που θα έχουν κάνει τα τουρκικά γεωτρύπανα και για τις δύο χώρες θα τον στείλει στην Αθήνα να τον πληρώσει! Αυτή την ενημέρωση έκανε ο Ερντογάν δύο ή τρεις μέρες πριν από το όνειδος Συνόδου Κορυφής που είχαμε…
Σήμα στον Ερντογάν για μοιρασιά
Ο Έλληνας πρωθυπουργός δήλωσε επισήμως στην ελληνική Βουλή ότι η κόκκινη γραμμή της Ελλάδας είναι τα 6 μίλια χωρικών υδάτων και τα 10 μίλια του εναερίου χώρου. Για τα τελευταία καλύτερα ας μην συζητήσουμε: είναι κόσκινο. Όσο για τα 6 μίλια χωρικών υδάτων στα οποία αναφέρθηκε ο κύριος Μητσοτάκης, είναι ούτως ή άλλως υποχρέωσή του συνταγματική να τα προασπίσει, γιατί είναι εθνική κυριαρχία. Αλλά βάζοντας αυτά ως κόκκινη γραμμή, έδωσε σήμα στον Ερντογάν ότι όλα τα υπόλοιπα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα (ΑΟΖ, αρμοδιότητες, περιοχή έρευνας-διάσωσης κ.λπ.) είναι προφανώς προς νομήν και βρώσιν από κοινού. Το σήμα συνοδεύεται από πράξεις: μετά τις πρώτες κινήσεις, όλα τα ελληνικά πλοία έχουν μαζευτεί. Το Όρουτς Ρέις, από την άλλη, κινείται ανεξέλεγκτα όπου του αρέσει και όποτε του αρέσει… Κάνοντας έρευνες φτάνει και τις ακτές της Ρόδου και του Καστελόριζου!
Η Ελλάδα δεν τόλμησε ποτέ να επιβάλει απόφαση για κυρώσεις στην Τουρκία, απειλώντας την Ε.Ε. ότι διαφορετικά θα ασκήσει βέτο
Η ελληνική κυβέρνηση δεν αντιδρά. Έχει κλείσει την Ελλάδα στο καβούκι της, μέσα στα 6 μίλια, και δεν έχει προχωρήσει ποτέ σε επίσημες καταγγελίες στον ΟΗΕ. Σε ό,τι αφορά δε την Ευρωπαϊκή Ένωση, η ελληνική κυβέρνηση ουδέποτε είχε αποφασίσει να προωθήσει κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας. Ήταν απόφασή της να μην φέρει τους εταίρους μπροστά όχι στο δίλημμα, αλλά στην απόφαση να υιοθετήσουν κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας για όλη αυτή την έμπρακτη επιθετικότητα και παρανομία ενάντια σε δύο κράτη μέλη της Ε.Ε. Φρονώ ότι η κυβέρνηση το κάνει αυτό διότι ακολουθεί κατά γράμμα όλες τις προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις, ίσως και τις επόμενες – οι οποίες παγίως μεταθέτουν την επίλυση οποιουδήποτε προβλήματος υπάρχει για τον επόμενο που θα ’ρθει… Νομίζουν ότι έτσι θα κερδίσουν χρόνο και δεν θα αναγκαστούν να αναμετρηθούν πολιτικά και διπλωματικά με την Τουρκία. Φοβούμαι όμως ότι ο χρόνος αυτός έχει μικρύνει πια υπερβολικά.
Οι Ευρωπαίοι πατάνε στην ελληνική ατολμία
Και ένα τελευταίο: καλά κάνουμε και βρίζουμε τους Ευρωπαίους, οι οποίοι είναι κατώτεροι των περιστάσεων, όπως φάνηκε θαυμάσια στη Σύνοδο Κορυφής. Διότι από τη μία υποκύπτουν σε δύο ακροδεξιές κυβερνήσεις, της Πολωνίας και της Ουγγαρίας, οι οποίες κανονικά θα έπρεπε να υποστούν βαριές κυρώσεις, αφού έχουν ξηλώσει όλο το κράτος δικαίου στις χώρες τους. Αλλά οι Πολωνοί και οι Ούγγροι έβαλαν βέτο στον κοινοτικό προϋπολογισμό, απέσπασαν τον συμβιβασμό που επιδίωκαν και τώρα πανηγυρίζουν. Από την άλλη, ενώ υπάρχει σαφέστατη παραβίαση του διεθνούς δικαίου, και μάλιστα με επιθετικές ενέργειες απέναντι στην Ελλάδα και στην Κύπρο, οι Ευρωπαίοι εταίροι δεν κάνουν απολύτως τίποτα. Αλλά έχουν και δικαιολογία: η Ελλάδα δεν τόλμησε ποτέ να επιβάλει απόφαση για κυρώσεις στην Τουρκία, απειλώντας την Ε.Ε. ότι διαφορετικά θα ασκήσει βέτο. Βεβαίως, όλα στην Ε.Ε. είναι trade-off, και κάτω απ’ το τραπέζι. Υπάρχουν πολύ ισχυρά διμερή trade-off της Γερμανίας, της Ισπανίας, της Ιταλίας με την Τουρκία, στο αμυντικό πεδίο και σε άλλα. Η Ελλάδα δεν μπόρεσε, δεν θέλησε να ορθώσει ανάστημα, ενώ μονάχα ένα θέμα πονάει τον Ερντογάν: οι οικονομικές κυρώσεις. Η ελληνική κυβέρνηση δεν τις επιδίωξε, από πολιτική επιλογή.
Η πολιτική επιλογή είναι εμφανής και σε άλλες περιπτώσεις: υπάρχει π.χ. από το 2001 ο τουρκικός νόμος περί «έρευνας και διάσωσης» μέχρι τον 25ο μεσημβρινό. Η Τουρκία τον έχει καταθέσει επισήμως στον Διεθνή Οργανισμό Ναυσιπλοΐας, διεκδικώντας να κάνει θαλάσσια έρευνα και διάσωση στο μισό Αιγαίο. Η Ελλάδα όμως δεν έχει καταθέσει δικό της αντίστοιχο νόμο… Άλλο παράδειγμα: από το 1967 η Τουρκία έχει νόμο για 12 μίλια ζώνη αλιείας στο Αιγαίο. Η Ελλάδα έβγαλε νόμο το 1987 για ζώνη αλιείας ίσα-ίσα μέσα στα χωρικά της ύδατα. Τι διεκδικούμε δηλαδή; Απλώς το σπίτι που έχουμε! Την ίδια στιγμή η Αλβανία έχει ζώνη αλιείας 20 μίλια, άλλες χώρες έχουν 50, η Μάλτα έχει απίστευτα νούμερα. Και εμείς έχουμε… τα χωρικά μας ύδατα. Όλα αυτά σημαίνουν ότι κλεινόμαστε στο καβούκι μας, κι αυτό δεν είναι επ’ ωφελεία της χώρας. Η χώρα πρέπει να διεκδικήσει τα δίκια της. Αλλά να έχει επιχειρηματολογία πολύ καλά δομημένη, αφού προηγουμένως καθαρίσει όλες τις τσαπατσουλιές που έχει κάνει μόνη της σε βάρος της τα τελευταία 40 χρόνια.
* Δημοσιογράφος-αρθρογράφος του διπλωματικού ρεπορτάζ και των εθνικών θεμάτων. Το παρόν κείμενο είναι αποσπάσματα από τη συνέντευξη της Κύρας Αδάμ στον Γιώργο Σαχίνη (ΚΡΗΤΗ TV, εκπομπή «Αντιθέσεις») στις 12 Δεκεμβρίου 2020.
